ORIGINAL_ARTICLE
نقدی بر انتخابهای واژگانی محمد دشتی در ترجمة نهجالبلاغه از منظر سطح معنایی ـ لغوی گارسس
این پژوهش در نظر دارد تا انتخابهای واژگانی ترجمة محمد دشتی از نهجالبلاغه امام علی(ع) را بر اساس سطح معنایی ـ لغوی الگوی ارزیابی ترجمة گارسس بررسی و نقد نماید. برای این منظور، ابتدا سطح معنایی لغوی گارسس در حیطة ارزیابی ترجمه توضیح داده میشود و آنگاه با کمک نمونهگیری تصادفی، نمونههای قابل کاربست این نظریه به عنوان دادههای مقاله ارائه میشود. این پژوهش روشن میکند که دشتی در انتخابهای واژگانی خود، بیش از هر چیز به بسط واژگانی در قالبهای مختلف و از همه مهمتر، به بسط تفسیری و ایدئولوژیک روی آوردهاست. او ابهامهای واژگانی کلام امام علی(ع) را بهکلّی از میان برده، یا تفسیر به رأی کردهاست و تلاش داشته هیچ واژة مبهمی در ترجمهاش وجود نداشته باشد.
https://rctall.atu.ac.ir/article_9518_87410f4425bfe490c22a4f4d7553576a.pdf
2018-12-22
32
9
10.22054/rctall.2019.35305.1340
نهجالبلاغه
محمد دشتی
ترجمه
الگوی گارسس
واژگان
محمد
رحیمی خویگانی
m.rahimi@fgn.ui.ac.ir
1
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
LEAD_AUTHOR
عسگر علی
کرمی
askaralikarami@yahoo.com
2
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
AUTHOR
حمید
باقری دهبارز
hamid.bagheri953@yahoo.com
3
استادیار زبان و ادبیات عربی، واحد میناب، دانشگاه آزاد اسلامی، هرمزگان، ایران
AUTHOR
نهجالبلاغه. (1384). ترجمة محمد دشتی. قم: منشور وحی.
1
ـــــــــــــــ . (1361). ترجمة محسن فارسی. تهران: امیرکبیر.
2
ابنمیثم بحرانی، کمالالدّین. (1375). شرح نهجالبلاغه. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
3
ابن ابیالحدید، فخرالدّین. (بیتا). شرح نهج البلاغة. به تحقیق محمد أبوالفضل إبراهیم. قم: مکتبة آیةالله المرعشی.
4
ابن منظور، محمدبن مکرم. (بیتا). لسان العرب. القاهرة: دار المعارف.
5
الحسینی الزبیدی، السید مرتضی. (2000م). تاج العروس من جواهر القاموس. تحقیق إبراهیم الترزی. الکویت: مؤسسة الکویت للتقدم العلمی.
6
رحیمی خویگانی، محمد. (1396). «نقد واژگانی ترجمة موسوی گرمارودی از قرآن کریم». مطالعات ترجمة قرآن و حدیث. ش7. صص69ـ94.
7
رشیدی، ناصر و شهین فرزانه. (1392). «ارزیابی و مقایسة دو ترجمة فارسی از رمان انگلیسی دن کیشوت اثر میگوئل دو سروانتس بر اساس الگوی گارسس». مجلة زبان و ادب فارسی. دانشگاه آزاد اسلام سنندج. ش15. صص41ـ56.
8
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1388). «ارزیابی و مقایسة ترجمههای فارسی رمان انگلیسی شاهزاده و گدا، اثر مارک تواین بر اساس الگوی گارسس». زبانپژوهی دانشگاه الزهراء. ش3. صص57ـ108.
9
الزبیدی، السیدمرتضی. (2000م). تاج العروس من جواهر القاموس. تحقیق إبراهیم الترزی. الکویت: مؤسسة الکویت للتقدم العلمی.
10
الزمخشری، محمود. (بیتا). الفائق فی غریب الحدیث. تحقیق محمد أبوالفضل إبراهیم وعلی محمد البجاوی. القاهره: منشورات عیسی البابی الحلبی.
11
صفوی، کوروش. (1384).فرهنگ توصیفی معناشناسی. چ1. تهران: فرهنگ معاصر.
12
فرحزاد، فرزانه. (1390). «نقد ترجمه: «ارائه مدلی سه وجهی». مجلة پژوهشنامه. ش88. صص30ـ48.
13
لطفیپور ساعدی، کاظم. (1390).درآمدی به اصول و روش ترجمه. چ10. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
14
متقیزاده عیسی و علی نقیزاده. (1396). «ارزیابی ترجمة متون ادبی فارسی به عربی بر اساس مدل کارمن گارسس (پیام رهبر انقلاب به مناسبت موسم حج 1395 برای نمونه)». پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی. ش16. صص 169-194.
