ORIGINAL_ARTICLE
نقد و ارزیابی ترجمة محمد دشتی از نهجالبلاغه براساس مدل گارسس (1994) (مطالعه موردی: ترجمة خطبه اول و حکمتهای 1 تا 20)
نهجالبلاغه از منابع مهم و معتبر دینی است که از زمان تدوین آن تاکنون با اقبال صاحبان دانش و فضل روبهرو شده است و مترجمان متعددی با هدف تبیین و تشریح این شاهکار گرانقدر امیرالمؤمنین (ع) به ترجمۀ آن پرداختهاند. اما سؤال اینجا است که این ترجمهها تا چه حد توانستهاند اعجاز، قدرت و گیرایی کلام امیر (ع) را به نحو احسن به جامعه فارسیزبان معرفی و منتقل کنند؟ پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف ارزیابی کیفیت ترجمه صورت گرفته از نهجالبلاغه توسط محمد دشتی، انجام گرفته است. در میان الگوهای متعدد ارزیابی کیفیت ترجمه، الگوی گارسس که در مقایسه با الگوهای پیشنهادی دیگر به نسبت جامعتر است به منزله چارچوب پژوهش درنظر گرفته شده است. این الگو چهار سطح معنایی -لغوی، نحوی- واژه شناختی، گفتمانی- کارکردی و سبکی- منظورشناختی (عملی) را شامل میشود. هرکدام از این سطوح، دارای زیرگروهها و اجزای خاصی هستند که متون ترجمه شده براساس آنها ارزیابی میشوند. در این پژوهش، ترجمۀ خطبه اول و حکمتهای 1 تا 20 از مترجم نامبرده برای ارزیابی کیفی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته است و پس از تعیین میزان فراوانی هر یک از زیرگروههای موجود در سطوح چهارگانه طبق الگوی گارسس، نتایج به صورت نمودار نشان داده میشود. نتیجه ارزیابی براساس تکنیکهای مثبت، منفی و خنثی بیانگر این است که ترجمۀ دشتی دارای معیار مقبولیت بوده و از کیفیت به نسبت بالایی برخوردار است. براساس 3 حوزه افزایش، مانش و کاهش در ترجمه، ترجمۀ دشتی در حوزه افزایش، بسامد بیشتری دارد؛ زیرا ترجمۀ این شاهکار ادبی که دارای فصاحت و بلاغت بوده به صورت روان و محتوامحور به انجام رسیده است و مخاطب در فهم آن با چالش چندانی در درک موضوع مواجه نمیشود و روش وی یک روش مقصدگرا بوده است.
https://rctall.atu.ac.ir/article_10719_3cd76ebc590f8d68bab9ea581fc9efde.pdf
2019-12-22
9
44
10.22054/rctall.2020.40522.1375
ارزیابی ترجمه
نهجالبلاغه
محمد دشتی
گارسس
مهین
حاجی زاده
hajizadeh@azaruniv.ac.ir
1
دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، آذربایجان، ایران.
LEAD_AUTHOR
پروین
فرهادی
pfarhadi95@gmail.com
2
کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران، تهران، ایران
AUTHOR
رعنا
فرهادی
-farhadirana95@gmail.com
3
کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، آذربایجان، ایران
AUTHOR
البعلبکی، روحی. (1388). فرهنگ عربی- فارسی المورد. ترجمۀ محمد قدس. چ 3. تهران: امیرکبیر.
1
تجلی، غفار. (1368). «ارزش کاربردی اصول و مبانی ترجمه، ترجمه و اقتباس از ویلن کومیساروف». مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز. ش 2. صص101-113.
2
خزاعیفر، علی. (1388). ترجمۀ متون ادبی. چ هفتم. تهران: سمت.
3
دشتی، محمد. (1379). ترجمۀ نهجالبلاغه. چ 1. قم: مشهور.
4
سیدجلالی، بدری السادات، شهرام مدرسخیابانی و سیدمحمد کریمی بهبهانی. (1396). «تحلیل کیفیت ترجمۀ ادبی با رویکرد نقشگرای ارزیابی ترجمه: مطالعه موردی ترجمههای فارسی رمان فرنی و زویی اثر جی. دی. سلینجر». دو ماهنامۀ علمی- پژوهشی جستارهای زبانی. د 8. ش 7. صص 182-159.
5
ماندی، جرمی. (1384). آشنایی با مطالعات ترجمه (نظریه ها و کاربردها). ترجمۀ حمید کاشانیان. چ اول. تهران: مؤسسة انتشارات و خدمات فرهنگی هنری رخ.
6
مختاری اردکانی، محمدعلی. (1386). استعاره ترجمه (مجموعه مقالات در مورد ترجمه). کرمان: دانشگاه شهید باهنر کرمان.
7
مرادیمقدم، مصطفی و بهزاد قنسولی. (1391). «تطبیق ویژگیهای متنی و فرامتنی در اقتباس: بررسی موردی ترجمۀ رمان غرور و تعصب». فصلنامۀ پژوهشهای زبان و ادبیات تطبیقی. د 3. ش 4. صص215-234.
8
مجلسی، محمد باقر. (1403). بحارالانوار. مجلد57. ط 2. بیروت: موسسه الوفاء.
9
معلوف، لویس. (1380). المنجد: عربی به فارسی. ترجمۀ بندر ریگی. ج 2. چ 3. تهران: انتشارات ایران.
10
Bassnett McGuire, Susan. (1991). Translation Atudies. London: routledge.
11
Garces, Carmen Valro. (1994). "A methodological proposal for the assessment of ranslated literary works: A case study" . The Scarlet Letter by N.Hawthorne into Spanish Babel. Vol 40. No 2. Pp. 77- 102.
12
Newmark, Peter. (1981). Approaches of Tranalation. England: Prentice Hall International (UK).
