ترجمه در زبان و ادبیات عربی
نسبیت زبانی در معادل یابی و ترجمه مفاهیم نام اندام دست در زبان عربی بر مبنای رویکردهای شناختی و فرهنگی

زهره قربانی مادوانی؛ احیا کماسی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 شهریور 1402

https://doi.org/10.22054/rctall.2023.74658.1681

چکیده
  نسبیت زبانی همواره یکی از چالش‌های فراروی مترجمان بوده است و آن حاصل تجربه های زیستی متفاوت سخنوران زبان است. تجارب جمعی سخنوران زبان مانند آداب و رسوم، باورها و پدیده‌های اجتماعی، مبانی فرهنگی است که با مفاهیم زبانی در ارتباط است. نام اندامها یعنی واژگان مربوط به بیان اعضای بدن انسان مانند: چشم، سر، گوش و ... ممکن است حاوی مفاهیم فرهنگی ...  بیشتر

ترجمه در زبان و ادبیات عربی
قالب های ثابت زبان و چالش های معادل یابی آن در ترجمه های نهج البلاغه (موردکاوی نفرین های جمعی)

سمیه سلمانیان؛ ;کیوان احسانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 اسفند 1402

https://doi.org/10.22054/rctall.2024.73262.1668

چکیده
  مطالعات ترجمه تاکنون سه دوره را پشت سر گذاشته است، دوره اول پیشازبانی، دوره دوم زبانی و دوره سوم پسا زبانی که در این دوره ترجمه به عنوان کنشی ارتباطی و بینافرهنگی مورد توجه صاحب‌نظران قرار گرفته است و از جایگزینی صرف اقلام واژگانی و دستوری میان دو زبان فراتر رفته است. استفاده مکرر و فراوان از عباراتی خاص در زبان عامه و اهالی یک فرهنگ ...  بیشتر

ترجمه در زبان و ادبیات عربی
کاربست الگوی آنتوان برمن در تحلیل تعریب وصیت‌نامۀ سیاسی-الهی امام خمینی(ره) با نگرش به گرایش‌های تغییر شکل‌دهندۀ متن مبدأ

جلال عبیدان؛ مرتضی زارع برمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 اسفند 1402

https://doi.org/10.22054/rctall.2024.74338.1679

چکیده
  هدف از پژوهش حاضر، تحلیل گرایش‌های تغییر شکل‌دهندۀ متن مبدأ در ترجمه از فارسی به عربی است تا بدین‌وسیله اصول و مبانی تعریب به بحث گذارده شود. بر همین اساس، پژوهش مذکور به دو بخش نظری و تطبیقی تقسیم شده است: بخش نظری، دربرگیرندۀ نگرش آنتوان برمن به گرایش‌های تغییر شکل دهندۀ متن مبدأ است و بخش تطبیقی، ناظر به تحلیل تعریب وصیت‌نامۀ ...  بیشتر

ترجمه در زبان و ادبیات عربی
نگاهی به فرایند ترجمه در نهادهای تحصیلات عالی افغانستان در سال 1399

گل محمد باسل؛ سید عظیم الله عصمتی

دوره 13، شماره 28 ، فروردین 1402، ، صفحه 145-180

https://doi.org/10.22054/rctall.2023.73043.1666

چکیده
  در این پژوهش از روش تحلیلی- آماری استفاده شده است. هدف بنیادی ما در تحقیق حاضر نشان دادن میزان استفاده از فرایند ترجمه در نظام آکادمیک افغانستان بوده است. یافته‍های این پژوهش حاکی از آن است که سال (1399) در مقایسه با سال‍های پسین، بیشترین رقم از ثبت موضوعات را برای ترجمه در خود داشته است. طوری که یک تفاوت در حدود 30% میان‌سال (1399) و سال ...  بیشتر

ترجمه در زبان و ادبیات عربی
ترجمه ی اسلوب مبالغه ی معدول از اسم فاعل در نهج‌البلاغه بر اساس نظریه ی تغییرات صوری کتفورد (نمونه ی مورد پژوهش ترجمه ی جعفر شهیدی و محمدمهدی فولادوند)