15
مختاری اردکانی، محمدعلی. (1376). «چهارچوبی نظری برای ارزیابی ترجمه». مجلة مترجم. ش25. صص 50ـ58.
16
نیومارک، بیتر. (2006). الجامع فی الترجمة. ترجمة وإعداد أ.د. حسن غزاله. بیروت: دار و مکتبة الهلال.
17
ـــــــــــــــــ . (1390). دورة آموزش فنون ترجمه. ترجمة منصور فهیم و سعید سبزیان. تهران: رهنما.
18
Garces, C. V. (1994). “A Methodological Proposal for the Assessment of Translated Literary Works”. Babel. No. 40. Pp 77-101.
19
Vinay. J-P & Darbelnet. J. (1995). “Comparative Stylistics of French and English a Methodology for Translation Summary”. translation of Juan C. Sager, M.J. Hamel & John Benjamins. Amsterdam: Publishing Company.
20
ORIGINAL_ARTICLE
تأثیر وابستگی گفتمانی مترجم بر ترجمه؛ مطالعة موردی ترجمة فارسی کلیله و دمنه
مترجم همچون هر انسان دیگری، به حکم وابستگیهای گفتمانی خود، رفتارهای خاص فرهنگی و اجتماعی از خویش نشان میدهد. دغدغة اصلی این پژوهش، تلاش برای کشف تأثیری است که وابستگیهای گفتمانی یک مترجم بر ترجمهاش دارد و برای این هدف، ترجمة نصرالله منشی از بخش «الأسد والثور» کلیله و دمنه به عنوان پیکرة مورد مطالعه انتخاب شده، مورد تطبیق قرار گرفتهاست. نتیجة این تحقیق که با تکیه بر روش تحلیل گفتمان انتقادی انجام شدهاست، نشان از آن دارد که مترجم به سبب هویت درباری خود سعی میکند تا هر عبارتی را که به ویژگیهای منفی پادشاه، اعمّ از سسترأیی، هواپرستی و ضعف اشاره دارد، حذف کند و آن را با عبارتهایی دیگر تغییر دهد. در واقع، این امر بازتاب گزارههای اصلی گفتمان درباری است که بر اساس آن، پادشاه سایة خدا به شمار میرفت و کسی اجازة اشاره به ضعف او را نداشت. همچنین، این تحقیق نشان میدهد که مترجم به حکم درباری بودنش، از هر گونه عبارتی که متضمن تعریض به نزدیکان پادشاه است، اجتناب میورزد و سعی میکند تا در راستای «مخلصنمایی» آنان حرکت کند.
https://rctall.atu.ac.ir/article_9519_aa0f522a4134c3ca3b6c18ae3fb09ad8.pdf
2018-12-22
57
33
10.22054/rctall.2019.32196.1325
کلیله و دمنه
نصرالله منشی
نقد ترجمه
وابستگی گفتمانی مترجم
گفتمان درباری
مهدی
مقدسی نیا
mammahdi@yahoo.com
1
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه قم، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
ابنمقفع، عبدالله. (2014م.). کلیلة ودمنة. تحقیق عبدالوهاب عزام و طه حسین. القاهرة: مؤسسة هنداوی للتعلیم والثقافة.
1
احمدی، کیرخ، فرشته ناصری و سیدابراهیم آرمن. (1391). «بررسی تطبیقی شگردهای بیانی در باب شیر و گاو و کلیله و دمنه عربی و فارسی». ادبیات تطبیقی. د6. ش22. صص47ـ64.
2
امانلو، حسین و شجاع احمدوند. (1394). «بازشناسی گفتمانی هویت شاهی در ایران باستان». پژوهشهای راهبردی سیاست. س14. صص103ـ133.
3
حیدری، علی. (1387). «بررسی بعضی اختلافهای کلیله و دمنه نصرالله منشی با ترجمه عربی ابنمقفع و داستانهای بیدپای و پنجاکیانه». فصلنامة علوم انسانی دانشگاه الزهرا. س17و18. ش68 و 69. صص45ـ61.
4
دهقانیان، جواد. (1390). «بررسی کارکرد قدرت و فرهنگ سیاسی در کلیله و دمنه». متنشناسی ادب فارسی. س3. ش1. صص91ـ104.
5
منشی، نصرالله. (1391). کلیله و دمنه. تصحیح مجتبی مینوی طهرانی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
6
یعقوبی جنبهسرایی، پارسا و چنور زاهدی. (1392). «دلالتهای فضایی داستان شیر و گاو، تبیین نزاع قدرت و شیوههای تحریف آن». پژوهشهای ادبی. س10. ش42. صص143ـ166.
7
Aktas, E., & Beldag, A. (2017). Kalila and Dimna as One of the Traditional Antecedents of Modern Classifications of Values. International Education Studies.Vol. 10. No. 3. P. 46.
