ORIGINAL_ARTICLE
بررسی ترجمة خدیوجم از کتاب مع أبیالعلاء فی سجنه بر مبنای بسندگی و پذیرفتگی در ترجمة متون ادبی
بررسی گرایش مترجم به هنجارهای متن مبدأ و یا هنجارهای متن مقصد از موضوعات مهم واساسی درمطالعات ترجمه است. ترجمه در حالت نخست به ترجمه بسنده و در حالت دیگر به ترجمه پذیرفته نامیده میشود. مترجم ادبی در فرایند ترجمه گاه بر اساس بسندگی و گاه بر مبنای پذیرفتگی عمل میکند. در این پژوهش بر آنیم بسندگی و پذیرفتگی را در ترجمهای که مرحوم دکتر حسین خدیوجم در فصلهای «بر مردگان چوب مزنید» و «گرفتار سه زندان» از کتاب «مع أبی العلاء فی سجنه» طه حسین به دست دادهاست، مورد بحث قرار دهیم. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی به این نتیجه میرسد که ترجمه خدیوجم بر مبنای جمع بین بسندگی و پذیرفتگی است و تا حد زیادی تحت تأثیر اصل پذیرفتگی در ترجمه است.
https://rctall.atu.ac.ir/article_8325_874d14ed1ccb41f7d846e3951d6578e6.pdf
2017-09-23
30
9
10.22054/rctall.2017.8325
بسندگی
پذیرفتگی
تعادل زبانی
ترجمه معنایی و ارتباطی
حمیدرضا
حیدری
farsiarabi2013@yahoo.com
1
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
فاطمه
کاظمی
fatemehkazemi43@yahoo.com
2
دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
AUTHOR
افراشی، آزیتا. (1381). اندیشههایی در معنیشناسی (یازده مقاله). تهران: انتشارات فرهنگ کاوش.
1
حسین، طه. (1983م.). المجموعة الکاملةلمؤلفات الدکتور طه حسین. ج 1. ابوالعلاء المعری. ط 2. بیروت: الشرکة العالمیة للکتاب.
2
ـــــــــــــ . (1344). گفت و شنود فلسفی در زندان ابوالعلاء معری. ترجمة حسین خدیوجم. تهران: چاپخانة تهران مصور.
3
خزاعیفر، علی. (1393). «تعادل یا کارکرد؛ بحثی در باب روش ترجمة ادبی در ایران». فصلنامة علمی فرهنگی مترجم. س 23. ش 54. صص 3ـ16.
4
ـــــــــــــــــــ . (1394). «تعادل زیباشناختی در ترجمة متون ادبی». فصلنامة علمی فرهنگی مترجم. س 24. ش 57. صص 3ـ14.
5
زرکوب، منصوره و عاطفه صدیقی. (1392). «تعدیل و تغییر در ترجمه، چالشها و راهکارها با تکیه بر ترجمة کتاب الترجمة وأدواتها». فصلنامة پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی. س 3. ش 8. صص 35ـ54.
6
صلحجو، علی. (1381). گفتمان و ترجمه. چ 2. تهران: نشر مرکز.
7
طهماسبی، عدنان، سعدالله همایونی و شیما صابری. (1392). «لایههای زبانی و بافت بیرونی در تعادل ترجمهای». فصلنامة پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی. س 3. ش 7. صص 151ـ176.
8
کبیری، قاسم. (1388). اصول و روش ترجمه. چ 1.تهران: انتشارات رهنما.
9
مختارعمر، احمد. (1385). علم الدلالة. ترجمة سید حسین سیدی. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
10
میرحاجی، حمیدرضا، جلال مرامی و رضا امانی. (1390). «کاربردشناسی "اصل تعادل ترجمهای" واژگان در فرایند ترجمة قرآن». ادب عربی. د 3. ش 2. صص 137ـ164.
11
نیومارک، پیتر. (1386). دورة آموزش فنون ترجمه. ترجمة منصور فهیم و سعید سبزیان. چ 2. تهران: انتشارات رهنما.
12
وکاوی، شاتلورت. (1385). فرهنگ توصیفی اصطلاحات مطالعات ترجمه. ترجمة فرزانه فرحزاد، غلامرضا تجویدی و مزدک بلوری. چ 1. تهران: انتشارات یلدا قلم.