فروغ فرهمند هارمی؛ حسین مهتدی؛ محمدجواد پورعابد

دوره 12، شماره 27 ، دی 1401، ، صفحه 147-178

https://doi.org/10.22054/rctall.2022.69769.1646

چکیده
  اسلوب مبالغه به عنوان یکی از پربسامدترین اسلوب‌های نحوی با نهفته‌های معنایی فراوان، همواره مورد توجه مترجمان بوده است. بررسی ترجمة این اسلوب در نهج‌البلاغه که کتابی آمیخته با عباراتی فصیح و بلیغ است، اهمیت بسزایی دارد. علاوه بر این، نظریة کتفورد به عنوان نظریه‌ای دقیق و موشکافانه در ترجمه، می‌تواند معیار و مقیاس مطلوبی برای واکاوی ...  بیشتر

ترجمه در زبان و ادبیات عربی
کاوشی در تعادل سبک‌شناختی ترجمه ی عبدالرحمان جامی از تائیه ابن فارض

نرگس انصاری؛ زهرا سلیمی؛ عبدالعلی آل بویه لنگرودی

دوره 12، شماره 27 ، دی 1401، ، صفحه 223-252

https://doi.org/10.22054/rctall.2022.69413.1643

چکیده
  در میان ترجمة انواع متون، ترجمة شعر به سبب ویژگی‌های زیبایی‌شناسانه خود که همسو با معنا و مفهوم آن است، امری دشوار و نیازمند دقت نظر ویژه است؛ زیرا شعر جنبه‌های متعددی از معنا را به مخاطب القا می‌دهد که به راحتی قابل انتقال به زبان دیگر نیست. علاوه بر این، با توجه به اینکه ایجاد تعادل در تمام سطوح متن مقصد برای ارائه متنی برابر و همتا ...  بیشتر

ترجمه در زبان و ادبیات عربی
تحلیل نقش صورت‌بندی‌های زبانی و حوزه‌های فرهنگی در ترجمه ی ترکیب‌های استعاری (از منظر زبان‌شناسی شناختی)

سعداله همایونی؛ مریم فولادی

دوره 12، شماره 27 ، دی 1401، ، صفحه 253-277

https://doi.org/10.22054/rctall.2023.70653.1652

چکیده
  توجه به محدودیت‌های زمینه‌ای، فرهنگی و شناختی در ترجمه به عنوان یک فرآیند چند بُعدی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ بنابراین، تحلیل صورت‌بندی‌های زبانی از این منظر، تأثیر بسزایی در ارتقای کیفیت ترجمه خواهد داشت. از آنجایی‌که ساختارهای شناختی از طریق صورت‌بندی مقوله‌های مفهومی، محتوای مفهومی مورد نظر را تعیین می‌کنند؛ از این ...  بیشتر

ترجمه در زبان و ادبیات عربی
تحلیل و مقایسة معادل‌یابی عناصر فرهنگی رمان «روی ماه خداوند را ببوس» در دو ترجمة عربی با تکیه بر رویکرد «ایویر»

مسعود فکری؛ ندا فاضلی

دوره 12، شماره 27 ، دی 1401، ، صفحه 313-340

https://doi.org/10.22054/rctall.2023.69137.1636

چکیده
  رمان «روی ماه خداوند را ببوس» از آثار داستانی موفق سال‌های اخیر ادبیات فارسی است که با اقبال خوانندة ایرانی و مترجمان زبان‌های دیگر مواجه شده است. این رمان به سبب ورود به موقعیت‌های اجتماعی و فرهنگی متنوع در ساحت مدرن و شهری ایران، حاوی مؤلفه‌های فرهنگی فراوانی است که مترجمان را با چالش‌هایی روبه‌رو می‌کند. گذر از این مقوله‌ها ...  بیشتر

ترجمه در زبان و ادبیات عربی
تأثیر افق معناییِ مترجم بر متن مقصد در پرتو نظریۀ زیبایی‌شناسی دریافت؛ مطالعۀ موردی سه ترجمه از رمان «موسم الهجرة الی الشمال»