8
Baker, M. (2003). Routledge Encyclopedia of Translation Studies. Routledge. New York: Routledge
9
Bassnett, S. and Lefevere, A. (Eds.). (1990). Translation, History and Culture. Cassell: London
10
Jørgensen, M. W., & Phillips, L. J. (2002). Discourse Analysis as Theory and Method. London: Sage.
11
Leung, M. W. (2006). “The Ideological Turn in Translation Studies”. Benjamins Translation Library. No.68. P. 129.
12
Manafi Anari, Salar and Ashraf Mohammadi. (2015). “A Comparative Study of English Translations of the Sura Maryam by Christian and Muslim Translators with an Orientation of Skopos Theory”. Translation Journal. P.18.
13
Valerio, A. (2013). “Translation and Ideology: a Critical Reading”. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 70, 986-996.
14
Zare Behtash, Esmail. (2016). “Ideology in Translation: the Impact of Socio-political Factors on Lexical Equivalents in two Persian Translations of Animal Farm”. Translation Journal. P 19.
15
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی سازوکارهای حُسن تعبیر در ترجمة تابوهای رمان الهوی از هیفا بیطار
با گسترش روابط زبانی میان ملتها، تأثیر و تأثر فرهنگی امری طبیعی جلوه میکند و این امر سبب ایجاد رابطهای دوسویه میان زبان و فرهنگ میگردد. در این حالت، زبانی که بیش از همه تحتتأثیر قرار میگیرد، میتواند بیشتر در معرض ورود واژگان و تعابیر زبان فرادست قرار گیرد. بنابراین، نقش مترجم به عنوان عامل انتقال فرهنگ مبدأ به زبان مقصد حائز اهمیت است. در برخی از آثار زبان عربی، واژهها و ساختارهایی وجود دارد که در جامعة ما، تابو محسوب میشود و مترجم باید مناسبترین راهکار را بهکار گیرد تا از یک سو، از بار معنایی منفی تابو بکاهد و از سوی دیگر، در ترجمهاش امانتداری کرده باشد. به نظر میرسد حُسن تعبیر، راهکاری مناسب برای ترجمة تابوها باشد. در پژوهش پیش رو، تلاش بر آن است با تکیه بر روش توصیفیـ تحلیلی تابوهای رمان الهوی (2007م.) از هیفا بیطار بررسی شود و با استناد به ابزارهای زبانی حُسن تعبیر، مناسبترین ترجمه برای آنها ارائه گردد. نتایج نشان از آن دارد که شگرد حُسن تعبیر در ترجمة تابوهای رمان، در حفظ و تقویت خودانگارة اجتماعی مخاطب فارسیزبان بسیار مؤثر است. همچنین، استلزام معنایی (23%)، گسترش معنایی (20%) و مجاز (18%) پربسامدترین سازوکار حُسن تعبیر در ترجمة پیشنهادی تابوهای رمان به شمار میآید.
https://rctall.atu.ac.ir/article_9520_131ab009df4b6c3b704b8bf3f84f79a7.pdf
2018-12-22
80
57
10.22054/rctall.2018.32925.1320
تابو
حُسن تعبیر
استلزام معنایی
گسترش معنایی
رمان الهوی
هیفا بیطار
عبدالباسط
عرب یوسف آبادی
arabighalam@uoz.ac.ir
1
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه ملی زابل، زابل، ایران
LEAD_AUTHOR
فرشته
افضلی
f.afzali@du.ac.ir
2
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه ملی دامغان، سمنان، ایران
AUTHOR
قرآن کریم.
1
آذردشتی، مریم. (1390). رویکرد هنجارمحور به ترجمه تابوهای کلامی در ناطوردشت. پایاننامة کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبائی.
2
أبوزلال، محمد إبراهیم. (2001م.). التعبیر عن المحظور اللغوی والمحسن اللفظی فی القرآن الکریم. أطروحة الدکتوراه جامعة القاهرة.
3
أدراوی، العیاشی. (2011 م.). الإستلزام الحواری فی التداول اللسانی. ط 1. الجزائر: دارالأمان.
4
اعتضادی، شیدا و فاطمهسادات علمدار. (1387). «تحلیل جامعهشناختی زبان مخفی در بین دختران». مطالعات راهبردی زنان. د 11. ش 41. صص 65ـ96.
5
امام، عباس (1395). «ترفندهای بومیسازی در ترجمة فارسی فیلمهای کارتونی: رئیس مزرعه، شنل قرمزی و پاندای کونگفوکار». مطالعات زبان و ترجمه. د49. ش4. صص 35ـ59.
6
أولمان، استیفن. (1986م.). دورالکلمةفیاللغة. ترجمة کمال بشر. ط1. القاهرة: الشباب.