13
_____________ . (1988). A textbook of Translation. New York: Prentice- Hall.
14
http: //www.uah.es/es/estudios/profesor/M.-Carmen-Valero-Garcea
15
ORIGINAL_ARTICLE
نظریۀ روایت بیکر و ظرفیتهای پژوهشی آن در مطالعات ترجمه
مقالۀ حاضر به شرح نظریۀ روایت بیکر میپردازد و حوزۀ پژوهشی جدیدی را در مطالعات ترجمه به خواننده معرفی میکند. برای این منظور، مفهوم روایت در علوم اجتماعی -که مبنای نظریِ کار بیکر است- شرح داده میشود و مدل پیشنهادی او برای تحلیل ترجمه از منظر این نوع روایتشناسی معرفی میشود. در بخش دوم، برخی از پژوهشهای انجام شده در چارچوب این نظریه توصیف میشود تا خواننده با ظرفیتهای پژوهشی آن آشنا شود. هدف، فراهم آوردن نقشۀ راهی برای راهنمایی پژوهشگران حوزۀ مطالعات ترجمه است. پس از بررسی پژوهشهای انجام شده، پیشنهادهایی مطرح میشود؛ از جمله: بررسی استعارهها و مفاهیم موجود دربارۀ ترجمه و مترجمان از منظر روایت، تحلیل نقش مترجمان در روایتسازی، بررسی روایتهای ساخته شده از طریق ترجمه، مطالعۀ روایتهای سازمانها و نهادها با استفاده از ترجمه، پژوهش دربارۀ شیوههای مختلف قاببندی در کار مترجمان، خبرگزاریها، ناشران، وبسایتها و سازمانها و چگونگی روایتسازی با استفاده از این قابها و ارزیابی انسجام روایتهای گروههای فعال مترجمان و دیگر سازمانها بر مبنای الگوی روایتشناختی.
https://rctall.atu.ac.ir/article_10741_1dfae5a12272520dc7717dec4b7af781.pdf
2019-12-22
45
72
10.22054/rctall.2020.41835.1385
نظریۀ روایت
روایت
روایتشناسی جامعهشناختی
مدل تحلیلی بیکر
ظرفیتهای پژوهشی
کاوه
بلوری
kavehbolouri@yahoo.com
1
دکتری مطالعات ترجمه زبان انگلیسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
مزدک
بلوری
mazdakbolouri@atu.ac.ir
2
استادیارمترجمی زبان انگلیسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
AUTHOR
Al-Herthani, M. M. (2009). Edward Said in Arabic: Narrativity and paratextual framing (PhD Thesis). University of Manchester, UK.
1
Al-Sharif, S. (2009). Translation in the service of advocacy: Narrating Palestine and Palestinian women in translations by the Middle East Media Research Institute (MEMRI) (PhD Thesis). Manchester, CTIS: University of Manchester.
2
Baker, M. (2005). “Narratives in and of translation”. SKASE Journal of Translation and Interpretation. 1 (1), 4- 13, retrieved from www.skase.sk; INTERNET.
3
Baker, M. (2006a). Translation and conflict: A narrative account. London & New York: Routledge.
4
Baker, M. (2006b). “Translation and activism: Emerging patterns of narrative community”. The Massachusetts Review. 47 (III):
5
Baker, M. (2007). “Reframing conflict in translation”. Social Semiotics. 17 (2). 151-169.
6
Baker, M. (2010). “Narratives of terrorism and security: Accurate translations, suspicious frames”. Critical Studies on Terrorism. 3 (3). 347-64.
7
Baker, M. (2014).Translation as renarration. In Juliane House (Ed.), Translation: A multidisciplinary approach, pp. 158-177. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
8
Harding, S. (2009). News as narrative: Reporting and translating the 2004 Beslan hostage disaster (PhD Thesis). Manchester, CTIS: University of Manchester.
9
Harding, S. (2012). “How do I apply narrative theory: Socio- narrative theory in translation studies”. Target. 24 (2), 286- 309.
10
McDonough Dolmaya, Julie. (2010). (Re) imagining Canada: Projecting Canada to Canadians through Localized Websites. Translation Studies, 3 (3): 302- 317. Doi: 10.1080/14781700.2010.496927
11
Tan, ZAIXI (2012). “The Translator’s identity as perceived through metaphors”. Across Languages and Cultures. 13 (1). pp. 13–32.
12
ORIGINAL_ARTICLE
چالشهای ترجمۀ همزمان از زبان فارسی به عربی (مطالعۀ موردی: گفتمان نظامی)
پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به دنبال یافتن چالشهای ترجمۀ مترجمان شفاهی و شناخت عوامل تأثیرگذار بر اینگونه ترجمه در گفتمان نظامی است. از این رو، به بررسی دقیق 44/261 دقیقه از فایلهای صوتی- تصویری سخنرانیهای مسئولان رده بالای نظامی و رزمایشها و مراسمهای نظامی که به طور همزمان از شبکه عربی زبان «العالم» پخش شده بود، پرداخته شد. عمدهترین چالشها در حوزه چالشهای زبانی و غیرزبانی است. مهمترین چالشهای زبانی به ترتیب شامل: حذف و از دست دادن بعضی از اطلاعات مهم و اساسی، عدم آشنایی با واژگان و اصطلاحات نظامی و نیز افزایش نابجا در ترجمه است. همچنین مهمترین چالشهای غیرزبانی را میتوان حذف بخشی از اطلاعات به سبب سرعت سخنران در زبان مبدأ، تفاوت فرهنگی میان دو ملت و نیز ضعف عملکرد مترجم دوزبانه عنوان کرد. این چالشها بیشتر به ترتیب در مراسم رژه و مانورها و سخنرانی فرماندهان نمایان میشود.
https://rctall.atu.ac.ir/article_10718_663bf16660bb397378937e13c6f5de23.pdf
2019-12-22
73
94
10.22054/rctall.2020.45805.1412
ترجمۀ شفاهی
ترجمۀ فارسی به عربی
گفتمان نظامی
آسیبشناسی ترجمه
علی
کواری
kavaria61@gmail.com
1
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه امام علی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
نرگس
گنجی
nargesganji@ut.ac.ir
2
دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
AUTHOR
عدنان
طهماسبی
adnant@ut.ac.ir
3
دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران، تهران، ایران
AUTHOR
پالامبو، گیزپه. (1391). اصطلاحات کلیدی در مطالعات ترجمه. ترجمۀ فرزانه فرحزاد و دیگران. تهران: نشر قطره.