13
ORIGINAL_ARTICLE
نقد و بررسی اطناب و توضیح در ترجمة صحیفة سجادیه بر اساس نظریة آنتوان برمن (مطالعة موردی: ترجمة انصاریان)
ترجمه به عنوان روشی برای آشنایی با آداب و فرهنگ دیگر ملتها از دیرباز مورد توجه بودهاست و همواره دو رویکرد مبدأگرا و مقصدگرا داشتهاست و هر یک از این دو رویکرد طرفداران خاص خود را داشتهاند. آنتوان برمن یکی از نظریهپردازان مبدأگرای علم ترجمه است که در نظریة خود با عنوان «گرایشهای ریختشکنانه»، سیزده عامل انحراف در ترجمه را برمیشمارد که «اطناب» و «توضیح» از آن جمله است. این مقاله بر آن است که با استفاده از روش تحلیلیـ توصیفی، این دو مورد را در ترجمة فارسی انصاریان از صحیفة سجادیه نقد و بررسی کند تا میزان انحرافات موجود در ترجمة وی را بر اساس نظریة مذکور مشخص کند. لذا ابتدا به نظریة برمن اشاره، و در ادامه، به نقد و بررسی موارد بالا پرداخته میشود و در مواردی که لازم مینماید، ترجمة پیشنهادی نیز ارائه خواهد شد. دستاوردهای این پژوهش حاکی از آن است که اطنابهای موجود در ترجمة انصاریان در پنج مقولة کلّی «اطناب احترامی»، «باهمآیی»، «مترادف عربی و فارسی» و «مترادف غیرعربی و فارسی» و سایر اطنابها، و توضیح در سه محور «بینامتنی با قرآن»، «ذکر مضافهای محذوف» و سایر توضیحات نمود پیدا میکند که بیشترین این موارد، مخلّ موسیقی متن و ایجاز نهفته در آن شدهاست.
https://rctall.atu.ac.ir/article_8326_59ee108e3052ecac88bde4fd60cb8d08.pdf
2017-09-23
54
31
10.22054/rctall.2017.8326
آنتوان برمن
گرایشهای ریختشکنانه
صحیفة سجادیه
اطناب
توضیح
محمد
فرهادی
mohammadfarhadip@gmail.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه لرستان، خرمآباد، ایران
AUTHOR
سید محمود
میرزایی الحسینی
mahmudalhosaini@gmail.com
2
دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه لرستان، خرمآباد، ایران
LEAD_AUTHOR
علی
نظری
alinazary2002@gmail.com
3
استاد زبان و ادبیات عربی دانشگاه لرستان، خرمآباد، ایران
AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابنمنظور، محمدبن مکرم. (بیتا). لسانالعرب. ط1. القاهرة: المطبعة الأمیریّة.
2
افضلی، علی و عطیه یوسفی. (1395). «نقد و بررسی ترجمة عربی گلستان سعدی بر اساس نظریة آنتوان برمن (مطالعة موردی کتاب الجلستان الفارسی اثر جبرائیل المخلّع)». پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی. د6. ش 14. صص 65ـ88.
3
انصاریان، حسین. (1394). ترجمة صحیفة سجادیه. چ 1. تهران: انتشارات پیام آزادی.
4
اوریدة، برامکی. (2012/2013م.). الحرفیة فی الترجمة الأدبیة لدی أنطوان برمان، دراسة نقدیة تحلیلیة للنزعات التشویهیّة فی ترجمة روایة "فوضی الحواس" لأحلام مستغانمی إلی الفرنسیّة. مذکرة لنیل شهادة الماجیستر فی الترجمة. اشراف: محمد الأخضر الصبیحی. الجزائر: جامعة قسطنطنیة، کلیة الآداب واللغات.
5
باقریان ساروی، احمد. (1378). ترجمههای صحیفة سجادیه. تهران: کوثر.
6
برمان، انطوان. (2010م.). الترجمة والحرف أو مقام البعد. ترجمه و تحقیق عزالدین الخطابی. ط1. بیروت: المنظمة العربیة للترجمة.
7
پناهی، ثریا. (1381). «فرایند باهمآیی و ترکیبات باهمآیند در زبان فارسی». نامة فرهنگستان. د 5. ش 3 (پیاپی19). صص 199ـ211.
8
التفتازانی، سعدالدّین. (1376). مختصر المعانی. چ 3. قم: دار الفکر.
9
جانزاده، علی. (1385). فن ترجمه از دیدگاه صاحبنظران و استادان ترجمه. چ 1. تهران: انتشارات جانزاده.
10
حرّی، ابوالفضل. (1390) «سبک در ترجمه: راهکارهای فردی صالح حسینی از رهگذر همگانیهای ترجمة خشم و هیاهو». پژوهش ادبیات معاصر جهان. د 16. ش 62. صص 23ـ42.
11
دلشاد، شهرام، سیدمهدی مسبوق و مقصود بخشش. (1394). «نقد و بررسی ترجمة شهیدی از نهجالبلاغه بر اساس نظریة "گرایشهای ریختشکنانة" آنتوان برمن». دوفصلنامة مطالعات ترجمة قرآن و حدیث. د 2. ش 4. صص 99ـ120.
