تحلیل مقایسه‌ای ساز و کار قرینه و بافت زبانی در فهم متن

فرشید ترکاشوند؛ نسرین ناگهی

دوره 3، شماره 9 ، دی 1392، ، صفحه 55-70

چکیده
  بافت زبانی به عنوان بستری که معنای دقیق واژگان و جملات را مشخّص می‌کند یکی از مباحث مهم در پژوهش‌های زبانی، به‌ویژه علم معناشناسی به حساب می‌آید. در مباحث سنّتی نحو و بلاغت، مؤلّفه‌هایی چون «قرینة لفظی» و «قرینة معنوی» زیرمجموعة مقولة گستردة بافت زبانی به حساب می‌آیند. بافت زبانی در علم معناشناسی از آفاق گسترده‌ای ...  بیشتر

نقد ترجمه ی احمد صافی النجفی از رباعیات خیام با رویکرد زبان شناختی

منصوره زرکوب

دوره 2، شماره 3 ، تیر 1391، ، صفحه 55-73

https://doi.org/10.22054/rctall.2012.6977

چکیده
  یکی از مهمترین مشکلات پیش رو در نقد ترجمه، نبود روش های علمی و منسجم است که باعث شده مقابله با نقد ترجمه اشتباه گرفته شود. این امر به ویژه در ترجمه متون ادبی بین زبانهای عربی و فارسی بیشتر مشهود است بنابراین لزوم علمی شدن فرایند ترجمه و نقد ترجمه های ادبی از عربی به فارسی و بالعکس به شدت احساس می شود. امروزه پژوهشگران و ترجمه پژوهان رویکردهای ...  بیشتر

شیوة مترجمان قرآن کریم در برگردان ساختار مدح و ذم به فارسی

علی صابری؛ معصومه فروزان

دوره 4، شماره 11 ، دی 1393، ، صفحه 57-78

چکیده
  یکی از ساختارهایی که مختصّ زبان عربی است و در قرآن کریم کاربرد نسبتاً گسترده ای دارد، اسلوب مدح و ذمّ است که ما در این پژوهش سعی کردیم ضمن بیان این ساختار و اهداف وکارکرد آن، به تحلیل برخی از آیات در بر دارندة این ساختار بپردازیم. در این کنکاش پی بردیم که اگرچه این ساختار معادلی در زبان فارسی ندارد، امّا می‌توان برخی ساختارها و ترکیب‌های ...  بیشتر

بازکاوی ترجمة عبداللّطیف تسوجی از داستان بنیادین هزار و یک شب بر اساس الگوی ژان رنه لادمیرال

شهرام دلشاد؛ سیّد مهدی مسبوق؛ صلاح‌الدّین عبدی

دوره 6، شماره 15 ، مهر 1395، ، صفحه 58-37

https://doi.org/10.22054/rctall.2016.7216

چکیده
  ژان رنه لادمیرال نظریه‌پرداز نامدار فرانسوی، مؤلّفه‌هایی را برای رویارویی با مشکلات ترجمه برمی‌شمارد که مترجم باید آن‌ها را بشناسد و به آن‌ها عمل کند. این نظریه‌پرداز مقصدگرا معتقد است که محدود نمودن ترجمه به رمزگردانی ساده نادرست است و ترجمه باید با بازنویسی همراه باشد و مترجم در آن به تولید معنا یا آفرینش مجدّد بپردازد. جستار ...  بیشتر

تعادل بافتی در ترجمه از عربی به فارسی (با رویکرد کاربردشناختی)

فرشید ترکاشوند

دوره 3، شماره 7 ، تیر 1392، ، صفحه 59-78

چکیده
  ترجمه به­عنوان فرآیندی پیچیده، نیاز به شناخت همه جانبۀ زبان دارد چه زبان مبدأ و چه زبان مقصد. شناخت زبان از رهگذر زبان­شناسی فرمالیستی و معناشناسی در نگرش سنتی یا مدرن، شرط لازم است نه کافی. در این راستا زبان شناسی کاربردی (البته در کنار نوع فرمالیستی آن) می­تواند راه­گشا باشد. نگرش کاربردی، زبان را به عنوان گفتمان و نه متن در ...  بیشتر