1
پوچ هکر، فرانتس. (1395). معرفی مطالعات ترجمۀ شفاهی. ترجمۀ وریا دستیار. تهران: رهنما.
2
حقانی، نادر. (1386). نظرها و نظریههای ترجمه. تهران: انتشارات امیرکبیر.
3
خانجان، علیرضا. (1395). «توالی واژه در ترجمۀ همزمان». فصلنامه مترجم. س 25. ش 59. ص 109- 99.
4
دلیل، ژان. (1381). تحلیل کلام، روشی برای ترجمه. ترجمۀ اسماعیل فقیه. تهران: رهنما.
5
شهبازی، محمود. (1394). «پدیدۀ اشتراک لفظی وچند معنایی در زبان عربی». دو فصلنامه ادب عربی. س 7. ش 2. ص 136-119.
6
صحاف، آسیه و مسعود خوشسلیقه و خلیل قاضیزاده. (1394). «راهکارهای مترجمان شفاهی تازهکار ایرانی در ترجمۀ سخنرانی سیاسی». فصلنامه مطالعات ترجمه. ش50. ص 32- 19.
7
فقهی، عبدالحسین و حسین سلمانی. (1394). «نگاهی به چالشهای ترجمۀ همزمان فارسی- عربی و برعکس». دو فصلنامه ادب عربی. س 7. ش 2. ص 240 – 223.
8
فلاح شاهرودی، زهرا. (1393). «تاثیر عوامل زبانی وفرازبانی در ترجمۀ شفاهی». دو فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فرانسه.س 8. ش13. ص 65- 41.
9
قربانزاده، کریم. (1391). فنون ترجمۀ شفاهی. تهران: جهاد دانشگاهی.
10
ک.وبر، ویلهلم. (1378). تربیت مترجم مکتوب وشفاهی. ترجمه کامبیز محمودزاده. تهران: رهنما.
11
گنجی، نرگس و مریم جلائی. (1387).«تداخل و تأثیر آن در نگارش عربیِ دانشجویان فارسی زبان». انجمن ایرانی زبان وادبیات عربی. ش 10. ص 99-77.
12
ماندی، جرمی. (1391). معرفی مطالعات ترجمه نظریهها وکاربردها. ترجمۀ علی بهرامی و زینب تاجیک. تهران: رهنما.
13
محمودزاده، کامبیز. (1389). دوزبانگی و ترجمۀ شفاهی. تهران: رهنما.
14
نیومارک، بیتر (2006). الجامع فی الترجمه. ترجمة حسن غزاله. بیروت: مکتبه الهلال.
15
ویلیامز، جنی و آندرو چسترمن. (1387). نقشه یک راهنما برای مبتدیان جهت تحقیق در مطالعات ترجمه. ترجمۀ طیبه موسوی میانگاه. تهران: نوآوران شریف.
16
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی میزان کارآمدی سطح نحوی-واژهساختی الگوی گارسس در ارزیابی ترجمة قرآن (مطالعة موردی: ترجمه مکارم شیرازی از پنج سوره قرآن)
تاکنون الگوی دقیق و جامعی برای ارزیابی ترجمة قرآن طراحی نشده است. به منظور دستیابی به چنین الگویی میتوان ابتدا کارآمدی الگوهای ارزیابی موجود را بررسی کرد. در همین راستا، مقالة حاضر به بررسی کارآمدی الگوی گارسس در ارزیابی ترجمة قرآن پرداخته و از میان چهار سطح این الگو، سطح نحوی- واژهساختی این الگو را مورد مطالعه قرار داده است. با توجه به اینکه الگوی گارسس به متن مقصد توجه دارد و اولویت را به مخاطبِ ترجمه میدهد، ترجمة مکارم شیرازی که در این دیدگاه با الگوی مورد نظر همراستا است به عنوان مطالعة موردی انتخاب شده است. دادههای تحقیق را ترجمة سورههای انفال، توبه، احزاب، حجرات و تحریم تشکیل میدهند که فضای گفتمانی مشابهی دارند و به تاریخ اسلام مربوط میشوند. مطالعة کارآمدی این سطح در ارزیابی ترجمة قرآن نشان میدهد که سطح نحوی-واژهساختی الگوی گارسس با توجه به تفاوتهای ساختاری زبان فارسی و عربی و ضرورت ایجاد تغییرات نحوی در ترجمة قرآن در ارزیابی ترجمة قرآن کارآمد است، اما تقسیم کلی مؤلفهها به مثبت و منفی باید با توجه به جایگاه و ضرورت آنها مورد بازبینی قرار گیرد. از میان مؤلفههای این سطح «تغییر نحو»، «تغییر مقوله» و «بسط معنایی» بیشترین کارکرد را در ترجمة قرآن دارند. «جبران» با توجه به گسترة صنایع بلاغی در قرآن، مؤلفة کارآمدی برای سنجش میزان موفقیت مترجم در انتقال زیباییهای قرآن است. مؤلفههای منفی «ترجمة تحتاللفظی» و «تلویح، تقلیل و حذف» و تکنیک خنثای «تغییر نوع جمله» در ترجمة مکارم به عنوان نمونة یک ترجمة مقصدگرا کمترین کارکرد را داشتهاند.
https://rctall.atu.ac.ir/article_10722_0272ca348629cdf1675ecb81a6cb75f6.pdf
2019-12-22
95
128
10.22054/rctall.2020.45820.1413
ارزیابی ترجمة قرآن
الگوی ارزیابی ترجمه
گارسس
سطح نحوی- واژهساختی
مکارم شیرازی
شهریار
نیازی
shniazi@ut.ac.ir
1
دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران، تهران، ایران
AUTHOR
انسیه سادات
هاشمی
nc.hashemi@ut.ac.ir
2
دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابوزید، نصر حامد. (1389). معنای متن: پژوهشی در علوم قرآن. ترجمه مرتضی کریمی نیا. تهران: انتشارات طرحنو.
2
اسودی، علی و خدیجه احمدی بیغش. (1397). «ارزیابی حُسن تعابیر قرآنی در برخی از ترجمههای فارسی براساس مدل کارمن گارسس» (آمادة انتشار). زبان پژوهی.