12
دهخدا، علیاکبر. (1377). لغتنامه. تهران: مؤسسة چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
13
رئیسیان، غلامرضا و ملیکا کردلویی. (1393). «ترادف در واژگان قرآن و مشکلات ترجمة آن». دوفصلنامه علمیـ پژوهشی صحیفة مبین. س 20. ش 55. صص 85ـ106.
14
شریفی، شهلا و مجتبی نامور فرگی. (1391). «تقسیمبندی جدید انواع باهمآیی واژگانی با در نظر گرفتن ویژگیهای فرامتنی در شکلگیری انواع باهمآیی». مجلة زبانشناسی و گویشهای خراسان. س 4. ش 7. صص 39ـ62.
15
صفوی، کورش. (1386). هفت گفتار دربارة ترجمه. چ 8. تهران: کتاب ماد.
16
صمیمی، محمدرضا. (1391). «بررسی ترجمة داستان تپههایی چون فیلهای سفید بر اساس سیستم تحریف متن آنتوان برمن». کتاب ماه ادبیات. ش 179. صص 44ـ49.
17
عسکری، ابوهلال. (1412ق.). معجم الفروق اللغویة. قم: مؤسسة نشر اسلامی.
18
فرشیدورد، خسرو. (1388). دستور مفصل امروز. چ 3. تهران: سخن.
19
کریمیان، فرزانه و منصوره اصلانی. (1390). «نقش وفاداری به یک نویسنده در ترجمه (بررسی مقابلهای ترجمههای قاسم روبین از آثار مارگریت دوراس)». فصلنامة مطالعات زبان و ترجمه. ش 3. صص 120ـ138.
20
لطفیپور ساعدی، کاظم. (1371). درآمدی به اصول و روش ترجمه. چ 1. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
21
ماندی، جرمی. (1391). معرفی مطالعات ترجمه: نظریهها و کاربردها. چ 1. ترجمة علی بهرامی و زینب تاجیک. تهران: رهنما.
22
المدنی الشیرازی، السید علیخان. (بیتا). ریاض السالکین فی شرح صحیفة سید الساجدین. تحقیق السید المحسن الحسینی الأمینی. ج 3 و 6. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
23
مظفری، صدیقه وسید محمدرضا ابنالرسول. (1387). «آرایههای بدیعی در صحیفة سجادیه». کاوشنامة زبان و ادبیات فارسی. س 9. ش 17. صص 141ـ180.
24
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. (1387). تفسیر نمونه. چ 36. تهران: دار الکتب الإسلامیّة.
25
مهدیپور، فاطمه. (1389). «نظری بر روند پیدایش نظریههای ترجمه و بررسی سیستم تحریف متن از نظر آنتوان برمن». کتاب ماه ادبیات. ش 41 (پیاپی 155). صص 57ـ63.
26
نیومارک، پیتر. (1370). «تاریخ اجمالی ترجمه در غرب». ترجمة نرگس سروش. مجلة علمی فرهنگی مترجم. ش 3. صص 69ـ70.
27
ـــــــــــــــــ . (1372). دورة آموزش و فنون ترجمه. ترجمة منصور فهیم و سعید سبزیان. تهران: نشر رهنما.
28
هتیم، بزیل و جرمی ماندی. (1388). مرجعی پیشرفته برای ترجمه. چ 1. ترجمة مریم جابری. تهران: سمت.
29
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل گفتمانی تغییر عناصر فرهنگی ـ اجتماعی در ترجمه از زبان واسطة مجموعة عشق با صدای بلند
مجموعة عشق با صدای بلند، گزیدهای از اشعار نزار قبانی است که احمد پوری آن را به واسطة زبان انگلیسی به فارسی بازگرداندهاست. در روند این ترجمة ادبی از عربی به انگلیسی و آنگاه به فارسی، تغییراتی در گفتمانهای حاکم بر متن صورت گرفته که رصدپذیر است. از جملة این گفتمانها میتوان به گفتمان مذهبیـ دینی، ملیـ قومی و ساختارشکن و سیاسی اشاره کرد که در روند ترجمه دچار تغییر یا احیاناً حذف شدهاند. در این مقاله برآنیم که با تحلیل گفتمان یا سخنکاوی متن اصلی و متن ترجمه این تغییرات را بررسی و تحلیل کنیم. آنچه در این بررسی شاهد آن هستیم، نشانگر آن است که در ترجمه، در گفتمانهایی چون ملیـ قومی، سیاسی، ساختارشکن و دینی، تغییراتی چون حذف، انتخاب برابرنهاد نامناسب و گاهی تغییرات برای از بین بردن تنش موجود در متن اصلی به شکلی آگاهانه صورت گرفتهاست.