7
بلعرج، بلقاسم. (2006م.). «ظاهرة توسّع المعنی فی اللغة العربیة: نماذج مِن القرآن الکریم». مجلةالعلومالإنسانیة. جامعة محمد خیضر بسکرة. س 1. ع 9. صص 1ـ19.
8
بنایی، مریم. (1390). بررسی سانسور در ترجمة رمان به زبان فارسی با نگاهی به آثار گابریل گارسیا و پائولو کوئیلو. پایاننامة کارشناسی ارشد. دانشگاه بیرجند.
9
بیاتی، لیلا. (1389). بررسی ساختار زبانی حُسن تعبیر در فارسی. پایاننامة کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی.
10
پیروز، غلامرضا و منیره محرابی. (1394). «بررسی معنیشناختی حسن تعبیرات مرتبط با مرگ در غزلیات حافظ». ادبپژوهی. د9. ش33. صص 81ـ103.
11
التفتازانی، سعدالدّین. (1991م.). مختصر المعانی. ط1. قم: دار الفکر.
12
الثبیتی، محمدبن سعید. (2013م.). ظاهرة التلطف فی الأسالیب العربیة. ط1. السعودیة: جامعة أم القری.
13
الجرجانی، عبدالقاهر. (1992م.). أسرارالبلاغة. تعلیق أبوفهد محمود محمد شاکر. ط1. القاهرة: مطبعة المدنی.
14
حسامالدین، کریم زکی. (1985م.). المحظورات اللغویّة: دراسةدلالیةللمستهجن والمحسن مِن الألفاظ.ط1. القاهرة: مکتبة الأنجلو المصریة.
15
حمراوی، محمد. (2015م.). «نظریة التأدب فی اللسانیات». مجلة ألف. س3. ع4. صص 131-141.
16
حیدری، فاطمه؛ علیزاده، علی. (1393). «نقش استراتژی ترجمه در جلوگیری از نفوذ زبانی و فرهنگی زبان مبداء فرادست در زبان مقصد فرودست». مطالعات زبان و ترجمه. د47. ش3. صص 97ـ112.
17
خزاعیفرید، علیرضا و خلیل قاضیزاده. (1395). «تأثیر هنجارها بر روند ترجمه موردپژوهی: ترجمههای معاصر قرآن مجید». مطالعات زبان و ترجمه. د48. ش3. صص 83ـ101.
18
خطابی، محمد. (1991م.). لسانیات النص: مدخل إلی انسجام الخطاب. ط 1. بیروت: المرکز الثقافی العربی.
19
الزرکشی، بدرالدّین. (1988م.). البرهان فی علوم القرآن. تحقیق محمد أبوالفضل ابراهیم. ط 2. بیروت: دارالمیل.
20
السامر، سوسن فیصل. (2012م.). «التهذیب الکلامی: دراسة إجتماعیة تداولیة». مجلة کلیةاللغات. س4. ع12. صص 1-37.
21
شاهین، عبدالصبور. (1984م.). فی علم اللغة العام. ط4. بیروت: مؤسسة الرسالة.
22
شریفی، شهلا و الهام دارچینیان. (1388). «بررسی نمود زبانی تابو در ترجمه به فارسی و پیامدهای آن». زبانشناسی و گویشهای خراسان. د 1. ش 1. صص 127ـ149.
23
شکیبا، نوشین. (1386). «تأثیر بافت اجتماعی بر کاربرد دشواژهها در گفتار زنان و مردان تهرانی». زبان و زبانشناسی. د 3. ش 6. صص 141ـ152.
24
طالبنیا، احسان. (1392). «راهبردهای ترجمة تابو در دوبلة فیلمهای پلیسی. پایاننامة کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
25
عبدی، کوروش. (1386). استراتژیهای مترجم برای برخورد با تابوها در فیلمهای دوبلهشده از انگلیسی به فارسی. پایاننامة کارشناسی ارشد علامه طباطبائی.
26
عرعار، سامیة و إکرام هاشمی. (2016م.). «إضطرابات اللغة والتواصل». مجلةالعلومالانسانیة والاجتماعیة. ع 24. صص 1ـ14.
27
عفیفی، أحمد. (2007م.). الإحالة فی نحو النص. ط 1. القاهرة: جامعة القاهرة.
28
العمّوش، أحمد محمد فلیح. (2011م.). التلطف فی لغة القرآن الکریم. التحقیق سعید جبر أبو خضر. ط1. الأردن: جامعة آل البیت.
29
الغیلی، عبدالمجید. (2008م.). الألفاظالدخیلة وإشکالیة الترجمة اللغویة والحضاریة. رسالة ماجستیر. القاهرة: جامعة الأزهر.
30
فلوجل، جون کارل. (1966م.). الإنسان والأخلاق والمجتمع. ترجمة أمین موسی قندیل. ط2. القاهرة: دار الفکر العربی.