3
اقبالی، مسعود و ابراهیم نامداری. (1397). «نقد و بررسی ترجمة الهیقمشهای و مکارم شیرازی از سورة مبارکة یوسف با تأکید بر نظریة سطح صرفی نحوی گارسس». پژوهشهای زبانشناختی قرآن. س 7. ش 2. صص 154-137.
4
امرائی، محمدحسن. (1397). «نقد و ارزیابی کیفیت ترجمة قرآن آیتالله یزدی براساس نظریه گارسس (1994م) (مطالعه موردی سوره بقره)». مطالعات ترجمة قرآن و حدیث. س 5. ش 10. صص 46-1.
5
امیریفر، محمد، کبری روشنفکر، خلیل پروینی و عالیه زعفرانلو. (1396). «خطاهای ترجمه در باهمآییهای قرآنی با تکیه بر دیدگاههای نیومارک، بیکر و لارسون». پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی. س7. ش 16. صص 84-61.
6
توحیدلو، اکبر. (1389). جملهشناسی قرآن با تکیه بر تقدیم و تأخیر عبارات. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
7
حجت، هادی. (1379). «طبقهبندی نقدهای نوشته شده بر ترجمههای فارسی قرآن کریم». ترجمان وحی. س 4. ش 8. صص 82-72.
8
حسّان، تمام. (1993). البیان فی روائع القرآن. قاهره: عالم الکتب.
9
خزاعیفر، علی. (1386). «کاهش و افزایش در ترجمة مجملات و متشابهات قرآن». نامه فرهنگستان. س 2. ش 34. صص 34-9.
10
خزاعیفرید، علی. (1394). «نقد ترجمه در ایران، روشها و آسیبها». نامه فرهنگستان. س3 . ش 55. صص 93-71.
11
رحیمی خویگانی، محمد. (1396). «نقد واژگانی ترجمه موسوی گرمارودی از قرآن کریم (با تکیه بر سطح معنایی- لغوی گارسس)». مطالعات ترجمۀ قرآن و حدیث. س 3. ش 7. صص 94-69.
12
زند وکیلی، محمدتقی و محمدحسن امرایی. (1396). «ارزیابی مقایسهای انسجام در سوره طارق و ترجمه آن از محمدمهدی فولادوند از دیدگاه نظریه هالیدی و حسن». مطالعات ترجمۀ قرآن و حدیث. س 3. ش4. صص 36-1.
13
سیوطی، جلالالدین. (1421). الإتقان فی علوم القرآن. بیروت: دار الکتاب العربی.
14
صافی، محمود بن عبدالرحیم. (1418). الجدول فی اعراب القرآن. دمشق: دارالرشید.
15
عبدالرؤوف، حسین. (1389). «ترجمهپژوهی قرآنی». ترجمه بهاء الدین خرمشاهی. ترجمان وحی. ش 1. (پیاپی 27). صص 116-108.
16
العزب، محمود. (2006). اشکالیات ترجمه معانی القرآن. قاهره: نهضه مصر.
17
فرحزاد، فرزانه. (1394). فرهنگ جامع مطالعات ترجمه. تهران: علمی.
18
قلیزاده، حیدر. (1379). «مفعول مطلق و معادل ساختاری آن (براساس ساختار زبانی قرآن کریم)». بینات. س 7. ش 26. صص 107-90.
19
ماندی، جرمی. (1389). درآمدی بر مطالعات ترجمه، نظریهها و کاربردها. ترجمۀ الهه ستودهنیا و فریده حقبین. تهران: علم.
20
مختاری اردکانی، محمدعلی. (1386). استعاره ترجمه. کرمان: دانشگاه شهید باهنر.
21
مسبوق، سید مهدی و علیحسین غلامی. (1396). «روششناسی برگردان تصویرهای استعاری صحنههای قیامت در قرآن براساس الگوی نیومارک». پژوهشهای ادبی قرآنی. س 5. ش 2. صص 151-123.
22
معرفت، محمدهادی. (1379). تفسیر و مفسران. قم: مؤسسه فرهنگی التمهید.
23
معروف، یحیی. (1380). فن ترجمه. تهران: سمت.
24
مکارم شیرازی، ناصر. (1386). ترجمة قرآن کریم. قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابیطالب (ع).
25
ناظمیان، رضا. (1381). روشهایی در ترجمه از عربی به فارسی. تهران: سمت.
26
ندا، طه. (1383). ادبیات تطبیقی. ترجمۀ هادی نظری منظم. تهران: نی.
27
نیازی، شهریار و زینب قاسمیاصل. (1397). الگوهای ارزیابی ترجمه (با تکیه بر زبان عربی). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
28
Garces, C.V. (1994). A methodological proposal for the assessment of translated literary works. Babel, 40, 77-101.
29
ORIGINAL_ARTICLE
دگردیسیهای سپهر گفتمان در ترجمۀ مفهومی محمد عبدالله نورالدین از رباعیات خیام نیشابوری
سپهرگفتمان به مجموعهای از هنجارها، دانش، آداب و رسوم، مفاهیم و ایدئولوژیِ مورد پذیرش شاعر یا نویسنده اطلاق میشود که در آثارش نمود مییابد. در ترجمة اثر ادبی، بررسی کیفیت بازنماییِ سپهر گفتمان در زبان مقصد علاوه بر درنوردیدن مرزهای زبانی و ادبی بر اهمیت چگونگی این بازنمایی نیز تأکید دارد؛ زیرا رویکرد مترجم به عناصر سپهر گفتمانِ متن مبدأ و چگونگی ترجمة آن به زبان مقصد، نیازمند دقت و توجهای بایسته است. رباعیات خیام نیشابوری (439- 526هـ) شاعر پرآوازة ایرانی، یکی از آثار ادبی ارزشمند است که بعد از ترجمة فیتز جرالد مورد اهتمام جهانیان قرار گرفت. محمد عبدالله نورالدین شاعر و ناقد معاصرِ اماراتی (1976م.) نیز از مترجمانی است که به ترجمة مفهومی رباعیات خیام پرداخته است. او بعد از ذکر یک رباعی از خیام و بیان ترجمة مفهومی خود، دیگر ترجمههای عربیِ این رباعی را نیز به منظور برجستهسازی و تشخص ترجمة خود در مقایسه با دیگر آثار انجام شده در این زمینه، بیان میدارد. نورالدین با برگردان این رباعیات به زبان عربی و با تغییر قالب رباعی به شعر سپید و تلفیق ایدئولوژیهای جدید به منظور گنجاندن جوهر اندیشههای عرفانی و اجتماعی خود ترجمهای مفهومی را به دست میدهد. پژوهش حاضر بر این است تا با رویکرد هرمنوتیکی عناصر سپهر گفتمان در رباعیات خیام و تغییرات مشهود آن را در خوانشِ عربیِ نورالدین بررسی و شیوة ترجمة آزاد آن را بر عناصر بوطیقای این رباعیات شرح و تبیین کند. بررسی وتحلیل این خوانش از رباعیات خیام نشان میدهد که این ترجمهگونه نیز بسان هر ترجمة مفهومی نتوانسته از بافت موقعیتی و فرهنگیِ مقصد مصون ماند؛ از این رو، بخشی از واژگان رباعیات خیام در برگردان نورالدین حذف شده و واژگان و ترکیباتی دیگر جانشین آنها شده تا به فراخور زمانه گفتمانی دیگر پدید آرد، اما با وجود این تغییرات، ترجمة مفهومی نورالدین به محتوای رباعیات خیام بیش و کم وفادار مانده است.