https://rctall.atu.ac.ir/article_8327_a4607aa26205dfd457f6eb50623f6600.pdf
2017-09-23
78
55
10.22054/rctall.2017.8327
نقد ترجمه
نزار قبانی
تحلیل گفتمان
ترجمة شعر
اویس
محمدی
ovais.mohamadi@yahoo.com
1
استادیار رشتۀ زبان و ادبیات عربی، دانشگاه گنبد کاووس، گلستان، ایران
LEAD_AUTHOR
علی
بشیری
shmotoun.arabic@yahoo.com
2
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان، اصفهان، ایران
AUTHOR
زین العابدین
فرامرزی
um_faramarzi@yahoo.com
3
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گنبد کاووس، گلستان، ایران
AUTHOR
قرآن کریم.
1
آشوری، داریوش. (1377). «گفتار و گفتمان». راه نو. س 1. ش 7.
2
ابنکلثوم، عمرو. (1991). دیوان. جمع، تحقیق و شرح امیل بدیع یعقوب. بیروت: دارالکتاب العربی.
3
ادگار، اندرو و پیتر سجویک. (1388). مفاهیم کلیدی در نظریة فرهنگی. ترجمة ناصرالدین علی تقویان. تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
4
امیرشجاعی، آناهیتا و محمد قریشی. (1395). «بررسی نشانهای ـ فرهنگی و تغییر ایدئولوژی در ترجمه (بر اساس تحلیل گفتمان انتقادی) مطالعة موردی: پیرمرد و دریا اثر ارنست همینگوی». فصلنامة زبانپژوهی دانشگاه الزهراء. س 8. ش 19. صص 7ـ32.
5
برکت، بهزاد. (1386). «تحلیل گفتمانی دشواری های ترجمه ادبی». ادبپژوهی. س1. ش 1. صص 29ـ47.
6
ترکاشوند، فرشید. (1395). «کاربرد تحلیل گفتمان انتقادی در ترجمه از عربی به فارسی». جستارهای زبانی. ش 32. صص 81ـ101.
7
خزاعیفر، علی. (1395). ترجمة متون ادبی. چ 12. تهران: سمت.
8
دسپ، علی. (1388). تحلیل گفتمان غالب در رمانهای سیمین دانشور (سووشون، جزیرة سرگردانی و ساربان سرگردان). پایاننامة کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
9
سعیدان، اسماعیل. (1395). نقش و ابعاد معنا در ترجمه. چ 1. تهران: رهنما.
10
شوالیه، ژان و آلن گربران. (1384). فرهنگ نمادها. ج 1. چ 2. تهران: جیحون.
11
الزیات، حبیب. (2012م.).المرأة فی الجاهلیة. القاهرة: مؤسسة الهنداوی للتعلیم والثقافة.
12
غضنفری، محمد. (1384). «نگاهی به چهارچوب تحلیلی بازتاب جهانبینی در ترجمه و مصداق های آن در ترجمههای ادبی». فصلنامة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان. س 2. ش 41. صص 185ـ203.
13
فرکلاف، نورمن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمة گروه مترجمان. چ 2. تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات رسانهها.
14
فرکلاف، نورمن و دیگران. (1395). تحلیل گفتمان سیاسی. گردآوری و ترجمة امیررضا پناه و سمیه شوکتی مقرب. با دیباچهای از محمدرضا تاجیک. تهران: تیسا.
15
فروخ، عمر. (1964م.). تاریخ الجاهلیة. بیروت: دارالعلم للملایین.
16
فیضالله حسن، سولاف. (2013م.). دور الجواری و القهرمانات فی دارالخلافة العباسیة. بغداد: جامعة بغداد.
17
قاضیزاده، خلیل و فاطمه حیدری. (1392). «تحلیل گفتمان سه ترجمة انگلیسی قرآن (سورههای حمد و والعصر». فصلنامة مطالعات زبان و ترجمه. س 46. ش 1. صص 117ـ132.
18
قبانی، نزار. (1395). عشق با صدای بلند (گزینة اشعار). ترجمة احمد پوری. چ 2. تهران: نگاه.
19
ـــــــــــــ . (1999م.). الأعمال النثریة الکاملة. ج 7 و 8. ط 2. بیروت: منشورات نزار قبانی.
20
ـــــــــــــ . (1999م.). الأعمالالسیاسیة الکاملة. ط 2. بیروت: منشورات نزار قبانی.
21
کبیری، قاسم. (1386). اصول و روش ترجمه. چ 5. تهران: رهنما.