نقد ترجمة آیة هفتم سورة حمد با بهره‌گیری از روایات تفسیری

حبیب‌الله حلیمی جلودار؛ سیّد مهدی موسوی

دوره 4، شماره 10 ، تیر 1393، ، صفحه 59-78

چکیده
  آیة هفتم سورة مبارکة حمد یا فاتحةالکتاب از جمله آیاتی است که در معنای آن، میان مفسّران و مترجمان قرآن کریم اختلاف است. در این جستار، قسمت پایانی این آیة کریمه، یعنی «غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لاَ الضَّالِّین» مورد توجّه می‌باشد که هم در اِعراب و نقش کلمات و هم در تفسیر و ترجمة آنها تفاوت قابل توجّه میان عالمان قرآنی ...  بیشتر

واکاوی چالش‌های برابریابی در ترجمة فرهنگ‌های تخصصی چندزبانه بر اساس ترجمة فرهنگ سه‌زبانة معجم المصطلحات الإقتصادیة والمالیة اثر دکتر مصطفی هنّی

کمال باغجری؛ ناصر قاسمی؛ اسحاق طالب بزرگی؛ سجاد صدقی کلوانق

دوره 7، شماره 16 ، شهریور 1396، ، صفحه 60-35

https://doi.org/10.22054/rctall.2017.7815

چکیده
  این پژوهش با رویکرد تحلیلی ـ توصیفی به بررسی مهم‌ترین چالش‌های برابریابی در ترجمة فرهنگ ‌لغات و اصطلاحات تخصصی چندزبانه می‌پردازد. واکاوی این چالش‌ها از رهگذر ترجمة فرهنگ اصطلاحات تخصصیِ فرانسه‌ ـ انگلیسی ـ عربی معجم المصطلحات الإقتصادیةوالمالیة اثر دکتر مصطفی هنّی به زبان فارسی، از سوی نگارندگان این اثر حاصل شده‌است. چالش‌ها ...  بیشتر

الإیقاع الداخلی فی شعر عبدالوهاب البیاتی -دیوان «الموت فی الحیاة» نموذجاً-

رجاء ابوعلی؛ منیژه زارع

دوره 2، شماره 4 ، مهر 1391، ، صفحه 60-43

https://doi.org/10.22054/rctall.2012.9933

چکیده
  الإیقاع کلمة مشتقة أصلاً من الیونانیة بمعنی الجریان و التدفق، و الإیقاع الشعری یطلق علی تتابع منتظم لمجموعة من العناصرالتی تعطی النص الشعری جمالاً. إن الإیقاع یمثل رکناً رئیساً فی القصیدة الشعریة و هو ینقسم إلی قسمین: الإیقاع الخارجی و الإیقاع الداخلی. هناک أهمیة خاصة للإیقاع الداخلی فی الشعر الحدیث، لأن الإیقاع الخارجی المتمثل ...  بیشتر

رویکرد پنهان سیاست و ‌ایدئولوژی در برگردان واژگان رسانه‌ای

رضا علی قاسمی نسب؛ صادق عسکری

دوره 10، شماره 23 ، مهر 1399، ، صفحه 61-89

https://doi.org/10.22054/rctall.2020.52382.1478

چکیده
  واژگان در رسانه‌ها، هدفمند و برای­ القای­ مفاهیمی­خاص، انتخاب ­می‌شوند، نگاهی گذرا به ­چگونگی -انتخاب­ واژگان­ در رسانه‌ها­ نشان­ می‌دهد ­معنای­ مورد­نظر ­رسانه‌ها­ در ورای واژگان­ پنهان ­می­شود- انتخاب هدفمند­ واژگان­، شامل ­فعالیت­های ­ترجمه‌ای­ رسانه‌ها هم می‌شود. در ‌این پژوهش، ...  بیشتر

نقد تطبیقی ترجمه‌های آیتی و شریعت از نمایشنامة «شهرزاد» توفیق الحکیم

فاطمه اکبری زاده؛ یسرا شادمان

دوره 8، شماره 18 ، شهریور 1397، ، صفحه 67-94

https://doi.org/10.22054/rctall.2018.8934

چکیده
  نمایشنامه از انواع ویژة ادبی است که ضمن در بر داشتن خصایص یک متن ادبی، خصوصیت‌های دراماتیک منحصر به فردی دارد که تنها بر صحنة اجرا، تمام و کامل می‌شود. «شهرزاد» اثر ماندگار پدر نمایشنامه‌نویسی عربی، یعنی توفیق الحکیم، با استناد به داستان هزار ویک شب در جامه‌ای فلسفی ابداع شده‌است و نه تنها در بُعد اندیشگانی، بلکه از نظر ادبی ...  بیشتر