31
قاضیزاده، خلیل و وحید مردانی. (1391). «بررسی راهبردهای مترجمان در ترجمة تابوهای غربی در دوبلة فیلمهای انگلیسی به زبان فارسی». زبان و ترجمه. د3. ش8. صص 85ـ99.
32
کادة، لیلی (2014م.). «الإستلزام الحواری فی الدرس اللسانی الحدیث: طه عبدالرحمن أنموذجاً». الممارسات اللغویة. ع 21. صص 169ـ194.
33
کامل، مراد. (1963م.). دلالة الألفاظ العربیة وتطورها. ط1. القاهرة: معهد الدراسات العربیة العالیة.
34
موسوی، سجاد و ابراهیم بدخشان. (1391). «حُسن تعابیر ناپسند». پژوهشهای زبانشناختی در زبانهای خارجی. د2. ش2. صص 171ـ187.
35
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1393). «بررسی زبانشناختی بهگویی در زبان فارسی». جستارهای زبانی. د5. ش1. صص 1-26.
36
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1395). «بررسی حسن تعبیر در زبان فارسی: رویکردی گفتمانی». پژوهشهای زبانشناسی تطبیقی. د6. ش12. صص 55ـ67.
37
میرزایی، فرامرز و دیگران. (1394). «شگرد سادهسازی تابوهای فرهنگی در برگردانهای مرعشیپور از رمانهای راه و کوچة مدق نجیب محفوظ». پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی. د5. ش13. صص 1ـ24.
38
نوروزی، علی و حمید عباسزاده. (1389). «حسن تعبیر در زبان و ادبیات عربی: شیوهها و انگیزهها». زبان و ادبیات عربی. د2. ش3. صص 149ـ174
39
Allan, K. & K. Burridge (1991). Euphemism and Dysphemism: Language Used as Shield and Weapon. New York: Oxford University Press .
40
Casas Gomez, Miguel. (2009). “Towards a New Approach to the Linguistic Definition of Euphemism”. Language Sciences. Vol. 31. Pp 725-739.
41
Evans, Vyvyan & Melanie Green. (2006). Cognitive Linguistics: An Introduction. Edingburg: Edingburg University Press.
42
Hammad, O. (2007). “Euphemism: Sweet Talking or Deception”. D. Essay in Linguistic Hogskolan Dalarna. Spring Term.
43
Inkelas, S. (2006)."Reduplication", in Keith Brown (ed. in chief), Encyclopedia of Languages and Linguistics. 2nd ed., Vol. 10. Oxford: Elsevier, Pp 417-419.
44
Modarresi Tehrani, Yahya. (2009). “Changes in the Markers of Politeness and Power in Iranian Culture and the Persian Language”. Journal of Iranian Studies (Iran Kenkyu). Vol. 5.
45
Spencer-Oatey, Helen. (1996). “Reconsidering Power and Distance”. Journal of Pragmatics. Vol. 26. Pp. 1-24.
46
Warren, Beatrice. (1992). “What Euphemisms Tell us about the Interpretation of Words”. Studia Linguistica. No. 46 (2). Pp. 128-172 .
47
Williams, J. (1975). Origins of the English Language: A Social and Linguistic History.New York: The Free Press.
48
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل همارزی انسجام دستوری غیرساختاری در دعای دوازدهم صحیفة سجادیه و ترجمههای آن
«انسجام» یک مفهوم معنایی است که به روابط معنایی موجود در متن اشاره دارد و آن را به عنوان یک متن از غیر متن متمایز و مشخص مینماید. انسجام بالقوّه در ابزارهای نظام زبانی، همچون ارجاع، حذف، جانشینی و... نهفتهاست که در خودِ زبان قرار دارد. نظر به ضرورت اصل تعادل و برابری در فرایند ترجمه، بازتاب هر یک از عوامل فوق در ترجمه، در راستای حرکت همسو با متن اصلی اهمیت بسزایی دارد. از آنجا که صحیفة سجادیه به عنوان متنی منسجم شامل گونههای مختلف انسجامبخش است، انتظار میرود ترجمههای موجود از آن نیز این عناصر انسجامبخش را در خود بازتاب دهند. این مقاله با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی به بررسی و تطبیق مؤلفههای انسجام دستوری غیرساختاری در متن دعای دوازدهم صحیفة سجادیه و چهار ترجمه میپردازد. در این جستار، میزان پایبندی مترجمان به بازتاب این مؤلفههای انسجامبخش بررسی و این نتیجه حاصل شد که در میان انبوه مؤلفههای یادشده، برخی از مترجمان در سایة حرکت همارز و برابر با متن اصلی و نیز با گزینش برابرنهادهایی مناسب، انسجام موجود در متن اصلی را بهطور کامل در ترجمههای خود انعکاس دادهاند. در مواردی نیز مترجمان از این اصل غافل ماندهاند که این غفلت میتواند ناشی از عواملی چون سبک خاص مترجم و ظرفیت زبانی دستوری متن مقصد باشد.