https://rctall.atu.ac.ir/article_10717_072905e7c088795b81675970b098c0d4.pdf
2019-12-22
129
152
10.22054/rctall.2020.48162.1434
خیام
محمد عبدالله نورالدین
ترجمة شعر
سپهر گفتمان
هدیه
قاسمی فرد
hdghasemifard@gmail.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران
AUTHOR
رسول
بلاوی
r.ballawy@gmail.com
2
دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران
LEAD_AUTHOR
ناصر
زارع
naserezare@gmail.com
3
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران
AUTHOR
قرآن کریم
1
الطائی، علی. (1378). بحران هویت قومی در ایران. تهران: نشر شادگان.
2
بشیریه، حسین. (1379). نظریههای فرهنگ در قرن بیستم. تهران: مؤسسه فرهنگی آینده پویان.
3
بهرامپور، شعبان علی. (1379). مقدمه تحلیل گفتمان انتقادی. چ 1. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها.
4
حلبی، علیاصغر. (1381). تاریخ فلاسفه ایرانی. چ 1. تهران: انتشارات زوّار.
5
خیام نیشابوری. (1369). رباعیات خیام نیشابوری از روی نسخة محمدعلی فروغی. چ 1. تهران: کتاب نمونه.
6
داد، سیما. (1392). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.
7
دشتی، علی. (بیتا). دمی با خیام. تهران: شرکت کتاب.
8
ـــــــــــــ . (1362). عقلا برخلاف عقل. چ 3. تهران: سازمان انتشارات جاویدان.
9
راسل، برتراند. (1352). مسائل فلسفه. ترجمة منوچهر بزرگمهر. تهران: خوارزمی.
10
رضوینژاد، میر ابوطالب. (1373). حکمت زندگی از دیدگاه چهار عارف نامدار ایرانی. ج 1. چ 1. تهران: شرکت سهامی بیمه ایران.
11
سجادی، جعفر. ( 1373). فرهنگ معارف اسلامی. 3 ج. تهران: کومش.
12
شارودو و منغنو، دومینیک باتریک. (2008م.). معجم تحلیل الخطاب. ترجمة عبد القادر المهیری و حمّادی صمّود. مراجعة صلاح الدین الشریف. تونس: المرکز الوطنی للدراسه.
13
صلحجو، علی. (1385). گفتمان و ترجمه. چ 4. تهران: نشر مرکز.
14
عضدانلو، حمید. (1380). گفتمان و جامعه. تهران: سمت.
15
فرزانه، محسن. (1356). نقد و بررسی رباعیهای عمر خیام. چ 1. تهران: سازمان چاپ احمدی.
16
فرکلاف، نورمن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمة فاطمه شایسته پیران و همکاران. چ 3. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
17
فروغی، محمدعلی. (1344). سیر حکمت در اروپا. تهران: زوار.
18
کهنمویی پور، ژاله و نسرین دخت خطاط و علی افخمی. (1381). فرهنگ توصیفی نقد ادبی. تهران: دانشگاه تهران.
19
میلز، سارا. (1388). گفتمان. ترجمة فتاح محمدی. چ 2. زنجان: نشر هزاره سوم.
20
ناصری، فرشته. (1398). «بررسی تغییر دلالتهای زمان در ترجمة صافی نجفی از رباعیات خیام با تکیه بر عناصر انسجامبخشی متن». پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی. س 9. ش 20. صص 115-137.
21
نورالدین، محمد عبدالله. (2016م.). رباعیات الخیام. چ 1. أبوظبی: مؤسسه نبطی للنشر.
22
ون دایک، تئون. ای. (1382). مطالعاتی در تحلیل گفتمان: از دستور متن تا گفتمانکاوی انتقادی. گروه مترجمان. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها.
23
هدایت، صادق. (بی تا). ترانههای خیام. با تلاش رنوا راسخ. تهران: نشر تدبیر.