ترجمه در زبان و ادبیات عربی
کنکاشی در معادل‌یابی اصطلاح و اصطلاح‌سازی از عربی به فارسی

ربابه رمضانی؛ زهره قربانی مادوانی

دوره 12، شماره 27 ، دی 1401، ، صفحه 69-91

https://doi.org/10.22054/rctall.2023.70131.1651

چکیده
  بررسی اصطلاحات و چگونگی ترجمه و معادل­یابی برای آن‌ها از موضوعات چالشی در فن ترجمه است. توجه و اهتمام به اصطلاحات عربی از قرن چهارم هجری و در نتیجة شکل­گیری نهضت ترجمه و روند رو به رشد آن از زبان­های فارسی و یونانی به زبان عربی آغاز شده است. معارف و دانش­های مختلف از طریق ترجمه به زبان عربی راه یافت و در این زمینه، موضوع تعریب ...  بیشتر

ترجمه در زبان و ادبیات عربی
تعادل معنایی در ترجمۀ شعر به شعر در پرتو نظریۀ نظم (با تمرکز بر ترجمۀ شعر کلاسیک میان عربی و فارسی)

حسام حاج مومن

دوره 13، شماره 28 ، فروردین 1402، ، صفحه 69-100

https://doi.org/10.22054/rctall.2023.74473.1680

چکیده
  این مطالعه با تمرکز بر ترجمۀ شعر کلاسیک به شعر کلاسیک میان زبان‍های عربی و فارسی، به بررسی این مسئله می‍پردازد که در این نوع ترجمه، «تعادل معنایی» میان شعرِ مبدأ و شعرِ مقصد چه نوع رابطه‍ای است و چگونه تحقق می‍یابد. روش مطالعه تحلیلی توصیفی است. در بخش تحلیلی، ابتدا ساخت معناییِ شعر برمبنای نظریۀ نظمِ عبدالقاهر جرجانی ...  بیشتر

چالش‌های ترجمۀ همزمان از زبان فارسی به عربی (مطالعۀ موردی: گفتمان نظامی)

علی کواری؛ نرگس گنجی؛ عدنان طهماسبی

دوره 9، شماره 21 ، دی 1398، ، صفحه 73-94

https://doi.org/10.22054/rctall.2020.45805.1412

چکیده
  پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی-‌ تحلیلی به دنبال  یافتن چالش‌های ترجمۀ مترجمان شفاهی و شناخت عوامل تأثیرگذار بر این‌گونه ترجمه در گفتمان نظامی است. از این رو، به بررسی دقیق 44/261 دقیقه از فایل‌های صوتی- تصویری سخنرانی‌های مسئولان رده بالای نظامی و رزمایش‌ها و مراسم‌های نظامی که به طور همزمان از شبکه عربی زبان «العالم» ...  بیشتر

تحلیل گفتمانی تغییر عناصر فرهنگی ـ اجتماعی در ترجمه از زبان واسطة مجموعة عشق با صدای بلند

اویس محمدی؛ علی بشیری؛ زین العابدین فرامرزی

دوره 7، شماره 17 ، مهر 1396، ، صفحه 78-55

https://doi.org/10.22054/rctall.2017.8327

چکیده
  مجموعة عشق با صدای بلند، گزیده‌ای از اشعار نزار قبانی است که احمد پوری آن را به واسطة زبان انگلیسی به فارسی بازگردانده‌است. در روند این ترجمة ادبی از عربی به انگلیسی و آنگاه به فارسی، تغییراتی در گفتمان‌های حاکم بر متن صورت گرفته که رصدپذیر است. از جملة این گفتمان‌ها می‌توان به گفتمان مذهبی‌ـ دینی، ملی‌ـ قومی و ساختارشکن و سیاسی ...  بیشتر

بررسی سازوکارهای حُسن‌ تعبیر در ترجمة تابوهای رمان الهوی از هیفا بیطار

عبدالباسط عرب یوسف آبادی؛ فرشته افضلی

دوره 8، شماره 19 ، دی 1397، ، صفحه 80-57

https://doi.org/10.22054/rctall.2018.32925.1320

چکیده
  با گسترش روابط زبانی میان ملت‌ها، تأثیر و تأثر فرهنگی امری طبیعی جلوه می‌کند و این امر سبب ایجاد رابطه‌ای دوسویه میان زبان و فرهنگ می‌گردد. در این حالت، زبانی که بیش از همه تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد، می‌تواند بیشتر در معرض ورود واژگان و تعابیر زبان فرادست قرار گیرد. بنابراین، نقش مترجم به ‌عنوان عامل انتقال‌ فرهنگ مبدأ به زبان مقصد ...  بیشتر