22
لفور، آندره و دیگران. (1394). چرخش فرهنگی در مطالعات ترجمه. ترجمة مزدک بلوری. چ 2. تهران: قطره.
23
هاوس، جولیان. (1388). مقدمهای بر مطالعات زبان و ترجمه. ترجمة علی بهرامیان. چ 1. تهران: رهنما.
24
یارمحمدی، لطفالله. (1393). ارتباطات از منظر گفتمانشناسی انتقادی. تهران: هرمس.
25
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1383). گفتمان شناسی رایج و انتقادی. تهران، هرمس.
26
Hatim, Basil & Ian Mason. (1992). Discourse and the Translator. Third impression. London and New York: Longman Group Ltd.
27
Kabbani, Nizar. (1999). Arabian Love Poems. Translated by Bassam K. Frangieh & Clementina R. Brown. London: Lynne Rienner.
28
ـــــــــــــــــــــــــــــ. (1998). Poems of Love and Exile. Translated by Dr. Saadun Suayeh. Beirut: Sader Publisher.
29
Qabbani, Nizar. (1996). On Entering the Sea. Translated by Lena Geyyusi & Sherif Elmusa. New York: Interlink Books.
30
Simpson, P. (2004). Stylistics: A Resource Book for Students. London: Routledge
31
https://www.almaany.com/ar/dict/ar-ar/إخترق/
32
ORIGINAL_ARTICLE
چالشهای بافت فرهنگی در ترجمة ادبی از فارسی به عربی: با تمرکز بر «گلستان سعدی» و «روضةالورد»
بافت فرهنگی از جمله مباحث مطرح در معناشناسی است که در فهم متن، بهویژه متون ادبی کارایی بسزایی دارد. هر متنی برخاسته از اندیشه و فرهنگ فردی و جمعی است و در این میان، برخی واژگان موجود در آن، گفتمان فرهنگی خاصی دارند که چالشهای اساسی در ترجمه ایجاد میکنند. گفتمان و نگرش گفتمانی متن را در کنار بافت و عناصر تشکیلدهندة آن، بهویژه عناصر فرهنگی در نظر میگیرند. در این پژوهش به دنبال آن هستیم تا به جستجو و تحلیل واژگان گفتمانمدار در گلستان سعدی و ترجمة عربی آن از محمد الفراتی بپردازیم. بنابراین، با روش توصیفیـ تحلیلی به واژگان مورد نظر از منظر بافت و گفتمان فرهنگی توجه میکنیم. در گلستان سعدی، واژگانی را میتوان یافت که در شکلگیری معنا و هویت معنایی متن نقش کلیدی دارند. در جستار پیش رو، واژگانی چون «رند»، «درویش»، «پارسا»، «اعیان»، «خداوند جهان» و «قلندر» با توجه به بافت و گفتمان فرهنگی گلستان سعدی به نوعی نقش القاکنندة معانی عمیق برخاسته از فرهنگ فردی وی را دارند.
https://rctall.atu.ac.ir/article_8328_efb77ad274316b3592bf710c042f4ed2.pdf
2017-09-23
98
79
10.22054/rctall.2017.8328
ترجمه
بافت فرهنگی
واژگان گفتمانمدار
گلستان سعدی
روضةالورد
محمد الفراتی
فرشید
ترکاشوند
torkashvand@hum.ikiu.ac.ir
1
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه بینالمللی امام خمینی، قزوین، ایران
LEAD_AUTHOR
نجمه
قائمی
atefeh.ghaemi1371@gmail.com
2
دانشجوی کارشناسی ارشد مترجمی زبان عربی دانشگاه بینالمللی امام خمینی، قزوین، ایران
AUTHOR
افضلی، علی و عطیه یوسفی. (1395). «نقد و بررسی ترجمۀ عربی گلستان سعدی بر اساس نظریۀ آنتوان برمن "مطالعۀ موردی کتاب الجُلستان الفارسی اثر جبرائیل المخلّع"». دوفصلنامة پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی. س 6. ش 14. صص 61ـ84.
1
الدایة، فایز. (1996م.). علم الدلالة العربی: النظریة والتطبیق؛ دراسة تاریخیة، تأصیلیة، نقدیة. ط 2. دمشق: دارالفکر.
2
روشنفکر، کبری. «چالشهای ترجمهپذیری عناصر فرهنگی در رمان اللص والکلاب نجیب محفوظ؛ مقایسۀ دو ترجمه با تکیه بر چارچوب نظری نیومارک». فصلنامة پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی. س 3. ش 8. صص 13ـ34.
3
الفراتی، محمد. (2012م.). روضةالورد. ط 2. دمشق: الهیئة العامة السوریة للکتاب.