24
ORIGINAL_ARTICLE
نقد ترجمۀ ساخت اطلاعی نشاندار در نمایشنامه شهرزاد توفیق الحکیم
با توجه به دستاوردهای علم زبانشناسی نقشگرا، درک پیام متن برای مخاطب، صرف دانش زبانی و آشنایی با معانی واژگان و عبارات و نیز دستور صوری جملات امکانپذیر نیست؛ بلکه باید دانست صورتهای مختلف زبانی متناسب با نقش ارتباطی خود در موقعیتهای متفاوت، ساختارهای متفاوتی به عنوان ساخت اطلاعی میگیرند که دلالت ارتباطی معنایی دارند. از جمله ساختهای اطلاعی نشاندار، ساختهای کانونی شده است. نمایشنامه «شهرزاد» اثر توفیق الحکیم به عنوان اثر ادبی مورد توجه در ادبیات عرب دارای ساختهای اطلاعی نشانداری است که ترجمۀ دقیق آن برای انتقال معنای مورد نظر مؤلف ضروری است؛ از اینرو، پژوهش حاضر میکوشد دریابد که آیا ساختهای اطلاعی نشاندار از زبان مقصد، بنابر بافت موقعیتی به همان صورت نشاندار به زبان فارسی ترجمه شدهاند. بدین منظور ساختهای اطلاعی مذکور از نمایشنامه شهرزاد به زبان عربی در برابر ترجمه فارسی دو مترجم آیتی و شریعت قرار گرفته است و با توجه به ترجمۀ هدفمند و انتقال معنای موردنظر نویسنده به خواننده در زبان مقصد با روشی توصیفی- تحلیلی بررسی شدند. نتایج حاکی از آن است که مترجمان این نمایشنامه در جریان ترجمۀ بیشتر از جملات بینشان بهره بردهاند. تعداد اندکی از جملات به صورت نشاندار برگردان شده است؛ این درحالی است که با وجود تفاوت ساختهای نشاندار در هر دو زبان، مترجم با کاربست دقیق اسلوبهای زبانی ساخت کانونی میتواند معادلی نسبتاً دقیق برای این ساختها بیابد.
https://rctall.atu.ac.ir/article_10716_c7ccd83a1c48094ab55eb606ae276da6.pdf
2019-12-22
153
174
10.22054/rctall.2020.44162.1403
ترجمه
ساخت اطلاعی
نشاندار
کانونیسازی
فاطمه
اکبری زاده
f.akbarizadeh@alzahra.ac.ir
1
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
فریده
حق بین
fhaghbin@alzahra.ac.ir
2
استاد زبان شناسی دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
AUTHOR
فاطمه
رضایی
fatemehrezaei133p@gmail.com
3
کارشناسی ارشد مترجمی زبان و ادبیات عربی دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
AUTHOR
آقاگلزاده، فردوس و سید حسین رضویان. (1396). «بررسی ساخت اطلاعی جمله در داستان بوف کور». مجله زبان و زبانشناسی. ش 6. صص 11- 1.
1
آیتی، عبدالحمید. (1388). شهرزاد. تهران: پژواک کیوان.
2
ارژنگیان، طاهره. (1388). «بررسی ساخت اطلاعی در ترجمه قرآن کریم». پایان نامه دوره کارشناسی ارشد رشته زبانشناسی همگانی، دانشگاه تهران.
3
اکبریزاده، فاطمه و یسرا شادمان. (1397). «نقد تطبیقی ترجمههای آیتی و شریعت از نمایشنامه «شهرزاد» توفیق الحکیم». پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی. س 8. ش 18. صص93- 67.
4
امینی، رضا. (1389). «بررسی تحولات معنایی و ساخت اطلاعی نشاندار در فرآیند ترجمه از انگلیسی به فارسی». پایان نامه دوره دکتری رشته زبانشناسی همگانی، دانشگاه تربیت مدرس.
5
پارساکیا، مژده. (1389). «بررسی صوری و نقشی مقولات گروهی مبتدا، کانون و آغازگر در زبان فارسی». پایان نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا (س).
6
الجرجانی، عبدالقاهر. (1383). دلائل الإعجاز فی القرآن. ترجمۀ محمد رادمنش. چ1 . ش 2200. تهران: انتشارات شاهنامهپژوهی.
7
الحکیم، توفیق. (1973م.). شهرزاد. بیروت: دار الکتاب اللبنانی.
8
حقبین، فریده و مژده پارساکیا. (1393). «بررسی ویژگیهای ممیز مقولات نقشی: آغازگر، مبتدا و کانون در زبان فارسی». دستور (ویژه نامه فرهنگستان). ش 10. صص24- 3.
9
راسخ مهند، محمد. (1384). «بررسی انواع تأکید در زبان فارسی». مجله زبان و زبانشناسی. ش 1. صص19- 5.
10
ـــــــــــــــــــــــــ . (1385). «ارتباط قلب نحوی و تأکید در زبان فارسی». ویژه نامه فرهنگستان. ش 2. صص 20- 1.
11
رضایی، فاطمه. (1397). «بررسی انتقال معنای ساختهای اطلاعی نشاندار در ترجمههای فارسی نمایشامه شهرزاد توفیق الحکیم». پایاننامه کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا، تهران.
12
زیغد، سعیدة. (2012). «البؤرة فی نظریه النحو الوظیفی فی تنمیط أحمد المتوکل». التواصل فی اللغات و الثقافة والآداب. ش 31. صص 145- 133.
13
شریعت، محمدصادق. (1378). شهرزاد. تهران: نشر شاب.
14
الشریفی، الهادی (بی تا). النمذجة ترتیب الکلمات فی اللغة العربیة الفصحی. الجزایر: دانشگاه أبی بکر تلمسان، الجزائر.
15
شکوهی، حسین. (1387). «نقش ساخت اطلاعاتی از دیدگاه نقش گرایی و روانی در ترجمه». پژوهش زبانهای خارجی. ش 5. صص 99- 83.
16
شهیدی، نوشین. (1379). «مبتداسازی در زبان فارسی با نگاهی نقشگرا». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی.
17
قربانخانی، مرضیه، عادل رفیعی و محمدرضا ابنالرسول. (1395). «بررسی مفاهیم قلب نحوی و مبتداسازی در زبانشناسی کلاسیک عربی». فصلنامه لسان المبین (پژوهش ادب عربی). ش 24. صص 128- 109.
18
المتوکل، احمد. (2006). «المنحی الوظیفی فی الفکر اللغوی العربی الاصول و الامتداد».
19
چ 1. الرباط: مطبعة الکرامة.
20
ـــــــــــــــــ . (2009). الوظائف التداولیة فی اللغة العربیة. قسم اللغة العربیة و آدابها. الجزائر: دانشگاه تلمسان.
21
ـــــــــــــــــ . (2010). الخطاب و خصائص اللغة العربیة. دراسة فی الوظیفیة و البنیة و النمط. الطبعة الاولی. الرباط: منشورات الاختلاف.