سید مهدی مسبوق؛ سولماز غفاری

دوره 12، شماره 26 ، فروردین 1401، ، صفحه 37-69

https://doi.org/10.22054/rctall.2021.63204.1579

چکیده
  نظریة زیبایی‌شناسی یکی از نظریه‌های مطرح شده در حوزۀ نقد ادبی است که تحت تأثیر مکتب پدیدارشناسی توسط پیروان مکتب کنستانس آلمان به وجود آمد. از آنجا که این نظریه، کانون توجه خود را بر خواننده و دریافت او از اثر متمرکز کرده درپی آن است که تعدد افق‌ها در روند دریافت را براساس استراتژی‌های مترجمان و تأویل‌های آن‌ها در خوانش متن مورد ...  بیشتر

ترجمه در زبان و ادبیات عربی
همسنجی ترجمه کنش‌های‌ گفتاری سورة مریم (با تکیه بر ترجمه‌های الهی‌قمشه‌ای، فولادوند، خرمشاهی، صفارزاده و مکارم‌شیرازی)

سودابه ابراهیمی فهرجی؛ روح الله صیادی نژاد؛ علی نجفی ایوکی

دوره 12، شماره 26 ، فروردین 1401، ، صفحه 105-134

https://doi.org/10.22054/rctall.2021.60802.1559

چکیده
  زبان در اصل ترجمه‌ای از تصورات و مفاهیم ذهنی انسان است؛ بنابراین، ارتباط بین زبان و ترجمه، حقیقتی انکارناپذیر است. کاربردشناسی به‌عنوان یکی از زیرشاخه‌های زبان‌شناسی به بررسی پاره‌گفتارها در درون بافت می‌پردازد. کنش‌گفتاری از مهم‌ترین مفاهیم کاربردشناسی است که به ‌نوعی به تحلیل گفتمان مربوط می‌شود؛ از آن روی که گفتمان، سلسله‌ای ...  بیشتر

ترجمه در زبان و ادبیات عربی
نقد ترجمة ساخت اطلاعی نشان‌دار در رمان‌های نجیب محفوظ (مطالعة موردی: رمان‌های «الشحاذ» و «الطریق»)

معصومه قنبرنژاد؛ ابراهیم اناری بزچلوئی؛ محمد جرفی؛ احمد امیدعلی

دوره 12، شماره 26 ، فروردین 1401، ، صفحه 195-215

https://doi.org/10.22054/rctall.2022.68947.1634

چکیده
  عدول از چینش واژگانی معمول در هر زبانی، ساخت‌هایی با عنوان ساخت‌های اطلاعی نشان‌دار را رقم می‌زند. ساخت‌های نشان‌دار معانی کاربردشناختی و نقش ارتباطی در گفتمان دارند. از آنجایی‌که ترجمه کنشی ارتباطی است، اهتمام به این ساخت‌ها به‌منظور برقراری تعادل کاربردشناختی و ارتباطی میان گفتمان مبدأ و مقصد ضروری می‌نماید. در این پژوهش ...  بیشتر

ترجمه در زبان و ادبیات عربی
نقد و بررسی مؤلفه‌های قالب‌ بسندگی در ترجمۀ کاظم آل‌یاسین از رمان «قلب اللیل» براساس رویکردهای روسی شویتسر و رتسکر

سید مهدی نوری کیذقانی؛ مسعود سلمانی حقیقی؛ ریحانه حسین آبادی

دوره 12، شماره 26 ، فروردین 1401، ، صفحه 269-295

https://doi.org/10.22054/rctall.2022.69861.1648

چکیده
      زبان‌شناسی به مطالعۀ زبان می‌پردازد و نظریه‌های مستحکم و زایایی را در باب چگونگی عملکرد زبان به دست می‌دهد و از آنجا که ترجمه فعالیتی زبانی محسوب می‌شود، منطقی است که تصور کنیم زبان‌شناسی می‌تواند در باب ترجمه، حرف‌هایی برای گفتن داشته باشد. یکی از فنون ارائه شده برای ترجمه، رویکرد روسی شویتسر و رتسکر است. این رویکرد ...  بیشتر

بازشناسی مؤلفه‌های دگردیسی در ترجمۀ ابن عربشاه از مرزبان‌نامه با تکیه بر الگوی وینه و داربلنه