اسطوره‌ها و باورهای محلی در رمان «نزیف الحجر»

مجید صالح بک؛ سمیه السادات طباطبایی

دوره 2، شماره 5 ، دی 1391، ، صفحه 82-59

چکیده
  حیات بشر با اساطیر پیوند ناگسستنی دارد. این داستان های خیالی که گاه ریشه در واقعیت تاریخی دارند چنان با زندگی انسان درآمیخته اند که در برخی جوامع به عنوان حقیقت غیر قابل انکار پذیرفته شده اند در هم تنیده بودن اساطیر با زندگی بشر، چنان در ادبیات به عنوان جلوه ای از فرهنگ و تمدن انسان انعکاس یافته که امروزه اسطوره ها جایگاه کم نظیری در ...  بیشتر

نقد و بررسی ترجمه ی عربی گلستان سعدی بر اساس نظریّة آنتوان برمن (مطالعه موردی کتاب الجُلستان الفارسی اثر جبرائیل المخلّع)

علی افضلی؛ عطیه یوسفی

دوره 6، شماره 14 ، فروردین 1395، ، صفحه 84-61

https://doi.org/10.22054/rctall.2016.5029

چکیده
  ترجمة آثار سعدی شیرازی به عنوان یکی از نامدارترین سخن‌سرایان ادب فارسی، بنا به جنبه‌های متعدّد ساختاری و محتوایی، قابلیّت تحلیل و بررسی از منظر نظریّه‌های جدید فنّ ترجمه را دارد. آنتوان برمن در نظریّة گرایش‌های ریخت‌شکنانة خود، با هدف برجسته ساختن اهمیّت دیگری و فرهنگ بیگانه در ترجمه و احترام به غرابت و بیگانگی متن اصلی، بر این ...  بیشتر

کیفیت ترجمة معنایی از منظر تئوری لارسن در ترجمة یثربی از قرآن (مطالعة موردی ترجمة سورة کهف)

علی صیادانی؛ یزدان حیدرپور؛ سیامک اصغرپور

دوره 9، شماره 20 ، شهریور 1398، ، صفحه 92-59

https://doi.org/10.22054/rctall.2019.36367.1348

چکیده
  یکی از الگوهای ارائه‌شده در پیشبرد سطح کیفی ترجمه‌ها، به‌ویژه در حوزة ترجمه‌های معنابنیاد، الگوی لارسن (1998م.) است. وی با طرح یک فرایند در ترجمه، ابتدا به کشف معانی متن اصلی از طریق بررسی ساخت زبانی آن و آنگاه به چگونگی بیان مجدد آن معانی در زبان مقصد توجه دارد. به همین دلیل، رویکرد وی در این تئوری، بیشتر رویکردی زبان‌شناختی است. لارسن ...  بیشتر

چالش‌های معادل‌یابی واژه ی «مجنون» در ترجمه ی آیات قرآن کریم بر اساس نظریّه ی معنی در ترجمه

حسن اسماعیل زاده

دوره 5، شماره 12 ، شهریور 1394، ، صفحه 96-65

چکیده
  معادل‌یابی واژگان قرآنی مستلزم ریشه‌یابی دقیق، بررسی سیر تطوّر آنها و سیاق آیات می‌باشد. واژة «مجنون» در قرآن کریم، 7 بار خطاب به پیامبر اکرم(ص)، 2 بار خطاب به حضرت موسی(ع)، 1 بار خطاب به حضرت نوح(ع) و 1 بار به صورت عام نازل شده است.بر اساس نظریّة معنی در ترجمه، هر کلمه‌ای که در بافت کلام قرار می‌گیرد، معنی خود را بر کلمات قبل و بعد ...  بیشتر

بررسی واو به عنوان یک شاخص سبکی و پدیدة معنی‌ساز میان جملة علّت و عامل آن در قرآن کریم