https://rctall.atu.ac.ir/article_9521_e1eb5ccb00b288906377d6825606fcf8.pdf
2018-12-22
108
81
10.22054/rctall.2019.35943.1345
انسجام
انسجام دستوری غیر ساختاری
صحیفة سجادیه
دعای دوازدهم
علی اکبر
نورسیده
noresideh@semnan.ac.ir
1
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
LEAD_AUTHOR
مسعود
سلمانی حقیقی
salmanihaghighi@semnan.ac.ir
2
دانشجوی کارشناسی ارشد مترجمی زبان عربی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
AUTHOR
آقاگلزاده، فردوس. (1385). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
1
امیری خراسانی، احمد و حلیمه علینژاد. (1394). «بررسی عناصر انسجام متن در نفثةالمصدور»بر اساس نظریة هالیدی و حسن». متنپژوهشی ادبی. س19. ش63. صص 7ـ32.
2
انصاریان، حسین. (1383). تفسیر و شرح صحیفة سجادیه. چ1. قم: دارالعرفان.
3
بامشکی، سمیرا. (1388). «بررسی عوامل سازندة ابهام در مقالات شمس با تأکید بر مسئلة انسجام دستوری». مطالعات عرفانی. ش10. صص45ـ 86.
4
بدیع یعقوب، امیل. (1385). موسوعة الصرف و النحو و الإعراب. چ4. قم: انتشارات استقلال.
5
حدادی، محمود. (1372). مبانی ترجمه. تهران: انتشارات جمال الحق.
6
صحیفة کاملة سجادیه. (1389). ترجمة حسین استاد ولی. چ3. قم: نشر الهادی.
7
ــــــــــــــــــــــــــ . (1376). ترجمة عبدالجواد ابراهیمیفر. قم: نشر الهادی.
8
ــــــــــــــــــــــــــ . (1394). ترجمة محمدجواد فاضل لنکرانی. قم: دنیای کتاب.
9
ــــــــــــــــــــــــــ . (1375). ترجمة مهدی فیضالاسلام. تهران: انتشارات فقیه.
10
ــــــــــــــــــــــــــ . (1411ق.). سیدمحمدباقر ابطحی. قم: مؤسسة امام المهدی.
11
صفارزاده، طاهره. (1388). اصول و مبانی ترجمه. تهران: پارس کتاب.
12
صلحجو، علی. (1396). گفتمان و ترجمه. تهران: نشر مرکز.
13
لطفیپور ساعدی، کاظم. (1371). درآمدی به اصول و روش ترجمه. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
14
کتفورد، جی سی. (1370). یک نظریة ترجمه از دیدگاه زبانشناسی (رسالهای در زبانشناسی کاربردی). ترجمة احمد صدارتی. تهران: نشر نی.
15
کمائیفر، سعیده و مریم جابر. (1391). «انسجام متن تعاریف در کتابهای درسی دانشگاهی». علوم انسانی. ش26. صص 25ـ 45.
16
معلوف، لوییس. (1384). المنجد فی اللغه. چ2. قم: انتشارات دارالعلم.
17
نظری، علیرضا، خلیل پروینی، کبری روشنفکر و فردوس آقاگلزاده. (1390). «زبان شناسی متن و الگوی انسجام در آرای نحوی، بلاغی و نقدی عربی قدیم». ادب عربی دانشگاه تهران. س3. ش13. صص 83ـ112.
18
وحیدیان کامیار، تقی و غلامرضا عمرانی. (1394). دستور زبان فارسی 1. تهران: انتشارات سمت.
19
Halliday, M. A. K. (2002). Linguistic Studies of Text and Discourse. London: Continuum.
20
-----------------------. (1989). Context: Aspects of Language in a Social Semiotic Perspective. Oxford: Oup.
21
-----------------------. (1976). Cohesion in English. London: Longman.
22
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل معادلگزینی عناصر فرهنگی رمان بوف کور در ترجمه به عربی با تکیه بر رویکرد ایویر
متون داستانی از معدود انواع ادبی است که بیش از انواع دیگر حاوی عناصر فرهنگی و بومی است و این امر جایگاه خاصی در پژوهشهای ترجمه از منظر نظریهپردازی و راهکارهای ترجمه یافتهاست. از جمله متون ادبی، رمان بوف کور یکی از آثار ادبیات معاصر فارسی است که مؤلفههای فرهنگی بسیاری را در جایجای آن میتوان دید که در امر ترجمه، مترجم را با چالشهای فراوانی روبهرو میکند. این رمان برجسته در سال 1976 میلادی به قلم ابراهیم الدسوقی به زبان عربی ترجمه شد. «ایویر» از جمله نظریهپردازانی است که برای ترجمة عناصر فرهنگی، رویکرد خاص خود را ارائه کردهاست که شامل وامگیری، تعریف، ترجمة تحتاللفظی، جایگزینی، واژهسازی، حذف و اضافه کردن میشود. در این پژوهش، قصد داریم با روش توصیفیـ تحلیلی، شیوههای ترجمة عناصر فرهنگی رمان بوف کور را به زبان عربی با تکیه بر رویکرد ایویر بررسی کنیم. با تحلیل شیوة ترجمه بوف کور مشخص میشود که مترجم در بیشتر موارد فرهنگی ترجیح دادهاست با شیوة جایگزینی به معادلیابی بپردازد که در برخی موارد با کاستی همراه بودهاست و صرفاً زمانی توفیق یافتهاست که از روش تلفیقی، بهویژه در افزودن به پاورقی بهره جستهاست.