4
ساسانی، فرهاد. (1389). «تأثیر بافت متنی بر معنای متن». زبانپژوهی. س 2. ش3. صص 109ـ124.
5
سعدی شیرازی، مصلحالدّین. (1368). گلستان. تهران: خوارزمی.
6
سیدان، الهام و سید محمدرضا ابنالرسول. (1388). «نقد و بررسی عبارات بحثبرانگیز گلستان سعدی در ترجمۀ عربی آن (روضةالورد)». پژوهشنامۀ زبان و ادب فارسی (گوهر گویا). س 3. ش 2 (پیاپی 10). صص 91ـ108.
7
عمر، أحمد مختار. (1385). معناشناسی. ترجمة سید حسین سیّدی. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
8
عمید، حسن. (1389). فرهنگ لغت عمید. بیجا: فرهنگ نما.
9
فرکلاف، نورمن. (1387). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمة گروه مترجمان. چ 2. تهران: دفتر مطالعات و توسعة رسانهها.
10
لاینز، جان. (1383). معناشناسی شناختی. ترجمة حسین واله. تهران: گام نو.
11
مبارک، محمدرضا. (2005م.). «مفهوم النقد من الأسلوبیة إلی تحلیل الخطاب». الفصول. ع 65. صص 110ـ133.
12
مزبان، علی حسن. (1394). درآمدی بر معنیشناسی در زبان عربی. ترجمة فرشید ترکاشوند. تهران: سمت.
13
ون دایک، تون آدریانوس. (1394). تحلیل متن و گفتمان. ترجمة پیمان کی فرخی. چ 1. تهران: پرسش.
14
هاشمی، سید محمدرضا. (1393). «بومیسازی مدل پنجگانۀ عناصر فرهنگی نیومارک با زبان و فرهنگ فارسی: ارائة تقسیمبندی نُهگانه». فصلنامة مطالعات زبان و ترجمه. س 47. ش 2. صص 1ـ22.
15
یارمحمدی، لطفالله. (1383). گفتمانشناسی رایج و انتقادی. تهران: هرمس.
16
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل مقولههای نسبیت زبانی در عربی نسبت به فارسی و تأثیر آن بر ترجمه
در رابطة زبان و تفکر، هنوز هم سخن از فرضیة نسبیت زبانی میتواند بحثبرانگیز باشد. این فرضیه که بیشتر به نام ادوارد ساپیر و لی وورف شناخته میشود، بر کیفیت تأثیر زبان بر تفکر استوار است. در نوع افراطی آن، این «زبان» است که تعیینکننده و جهتدهندة اندیشه است و در نوع خفیف آن، زبان در بخشهایی از تفکر اثر میگذارد. مبنای فرضیه این است که گویشوران هر زبان از دریچة زبان خود با جهان مواجه میشوند و آن را ادراک میکنند. لذا تفاوتهای زبانی بعضاً منجر به تفاوت در جهانبینی نیز میشود. طبیعتاً ترجمه نیز که انتقال دادهها از زبانی به زبان دیگر است، از چنین نسبیتی متأثر خواهد بود. این مقاله، با روش توصیفی ـ تحلیلی به دنبال مقولهبندی نسبیتهای متمایز در زبان عربی و تأثیر آن بر ترجمة متون عربی، بهویژه متون کهن به فارسی است. به نظر میرسد که بر اساس خاستگاه متمایز عربی از فارسی و ابعاد متفاوت فرهنگی پیش از اسلام، بتوان مقولههایی از نسبیت را در نوع خفیف ملاحظه کرد که فهم و ترجمة متون عربی را با چالشهای خاصی مواجه سازد. سؤال مبنایی این پژوهش، تبیین مقولههای دستوری و قاموسی نسبیت و چگونگی تأثیر آن بر ترجمه از عربی خواهد بود و سرانجام بدین نتیجه میرسیم که مقولههای زمان، عدد و جنسیت در افعال، برخی ساختهای صرفی، رنگ، توصیفات و اعمال و نیز برخی پدیدههای طبیعی از جمله مواردی هستند که نشان میدهند زبان عربی خصوصاً در دورههای اولیه آن، به مراتب جزئینگرتر از فارسی است و به عبارت دیگر، جهان خارج را با برشهای بیشتری تقطیع میکند و توجه خاص مترجمان را در این زمینه میطلبد.
https://rctall.atu.ac.ir/article_8329_b578cda443c58fda4743670e4b6cd574.pdf
2017-09-23
124
99
10.22054/rctall.2017.8329
نسبیت زبانی
ترجمه
تفکر
عربی
فارسی
علیرضا
نظری
a.nazari@hum.ikiu.ac.ir
1
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران
LEAD_AUTHOR
آیتی، عبدالمحمد. (1345). معلقات سبع. تهران: سازمان انتشارات اشرفی.