سولماز غفاری؛ سید مهدی مسبوق؛ صدیقه زودرنج

دوره 11، شماره 24 ، فروردین 1400، ، صفحه 9-37

https://doi.org/10.22054/rctall.2021.59673.1548

چکیده
  ترجمه، بازسازی و بازآفرینی یک متن در زبانی دیگر است که مستلزم تسلط کامل مترجم به عناصر و دلالت­های درون و برون زبانی متن مبدأ و نیز دلالت­ها و نشانه­های متنی و غیرمتنی زبان مقصد است و به معادل­یابی و انتقال واحد­ها و صورت‌های زبانی محدود نمی­شود. ارتباط تنگاتنگ میان زبان فارسی و عربی باعث دادوستدهای پرشماری بین این دو زبان ...  بیشتر

واکاوی گرایش‌های ریخت‌شکنانه در ترجمۀ عربی محمد نورالدین از رباعیات خیام با تکیه بر دیدگاه آنتوان برمن

رضا شیروانی دنیانی؛ رسول بلاوی؛ سید ناصر جابری اردکانی

دوره 11، شماره 24 ، فروردین 1400، ، صفحه 39-66

https://doi.org/10.22054/rctall.2021.59203.1543

چکیده
  رباعیات خیام دربرگیرنده پرسش‌های اساسی دربارۀ انسان و هستی است که توجه مخاطبان را به خود جلب کرده و باعث شده تا به زبان‌های بسیاری ترجمه شود. محمد نورالدین از مترجمانی است که رباعیات خیام را به زبان عربی ترجمه کرده است. وی گاهی متأثر از باورها و اندیشه‌های موجود در جامعۀ خود در انتقال مفاهیم رباعیات به عربی به تغییرات ریخت‌شکنانه ...  بیشتر

بازتاب جلوۀ مؤلفه‌های زبان عامیانه در ترجمه (مطالعۀ موردی: مجموعه‌داستان «الحب فوق هضبة الهرم»)

فاطمه محمدنسب؛ فرشته افضلی

دوره 11، شماره 24 ، فروردین 1400، ، صفحه 92-67

https://doi.org/10.22054/rctall.2021.57741.1527

چکیده
  در ترجمه میان زبان و فرهنگ، نقاط مشترک بسیاری وجود دارد، اما تفاوت‌های فرهنگی، گاهی مترجم را وادار به تغییر در متن اصلی می‌کند. کاربرد زبان عامیانه به شکل شکستن واژه‌ها، تخفیف و تکرار، ابدال، قلب، افزایش و کاهش واج‌واژه، واژگان محاوره‌ای، دعا، سوگند، نفرین و... خود را نمایان می‌کند. در پژوهش حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی سازمان ...  بیشتر

واکاوی چندمعنایی واژگانی و نحوی در ترجمه‌های معاصر قرآن کریم

آسیه ذوعلم؛ علی حاجی خانی

دوره 11، شماره 24 ، فروردین 1400، ، صفحه 93-120

https://doi.org/10.22054/rctall.2021.58376.1532

چکیده
  چندمعنایی به‌معنای ارادة همزمان چند معنا از لفظ واحد، یکی از مبانی زبان‌شناختی مورد اختلاف در قرآن است که به دو نوع واژگانی و نحوی تقسیم می‌شود. با فرض پذیرش این مبنا، به‌دلیل نقش ترجمه در ابلاغ پیام قرآن، چگونگی اعمال آن در ترجمه اهمیت می‌یابد. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی- تحلیلی، علاوه بر یافتن شیوة درست اعمال چندمعنایی ...  بیشتر

ترجمه در زبان و ادبیات عربی
ناهنجاری‌های دستوری- معنایی از دیدگاه لارنس ونوتی در رابطه با دو ترجمۀ مهدی سرحدی و موسی اسوار از رمان عیسی إبن الإنسان