22
مجیدی، ستاره. (1390). «ساخت اطلاع در زبان فارسی در چار چوب دستور نقشگرای نظاممند و دستور نقش و ارجاع». ویژهنامه فرهنگستان. ش 7. صص 208- 183.
23
- مدرسی، بهرام. (1387). «ساخت اطلاع و باز نمایی آن در زبان فارسی». ویژه نامه فرهنگستان(دستور)، ش 4. صص 58- 25.
24
LAmbRECHT, K. (1996). Information Structure and sentence fonn: Topic, Focus and the Mental Representation of piscourse Referents, cambridge university press.
25
ORIGINAL_ARTICLE
چالشهای برگردان عناصر فرهنگی نمایشنامه با تکیه بر نظریه نیومارک
«شهرزاد» اثر ماندگار پدر نمایشنامهنویسی عربی؛ توفیق الحکیم با استناد به داستان هزارویک شب در جامهای فلسفی ابداع شده و نه تنها در بُعد اندیشگانی، بلکه از نظر ادبی نیز حائز اهمیت است. همواره مقولههایی وجود دارند که به دلیل تعلق به فرهنگ مبدأ به راحتی قابل انتقال به متن مقصد نیستند. انتقال این مقولهها که به نام مقولههای فرهنگمحور شناخته میشوند با دشواری زیادی روبهرو است. پیوندهای آثار ادبی و نویسندگان ملل مختلف و کشف منابع الهامبخش آنان در حیطۀ ادبیات تطبیقی بررسی میشود. از این رو، ترجمه میتواند ابزار بسیار مهم و کاربردی برای ایجاد این ارتباط باشد. ترجمۀ مقولات فرهنگی در بحثهای ترجمه شناسی، موضوعی پیچیده و هزارتو است. مقولاتی که انعکاسدهندۀ فرهنگ یک جامعه هستند معمولاً برای سایر جوامع که دارای فرهنگی متفاوتاند، غیرقابل درک بوده و گاه نیز منجر به ایجاد سوءتفاهم میشوند. نمایشنامۀ «شهرزاد» از سوی آقایان عبدالمحمد آیتی و محمد صادق شریعت به زبان فارسی ترجمه شده است. این پژوهش بر آن است که دو برگردان فارسی را با توجه به چارچوب نظری پیتر نیومارک مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. مهم ترین یافتههای پژوهش حاضر که با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از ابزار کتابخانهای نوشته شده، بیانگر این مطلب است که نمایشنامۀ «شهرزاد» چهار مقوله فرهنگی موردنظر نیومارک را داراست و مقولۀ بومشناسی در این متن نمایشی جایگاهی ندارد و مترجمان برای ترجمه این نمایشنامه بیشتر از راهکار معادل فرهنگی استفاده کرده و بدین ترتیب هر دو مترجم ترجمهای مخاطبمحور ارائه دادهاند.
https://rctall.atu.ac.ir/article_10723_008fac599804bc4753c178ee4e34e65e.pdf
2019-12-22
175
202
10.22054/rctall.2020.40747.1378
ترجمۀ عناصر فرهنگی
نمایشنامۀ شهرزاد
توفیق حکیم
یسرا
شادمان
y.shadman@alzahra.ac.ir
1
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه الزهراء، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
مریم
میرزاخانی
maryam.mirzakhani92@gmail.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
AUTHOR
ابن منظور، جمال الدین محمد بن مکرم. (1976). لسان العرب. بیروت: دارالفکر.
1
استوار، مصیب. (1391). رنگ. تهران: انتشارات رازنامه.
2
اکبریزاده، فاطمه و یسرا شادمان. (1397). «نقد تطبیقی ترجمههای آیتی و شریعت از نمایشنامۀ «شهرزاد» توفیق الحکیم». فصلنامۀ پژوهشهای ترجمه در زبان وادبیات عربی. س 8. ش 18. ص 93-67.
3
آیتی، عبدالمحمد. (1388). شهرزاد. تهران: پژواک کیوان.
4
بابایی لواسانی، طاهره. (1387). فرهنگ واژگان قرآن. تهران: انتشارات اسوه.
5
بزرگمهر، شیرین. (1375). تأثیر متون نمایشی برتئاتر ایران. تهران: مرکز پژوهشهای فرهنگ وارشاد اسلامی.
6
پالامبو، گیزپه. (1391). اصطلاحات کلیدی در مطالعات ترجمه.ترجمۀ فرزانه فرحزاد وعبدالله کریمزاده. تهران: انتشارات قطره.
7
الحکیم، توفیق. (1973). شهرزاد. بیروت: دارالکتاب اللبنانی.
8
حیدری، احمد و کبری روشنفکر. (1392). «چالشهای ترجمهپذیری عناصر فرهنگی در رمان «اللص والکلاب» نجیب محفوظ؛ مقایسۀ دو ترجمه با تکیه برچارچوب نظری نیومارک». فصلنامۀ پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی. س 3. ش 8. ص 43-13.
9
لغتنامه دهخدا، علیاکبر. (1377). لغتنامه دهخدا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
10
دود پوتا، عمرمحمد. (1370). تأثیر شعر عربی بر تکامل شعر فارسی. ترجمۀ سیروس شمیسا. تهران: صدای معاصر.
11
رحیمی، محمد. (1396). «ترجمۀ عربی مقولۀهای فرهنگی داستان فارسی شکر است از محمد علی جمالزاده براساس نظریۀ نیومارک». فصلنامۀ پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی، س 7. ش 17. ص 147-125.
12
رشیدة، بوبریت. (2012 م).الترجمة الأدبیة بین التکافؤ الشکلی والتکافؤ الدینامیکی دراسة تحلیلیة لترجمة روایة «جان آییر» للکاتبة شارلوت برونتی. ترجمة منیر البعلبکی. رسالة ماجستیر. الجزائر: جامعة الجزائر. کلیة الآداب واللغات قسم الترجمة.
13
سلمی، الحداد. (2006).«لماذا یعزف المترجمون عن ترجمة الشعر». مجلة جامعة دمشق. العدد 3 و 4.
14
شریعت، محمد صادق. (1378). شهرزاد. تهران: نشر شاب.