1
امیری، مهرداد. (1378). «بحثی دربارۀ فرضیة نسبیت زبانی در گویش باصری فارس». متنپژوهی ادبی. ش 46. صص 83ـ98.
2
باطنی، محمدرضا. (1373). زبان و تفکر. تهران: فرهنگ معاصر.
3
ـــــــــــــــــــــــ . (1374). «رابطة زبان و تفکر». مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت معلم. ش 6، 7 و 8. صص 51ـ66.
4
بدخشان، ابراهیم و حسن آزموده. (1391). «بازاندیشی نسبیت زبانی با رویکرد شناختی و استناد بر دادههای زبان فارسی». زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج. س 4. ش 11. صص 1ـ28.
5
برکة، بسام. (1995م.). «الحدث الإجتماعی و ذاکرة الشعوب فی المفردة و التراکیب اللغویة». الفکر العربی. ع 80. صص 61ـ79.
6
بیات، حسین. (1394). «نسبیت زبانی و درک رنگ آسمان در شعر فارسی». نقد ادبی. س 8. ش 32. صص 29ـ52.
7
الثعالبی، أبومنصور. (2004م.). فقه اللغة و سرّالعربیة. بیروت: دارالمعرفة.
8
حسنوند عموزاده، ابوذر. (1393). «نسبیت زبانی در واژگان خویشاوندی گویش لکی درهشهر: یک بررسی تطبیقی با زبان فارسی». فرهنگ ایلام. د 15. ش 44 و 45. صص 138ـ154.
9
خلیفهلو، سید فرید. (1383). «زبان و واقعیت (بازخوانی یک فرضیه)». پژوهشنامة ادب غنایی. س 2. ش 3. صص 15ـ24.
10
دوسوسور، فردینان. (1389). دورة زبانشناسی عمومی. ترجمة کورش صفوی. تهران: هرمس.
11
ساپیر، ادوارد. (1376). زبان، درآمدی بر مطالعة سخن گفتن. ترجمه علیمحمد حقشناس. تهران: سروش.
12
سورن، پیتر. (1389). مکاتب زبانشناسی نوین در غرب. ترجمة علیمحمد حقشناس. تهران: سمت.
13
صفوی، کوروش. (1388). هفت گفتار دربارة ترجمه. تهران: نشر مرکز.
14
عمر، احمد مختار. (1997م.). اللغة و اللون. القاهرة: عالم الکتب للنشر والتوزیع.
15
عموزاده مهدیرجی، محمد. (1383)، «نقش زبان در نمود واقعیتها». مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز. ش 190. صص 1ـ22.
16
فکوری، ابراهیم. (1382). «رابطة زبان و اندیشه از دیدگاه روانشناسی». ایرانشناسی. س 15. ش 59. صص 549ـ556.
17
لاند، نیک. (1388). زبان و اندیشه. ترجمة حبیبالله قاسمزاده. تهران: نسل فرداـ ارجمند.
18
محسب، محییالدین. (1997م.). اللغة والفکر والعالم (دراسة فی النسبیةاللغویة بین الفرضیة والتحقق). القاهرة: الشرکة المصریة العالمیة للنشر.
19
النظام، الحسنبن محمد. (1371). شرح النظام (شرح شافیة ابن حاجب). قم: منشورات العزیزی.
20
نظامیزاده، مهرگان. (1373). «زبان و فرهنگ». مجموعهمقالات. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی. صص 497ـ512.
21
نیلیپور طباطبائی، مریم. (1387). نسبیت زبانی و ترجمه. پایاننامة کارشناسی ارشد رشتة زبانشناسی. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
22
هاشمی، احمد. (1381)، جواهرالبلاغة. قم: انتشارات مرکز مدیریت حوزة علمیة قم.
23
هنله، پُل. (1372). «زبان، اندیشه و فرهنگ». ترجمة یدا... موقن. کلک. ش 44 و 45. صص 77ـ97.
24
یول، جرج. (1386). نگاهی به زبان، یک بررسی زبانشناختی. ترجمة نسرین حیدری. تهران: سمت.