جلال مرامی؛ فاطمه بیگلری

دوره 5، شماره 13 ، دی 1394، ، صفحه 96-65

https://doi.org/10.22054/rctall.2015.2434

چکیده
  در زبان عربی، هیچ ‌گاه میان جملة تعلیلی که از لام تعلیل، فعل مضارع منصوب به «أَن» مقدّر تشکیل شده است و متعلّق یا عامل آن، حرف واو قرار نمی‌گیرد؛ مانند ﴿الَر کِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَیْکَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ﴾ (ابراهیم/ 1). این ساختار مطابق قوانین نحو عربی در زبان معیار و از موارد فصل در ...  بیشتر

جمالیه الزحافات و العلل فی شعر ابن الفارض

مجید صالح بک

دوره 2، شماره 2 ، فروردین 1391، ، صفحه 65-84

https://doi.org/10.22054/rctall.2012.6971

چکیده
  ان مقاله هذه ترید ان تثبت اهمیه العروض العربی کمعیار نقدی ضمن المعابیر النقدیه الادبیه لدرسه النص الادبی و ذلک من خلال توضیح مفهوم الزحافات و العلل التی تدخل ضمن البنا العروضی و بیان اثر ها فی تشکیل القیمه الدلالیه و الایقاعیه للشعر. و قد توصلت الی ان الزحافات و العلل کالیه جمالیه فی مجال الشعر لم تجد الاهتمام الکافی فی الفکر النقدی ...  بیشتر

روش‌شناسی و نقد ترجمۀ مجاز در قرآن کریم

رضا امانی؛ لیلا زربخش؛ ام البنین فرهادی

دوره 3، شماره 6 ، فروردین 1392، ، صفحه 69-89

چکیده
      مجاز یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین ساختارها و صنایع بیانی در بلاغت به شمار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌رود و نقش به سزایی در زیباشناختی و معناآفرینی بافتار قرآنی دارد. لذا ترجمۀ آن نیز از اهمیت خاصی برخوردار است که در این نوشتار به روش شناسی ترجمۀ انواع مجاز و نقد عملکرد مترجمان قرآن پرداخته شده است. صاحب نظران در ترجمة انواع «مجاز» ...  بیشتر

«تصریح ضمایر جنسیّتی» در ترجمة محمّدرضا مرعشی‌پور از رمان «راه» نجیب محفوظ

فرامرز میرزایی؛ سید اسماعیل قاسمی موسوی

دوره 3، شماره 9 ، دی 1392، ، صفحه 71-84

چکیده
  تفاوت ساختار زبان متن با زبان ترجمه یکی از مشکلات مترجم به شمار می‌رود. تفاوت ساختاری در ضمایر جنسیّتی Gender-specific pronoun)) در زبان فارسی و عربی چنان مایة ابهام‌ است که مترجم ناچار می‌شود توضیح اضافی دهد. این رفتار مترجم «تصریح» (Explication) نام دارد. در واقع، مترجم اطّلاعاتی را که در متن اصلی نیست، در ترجمة خود می‌آورد تا معنای متن را روشن‌تر ...  بیشتر

از نهج‌البلاغه تا گلستان «پژوهشی تطبیقی در کوچ اندیشه‌ها و مضامین»

هادی نظری منظم

دوره 1، شماره 1 ، دی 1390، ، صفحه 75-94

چکیده
  بی گمان، هیچ شاعر و نویسنده‌ای درطول تاریخ از تأثیر نویسندگان، شعرا و اندیشمندان دیگر برکنار نبوده و نخواهد بود. در سرتاسر قرن بیستم ، مفهوم فرانسوی ادبیات تطبیقی با در نظر گرفتن این پدیده انسانی مشترک(تأثیر و تأثر) به مطالعات گسترده و ارزشمندی پرداخته، کوشید تا در وهله‌ی نخست به روشنداشت سهم ادیبان و متفکران فرانسه در بارور ساختن ...  بیشتر

جلوه های نوستالژی در اشعار ابراهیم ناجی

مهدی مسبوق

دوره 2، شماره 3 ، تیر 1391، ، صفحه 75-96

https://doi.org/10.22054/rctall.2012.6978

چکیده
  آدمی همواره در تلاش است تا برای رهایی از وضع نامطلوب کنونی خود جایگزینی پیدا کند او مطلوبش را گاه با جستجوی گذشته و گاه با رویای آینده می یابد. حسرت گذشته و دلتنگی برای آنچه از دست رفته که یکی از حوزه های معنایی پدیده ی نوستالژی است هماره ذهن بشر را درگیر خود کرده است. شاعران در چکامه های خود به نحوی حسرت گذشته و دلتنگی حاصل از آن را با ...  بیشتر