علی صیادانی؛ سامان رحیم خانی؛ سمیه آقامحمدی اهل ایمان

دوره 11، شماره 24 ، فروردین 1400، ، صفحه 299-327

https://doi.org/10.22054/rctall.2021.62307.1574

چکیده
  یکی از الگوهای ارائه شده جهت تحقق ترجمه‌ای شفاف و برجسته به ویژه در حوزۀ مطالعات ترجمه، الگوی لارنس ونوتی (1995) است. وی ابتدا با طرح مؤلفه‌هایی تحت عنوان آشنایی‌زدایی و غرابت‌زدایی به چگونگی انتقال پیام در چارچوبی شفاف و واضح خاصه در شرایطی استثنائی می‌پردازد، سپس با در نظر گرفتن روابط فرهنگی- تاریخی و ساختاری میان دو زبان، اقدام ...  بیشتر

رویکرد پنهان سیاست و ‌ایدئولوژی در برگردان واژگان رسانه‌ای

رضا علی قاسمی نسب؛ صادق عسکری

دوره 10، شماره 23 ، مهر 1399، ، صفحه 61-89

https://doi.org/10.22054/rctall.2020.52382.1478

چکیده
  واژگان در رسانه‌ها، هدفمند و برای­ القای­ مفاهیمی­خاص، انتخاب ­می‌شوند، نگاهی گذرا به ­چگونگی -انتخاب­ واژگان­ در رسانه‌ها­ نشان­ می‌دهد ­معنای­ مورد­نظر ­رسانه‌ها­ در ورای واژگان­ پنهان ­می­شود- انتخاب هدفمند­ واژگان­، شامل ­فعالیت­های ­ترجمه‌ای­ رسانه‌ها هم می‌شود. در ‌این پژوهش، ...  بیشتر

ترجمۀ عناصر بافت برون‌زبانی در جلد اول «الکتاب» سیبویه

رضا ناظمیان؛ زهره قربانی مادوانی

دوره 10، شماره 23 ، مهر 1399، ، صفحه 185-207

https://doi.org/10.22054/rctall.2020.47877.1425

چکیده
  زبان‌شناسان معاصر برای دریافت معنا و دلالت واژه، دو دیدگاه کاملاً متفاوت دارند؛ برخی معتقدند معنا، تنها در ارتباط با دیگر واژه­ها و در جهان زبان به دست می­آید و برخی نقطه مقابل این دیدگاه قرار دارند و بر این باورند که علاوه بر جهان زبان باید جهان خارج از زبان را نیز مورد بررسی و تحلیل قرار داد تا معنای دقیق جمله حاصل شود. بنابراین، ...  بیشتر

نقد و بررسی ترجمۀ «فاطمه جعفری» از رمان اعترافات «ربیع جابر» براساس نظریۀ گرایش‌های ریخت شکنانۀ «آنتوان برمن»

رجاء ابوعلی؛ بهزاد اسبقی گیگلو

دوره 10، شماره 22 ، فروردین 1399، ، صفحه 9-34

https://doi.org/10.22054/rctall.2020.48205.1433

چکیده
  ترجمة متن ادبی، سخت‌ترین نوع ترجمه است و با چالش‌های ویژه‌ای روبه‌رو است که باعث دشواری بیش از پیش ترجمه می‌شود. این نوع از ترجمه، نیازمند بحث‌های نظری است تا راهکارهایی برای ترجمة بهتر وتوفیق بیشتر مترجمان ارائه دهد. «آنتوان برمن» مترجم، نظریه‌پرداز، فیلسوف و تاریخ نگار علم ترجمه است که تحت تأثیر فلسفه، نگاهی نو به مطالعات ...  بیشتر

نقد ترجمة عناصر فرهنگی کتاب «تَذَکَّرِی» با تکیه بر مثل‌ها و کنایه‌ها

زهره گرجی؛ انسیه خزعلی؛ دلال عبّاس

دوره 10، شماره 22 ، فروردین 1399، ، صفحه 35-72

https://doi.org/10.22054/rctall.2020.51644.1467

چکیده
  در جریان ترجمة داستان، ضرب‌المثل‎ها و کنایه‎ها از عناصر فرهنگی مهم و کلیدی هستند که مفاهیم و پیام‎های متن اصلی را به خواننده انتقال می‎دهند.مشکل عمدة مترجم در این مسیر، روش برخورد صحیح با این عناصر است. در این چالش، معادل‎ها یکی از عوامل مهمی هستند که کمک شایانی به مترجم می‎کنند. معادل خوب باید نه تنها معنا، بلکه روح، حس ...  بیشتر