https://rctall.atu.ac.ir/article_9522_42c78cb9432ab1a1a27b5667a2d90741.pdf
2018-12-22
134
109
10.22054/rctall.2019.36514.1351
ترجمه
ایویر
عناصر فرهنگی
بوف کور
صادق هدایت
ابراهیم الدسوقی
علیرضا
نظری
a.nazari@hum.ikiu.ac.ir
1
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران
LEAD_AUTHOR
لیلا
جلالی حبیب آبادی
leylajalali50@yahoo.com
2
کارشناسی ارشد مترجمی زبان عربی دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران
AUTHOR
آذرنوش، آذرتاش. (1389). فرهنگ معاصر عربیـ فارسی. تهران: نشر نی.
1
اوشیدری، جهانگیر. (1371). دانشنامة فردیسا؛ واژهنامة توضیحی آیین زرتشت. تهران: نشر مرکز.
2
ایویر، ولادیمیر. (1370). روشهای ترجمة عناصر متفاوت فرهنگی. ترجمة سید محمدرضا هاشمی. ش 2. صص 3ـ14.
3
الحداد، سلمی. (2006 م). «لماذا یعزف المترجمون عن ترجمة الشّعر». مجلة جامعةدمشق. ش 3ـ4. صص 36ـ42.
4
دسوقی شتا، ابراهیم. (1990 م.). البومةالعمیاء و قصص أخری. قاهره: مکتبة مدبولی.
5
دهخدا، علیاکبر. (بیتا). لغتنامة دهخدا بر اساس حروف الفبا. اصفهان: مرکز تحقیقات رایانهای قائمیه اصفهان.
6
رضایی، عبدالعظیم. (1381). اصل و نسب دینهای ایرانیان باستان. چ 6. تهران: انتشارات دُر.
7
روشنفکر، کبری، هادی نظری منظم و احمد حیدری. (1392). «چالشهای ترجمهپذیری عناصر فرهنگی در رمان اللص و الکلاب نجیب محفوظ؛ مقایسة دو ترجمه با تکیه بر چارچوب نظری نیومارک». پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی. س 3. ش 8. صص 13ـ34.
8
سعدی شیرازی، مصلحبن عبدالله. (1333). کلیات شیخ سعدی. تصحیح محمدعلی فروغی. تهران: کتابفروشی محمدعلی علمی.
9
فتاحیزاده، فتحیه. (1387). «مبارزة پیامبر(ص) با آداب و رسوم خرافی». فصلنامة شیعهشناسی. س 6. ش 21. صص 39ـ58.
10
فهری، سید ابوالحسن. (1385). فرهنگ فارسی المحیط فارسیـ عربی. چ 2. تهران: انتشارات یادواره.
11
قطبی، محمد یوسف. (1350). این است بوف کور. تهران: زوار.
12
کاتوزیان، محمدعلی. (1373). بوف کور هدایت. تهران: نشر مرکز.
13
کریمپور، نسرین. (1394). «بررسی و تحلیل بازیهای کودکانة قرن ششم هجری به استناد اشعار خاقانی شروانی». نامة انسانشناسی. س 13. ش 23.
14
لطفیپور ساعدی، کاظم. (1385). درآمدی به اصول و روش ترجمه. چ 7. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
15
ماهیار نوابی، یحیی. (1355). مجموعهمقالات. ج 1. شیراز: مؤسسة آسیایی دانشگاه پهلوی شیراز.
16
معلمی، محمدمهدی. (1387). فرهنگ آثار هدایت؛ شامل لغات، اصطلاحات، تعبیرات، امثال و کنایات آثار صادق هدایت. پایاننامة کارشناسی ارشد. قزوین: دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره).
17
معین، محمد. (1386). فرهنگ فارسی معین. ج 1. چ 4. تهران: ادنا.
18
میلر، هنری. (1344). «گفتگویی میان هنری میلر و مینو جوان». سخن. د 15. ش 7. صص ۷۲۹ـ۷۳۰.