25
ORIGINAL_ARTICLE
ترجمة عربی مقولههای فرهنگی داستان فارسی شکر است از محمدعلی جمالزاده بر اساس نظریة نیومارک
بررسی و نقد چگونگی انتقال عناصر فرهنگی داستان فارسی شکر است اثر محمدعلی جمالزاده از فارسی به عربی با استفاده از الگوی پیتر نیومارک در تقسیمبندی مقولههای فرهنگی و راهکارهای ترجمة آن، هدف این پژوهش است. مهمترین یافتههای پژوهش حاضر که با روشی توصیفی ـ تحلیلی نوشته شده، بیانگر این مطلب است که داستان فارسی شکر است تمام پنج دستة مقولة فرهنگی مورد نظر نیومارک را دارد و مترجم برای ترجمة این داستان، بیشتر از راهکار «معادل فرهنگی» سود جستهاست و بدین صورت، ترجمهای مخاطبمحور ارائه کردهاست.
https://rctall.atu.ac.ir/article_8330_84260dd13bfe486d76adb9f30b881be9.pdf
2017-09-23
148
125
10.22054/rctall.2017.8330
فارسی شکر است
ترجمة عربی
مقولههای فرهنگی
پیتر نیومارک
محمد
رحیمی
rahimim65@gmail.com
1
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
LEAD_AUTHOR
افراه، روحالله. (1389).ترجمهپذیری عناصر فرهنگی در اشعار سهراب سپهری و فروغ. پایاننامة کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه پیام نور مرکز تهران.
1
افراه، روحالله و بلقیس روشن. (1391). «ترجمهپذیری عناصر فرهنگی در اشعار سهراب سپهری و فروغ با تکیه بر چارچوب نظری نیومارک». مجلة مطالعات نظری ترجمه. ش 2.
2
انوری، حسن. (1381). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: سخن.
3
بالایی، کریستف و میشل کویی پرس. ( 1376). سرچشمههای داستان کوتاه. چ1. تهران: پاپیروس.
4
تمام، قطاف عبدالکریم. (2005م.). إشکالیة نقل الخصوصیات الثقافیة. رسالة ماجستیر. الجزائر: جامعة منتوری.
5
جمالزاده، محمدعلی. (1320). یکی بود، یکی نبود. تهران: پروین.
6
حقانی، رضا. (1386). نظرها و نظریههای ترجمه. تهران: امیرکبیر.
7
روشنفکر، کبری، هادی نظری منظم و احمد حیدری. (1392). «چالشهای ترجمهپذیری عناصر فرهنگی در رمان اللص و الکلاب نجیب محفوظ؛ مقایسة دو ترجمه با تکیه بر چارچوب نظری نیومارک». دوفصلنامة پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی. س 3. ش 8. صص 13ـ34.
8
صلحجو، علی. (1394). از گوشه و کنار ترجمه. تهران: مرکز.
9
عسکرزاده طرقبه، رجبعلی. (1394). عنوان مطالعة فرهنگی ترجمه برای کودکان در حوزة دوبله و زیرنویس کارتونها: استراتژیهای اتخاذشده توسط مترجمان فارسیزبان. مشهد: دانشگاه امام رضا.
10
علوب، عبدالوهاب محمود. (1993م.). القصةالقصیرةوالحکایةفی الأدب الفارسی،دراسةونماذج. القاهرة: الهیئة العامة المصریة للکتاب.
11
علیزاده، علی. (1389). «مقولهها و عناصر فرهنگی و چگونگی ترجمۀ آنها در گتسبی بزرگ ترجمۀ کریم امامی». فصلنامة پژوهش ادبیات معاصر جهان. س 15. ش 59. صص 53ـ74.
12
لفور، آندره، سوزان بسنت و مری اسنل هورنبی. (1394). چرخش فرهنگی در مطالعات ترجمه. ترجمة مزدک بلوری. چ2. تهران: قطره.
13
ماندی، جرمی. (1394). معرفی مطالعات ترجمه. ترجمة علی بهرامی و زینب تاجیک. چ3. تهران: رهنما.
14
هاشمی، محمدرضا و نادیا غضنفری. (1393). «بومیسازی مدل پنجگانة عناصر فرهنگی نیومارک با زبان و فرهنگ فارسی». مجلة مطالعات زبان و ترجمه. ش 2. صص 1ـ21.
15
هاشمی میناباد، حسن. (1396). گفتارهای نظری و تجربی در ترجمه. تهران: بهار.
16
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1383). «فرهنگ در ترجمه و ترجمة عناصر فرهنگی». فصلنامة مطالعات ترجمه. س 2. ش 5. صص 30ـ49.
17
نیازی، شهریار و حافظ نصیری. (1388). «ارزش فرهنگی ترجمة ضربالمثلها و کنایات (عربیـ فارسی)». دوفصلنامة زبانپژوهی. س 1. ش1. صص 167ـ184.
18
نیومارک، پیتر. (1390). دورة آموزش فنون ترجمه. ترجمة منصور فهیم و سعید سبزیان. چ3. تهران: رهنما.
19
Newmark, Peter. (1988). A Textbook of Translation. New York & London: Prentice Hall.
20