نگاهی انتقادی به ترجمة «رویکردهای شعر معاصر عرب» براساس رویکردِ مقابله‌ای

ناصر زارع

دوره 10، شماره 22 ، فروردین 1399، ، صفحه 233-260

https://doi.org/10.22054/rctall.2020.49676.1447

چکیده
  احسان عبّاس (1920-2003م)، ادیب و ناقد و مصحّح و مترجم و مورّخ فلسطینی از نادره‌کارانِ این روزگار بود. از او آثار گوناگون و ارزشمندی از ترجمه و تصحیحِ متون تا نقد ادبی برجای مانده است. از آثارِ نقدی وی کتاب اتّجاهات الشعر العربی المعاصر را می‌توان برشمرد. این کتاب از چاپِ نخست آن در سال 1977م تاکنون از منابع معتبر در قلمرو نقد شعر معاصر عربی ...  بیشتر

مقایسة دو ترجمۀ فارسی نصرالله منشی و محمد بخاری از کلیله‌ودمنۀ عربی ابن‌مُقَفَّع با تکیه بر نظریۀ ترجمۀ یوجین نایدا (موردکاوی: باب زاهد و راسو)

غلامرضا کریمی فرد؛ حمیدرضا پیرمرادیان؛ علی بابائی دم طسوج

دوره 10، شماره 22 ، فروردین 1399، ، صفحه 327-354

https://doi.org/10.22054/rctall.2020.46170.1417

چکیده
  کتاب کلیله‌ودمنه را برزویۀ طبیب به پهلوی و دو سده بعد ابن­مُقَفَّع به عربی برگرداند. بعدها در سدۀ ششم هجری به‌دلیل از بین‌ رفتن اصل پهلوی، همین ترجمۀ عربی اساس کار ترجمۀ مترجمانی چون نصرالله منشی و محمد بن عبدالله بخاری قرار گرفت. این مقاله درصدد است که با تکیه بر شیوۀ وصفی- تحلیلی و براساس نظریۀ یوجین نایدا در زمینۀ ترجمه، شباهت‌ها ...  بیشتر

نقد ترجمۀ ساخت اطلاعی نشان‌دار در نمایشنامه شهرزاد توفیق الحکیم

فاطمه اکبری زاده؛ فریده حق بین؛ فاطمه رضایی

دوره 9، شماره 21 ، دی 1398، ، صفحه 153-174

https://doi.org/10.22054/rctall.2020.44162.1403

چکیده
  با توجه به دستاوردهای علم زبان‌شناسی نقش­گرا، درک پیام متن برای مخاطب، صرف دانش زبانی و آشنایی با معانی واژگان و عبارات و نیز دستور صوری جملات امکان­پذیر نیست؛ بلکه باید دانست صورت­های مختلف زبانی متناسب با نقش ارتباطی خود در موقعیت­های متفاوت، ساختارهای متفاوتی به عنوان ساخت اطلاعی می­گیرند که دلالت ارتباطی معنایی دارند. ...  بیشتر

بررسی ترجمۀ ماجده عنانی از «نون و القلم» جلال آل‌احمد براساس نظریه تعادل اصطلاحی بیکر

زهره قربانی مادوانی

دوره 9، شماره 21 ، دی 1398، ، صفحه 203-228

https://doi.org/10.22054/rctall.2020.44166.1397

چکیده
  یکی از مشکلاتی که هر مترجم در برگردان از یک زبان به زبان دیگر با آن روبه‌رو است، اصطلاحات و عبارات ثابت یک زبان است؛ چراکه بخشی از فرهنگ یک زبان را تشکیل می­دهند. داستان «نون و القلم» جلال آل‌احمد از معدود داستان­هایی است که سرشار از اصطلاحات و ضرب‌المثل است. این داستان از سوی ماجده محمدعلی عنانی، مدرس دانشکده ادبیات، دانشگاه ...  بیشتر