19
نصیری، حافظ. (1390). روش ارزیابی و سنجش کیفی متون ترجمهشده از عربی به فارسی. تهران: سازمان سمت.
20
نیومارک، پیتر. (2006 م.). الجامع فی الترجمة. ترجمة حسن غزاله. بیروت: دار و مکتبة الهلال.
21
هاشمی میناباد، حسن. (1396). گفتارهای نظری و تجربی در ترجمه. تهران: بهار.
22
هدایت، صادق. (بیتا). نیرنگستان. تهران: جاویدان.
23
ـــــــــــــــــ . (1315). بوف کور. تهران: جاویدان.
24
یاحقی، محمدجعفر. (1386). واژههای اساطیری در ادبیات معاصر. تهران: فرهنگ معاصر.
25
ORIGINAL_ARTICLE
چالش برابریابی برخی ساختهای دستوری در تعریب بر اساس نظریة تغییرات صوری کتفورد
معادلیابی به معنای یافتن واژگان، قالبهای بیانی و نقشهای دستوری مأنوس در زبان مقصد برای واژهها و ساختهای دستوری جملههای متن مبدأ است. نظر به اهمیت این مسئله، مقالة حاضر با دقت در معادلیابی برای برخی نقشهای دستوری از جمله ساختهایی که متمم در آنها بهکار رفتهاست، میکوشد تا چالشها و تفاوتها را در ترجمه از فارسی به عربی بررسی کند و مشکلات را نشان دهد. در این راستا، اغلب مثالها از دو رمان کلاسیک فارسی، یعنی مدیر مدرسه از جلال آل احمد و چشمهایش از بزرگ علوی انتخاب شدهاست که میتوان گفت از مصادیق زبان معیار به شمار میآیند. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی بر آن است تا فرایند ترجمه، معادلیابی دستوری و تغییر بیان را بر اساس نظریة تغییرات صوری کتفورد بررسی نماید و بر اساس دادهها به این نتیجه میرسد که مترجم نباید به دنبال یافتن نقش دستوری مشابه در زبان مقصد باشد، بلکه باید یک رابطة معنایی را بین دو یا چند واژه در جملة فارسی تشخیص دهد، سپس به دنبال همان رابطة معنایی میان واژهها در زبان عربی بگردد که نظریة کتفورد نیز همین تفاوت نقشهای دستوری را تأیید میکند.
https://rctall.atu.ac.ir/article_9523_6b47bf19d329ee65773db4ce11cdb845.pdf
2018-12-22
152
135
10.22054/rctall.2019.40393.1373
برابریابی
تعریب
ساخت دستوری
نظریة کتفورد
قادر
پریز
ghpariz@yahoo.com
1
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
آل احمد، جلال. (1388). مدیر مدرسه. چ1. تهران: نقش نگین.
1
انوری، حسن و حسن احمدی گیوی. (1385). دستور زبان فارسی دو. چ1. تهران: فاطمی.
2
خزاییفر، علی. (1389). ترجمة متون ادبی. چ 8. تهران: سمت.
3
دُلیل، ژان. (1381). تحلیل کلام، روشی برای ترجمه. ترجمة اسماعیل فقیه. چ 2. تهران: رهنما.
4
زرکوب، منصوره و عاطفه صدیقی. (1392). «تعدیل و تغییر در ترجمه، چالشها و راهکارها با تکیه بر ترجمة کتاب الترجمه و أدواتها». پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی. د 3. ش 8. صص 35ـ43.
5
صلحجو، علی. (1377). گفتمان و ترجمه. تهران: نشر مرکز.
6
طهماسبی، عدنان و علاء نقیزاده. (1390). ورشةالتعریب. تهران: مؤسسة انتشارات دانشگاه تهران.
7
طهماسبی، عدنان، و صدیقه جعفری. (1393). «جستاری در ترجمه از عربی به فارسی با تکیه بر فرایند معادلیابی معنوی (بررسی رمان السکریة)». پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی. د 4. ش 10. صص 97ـ118.
8
علوی، بزرگ. (1363). چشمهایش. تهران: نگاه.
9
لطفیپور ساعدی، کاظم. (۱۳۷۱). درآمدی به روش و اصول ترجمه. تهران: نشر دانشگاهی.
10
ناظمیان، رضا. (1390). ترجمة متون مطبوعاتی. تهران: سخن.
11
نیومارک، پیتر. (1386). دورة آموزش فنون ترجمه. ترجمة منصور فهیم و سعید سبزیان. چ 2. تهران: رهنما.
12
وحیدیان کامیار، تقی و غلامرضا عمرانی. (1390). دستور زبان فارسی یک. چ 13. تهران: سمت.
13
ولیپور، واله. (1382). «بررسی نظریات معادلیابی در ترجمه».متنپژوهی ادبی. د 7. ش 18. صص 216ـ227.
14