15
صیامی، توحید. (1386).رویکرد نشانه شناختی-اجتماعی به مساله برابری در ترجمه ادبیات داستانی از انگلیسی به فارسی. پایاننامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
16
الفاخوری، حنا. (1986 م). الجامع فی تاریخ الأدب العربی. ج 2. چ 1. بیروت: دارالجیل.
17
قندیلزاده، نرگس. (1384). «توفیق الحکیم: زندگی و آثار». مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی. د 1. ش 4.
18
کوهنور، اسفندیار. (1384). دائرة المعارف هنرهای سنتی ایران. تصحیح حمیدرضا معینی و فریدالدین معینی. تهران: نورحکمت.
19
کیادربندسری، فاطمه و حامد صدقی. (1396). «چگونگی ترجمهپذیری عنصر فرهنگیِ«نهادها، آداب ورسوم، جریانات ومفاهیم» در ترجمههای عربی به فارسی با تکیه بر چارچوب نظری نیومارک». مجلۀ ادب عربی. د 9. ش 2. ص 72-55.
20
مختار عمر، أحمد. (2008).معجم اللغة العربیة المعاصرة. القاهرة: عالم الکتب.
21
منتصر، عبدالحلیم و ابراهیم انیس. (2004). معجم الوسیط. مصر:مکتبة الشروق الدولیة.
22
المنجد، صلاح الدین. (1969). زندگی مسلمانان در قرون وسطی. ترجمۀ مرتضی راوندی. تهران: صدای معاصر.
23
نیومارک، پیتر. (1386). دورۀ آموزش فنون ترجمه. ترجمه منصور فهیم وسعید سبزیان. تهران: رهنما.
24
ـــــــــــــــــ . (2006 م).الجامع فی الترجمة. ترجمه حسن غزاله. بیروت: دارالهلال.
25
هاشمی، محمد رضا و نادیا غضنفری. (1393).«بومیسازی مدل پنجگانه عناصر فرهنگی نیومارک با زبان وفرهنگ فارسی». مجله مطالعات زبان و ترجمه. ش 2. صص 1-21.
26
Newmark, Peter. (1988). A Textbook of Translation. New York & London: Prentice Hall.
27
Slovakova, Vera. (2007). Historical Terminology in Translation of Non-fiction. Department of English and American Studies. English language and literature. B. A.Major.
28
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی ترجمۀ ماجده عنانی از «نون و القلم» جلال آلاحمد براساس نظریه تعادل اصطلاحی بیکر
یکی از مشکلاتی که هر مترجم در برگردان از یک زبان به زبان دیگر با آن روبهرو است، اصطلاحات و عبارات ثابت یک زبان است؛ چراکه بخشی از فرهنگ یک زبان را تشکیل میدهند. داستان «نون و القلم» جلال آلاحمد از معدود داستانهایی است که سرشار از اصطلاحات و ضربالمثل است. این داستان از سوی ماجده محمدعلی عنانی، مدرس دانشکده ادبیات، دانشگاه حلوان به عربی برگردان شده است. در این میان، راهکارهای متعددی در ترجمه این اصطلاحات اتخاذ شده است که طبق نظریه مونا بیکر قابل بررسی و پژوهش است. مونا بیکر برای برگردان اصطلاحات، روشهایی چون حفظ صورت و معنا، حفظ معنا و تغییر صورت، دگرگونی، حذف و.. . را پیشنهاد داده است. این پژوهش بر آن است تا با توجه به چارچوب این نظریه، برگردان عربی را با متن اصلی مورد بررسی قرار دهد. یافتههای این تحقیق که به روش توصیفی- تحلیلی به دست آمده است، نشان میدهد مترجم داستان «نون و القلم» به رویکرد حفظ معنا و تغییر صورت بیشتر راغب است؛ به این صورت که با دریافت معنای کنایی آن اصطلاحات، اقدام به ترجمه کرده و در این میان به دلیل تشخیص ندادن برخی اصطلاحات به ترجمۀ تحتاللفظی آنها اقدام کرده است که ترجمهای منطقی و شفاف به نظر میرسد، اما در واقع با توجه به بافت عبارت، غلط و نادرست است.
https://rctall.atu.ac.ir/article_10721_fd42e6d55e8455552c2bdd78f2128719.pdf
2019-12-22
203
228
10.22054/rctall.2020.44166.1397
مونا بیکر
ترجمه
اصطلاحات
نون و القلم
جلال آلاحمد
ماجده عنانی
زهره
قربانی مادوانی
zohreh_gh1988@yahoo.com
1
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
ابن منظور. (1988). لسان العرب. تعلیق علی شیری. 18 مجلدا. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
1
آلاحمد، جلال. (1389). نون و القلم. چ 1. تهران: نشر روزگار.
2
ــــــــــــــــــ . (1390). یک چاه و دوچاله. چ 3. تهران: آدینه سبز.
3
بیکر، مونا. (1393). به عبارت دیگر. ترجمه علی بهرامی. ویراست دوم. تهران: رهنما.
4
پارسا. سید احمد و سعدی حاجی. (1392). «رابطه کارکردهای زبانی با تیپهای شخصیتی در داستان نون و القلم». فنون ادبی دانشگاه اصفهان. س 5. ص 34-21.
5
حسینی، صالح. (1382). نظری به ترجمه. چ 2. تهران: نیلوفر.
6
دستغیب، عبدالعلی. (1393). نقد داستانهای تمثیلی جلال آلاحمد. وب سایت راسخون.
7
سعیدنیا، گلرخ. (1392). نقد ترجمه در پرتو رویکرد زبانشناسی نقشگرا. چ 1. تهران: قطره.
8
شیخ رضائی، حسین. (1382). نقد و تحلیل و گزیده داستانهای جلال آلاحمد. تهران: نشر روزگار.
9
صدیقی، علیرضا. (1388). «بومیگرائی و تأثیر آن بر ادبیات داستانی معاصر ایران (1320-1357)». فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی. د 7. ش 15. صص 95-116.
10
صفوی، کورش. (1371). هفت گفتار درباره ترجمه. تهران: کتاب ماد.
11
صلحجو، علی. (1377). گفتمان و ترجمه. تهران: نشر مرکز.
12
علیپور گسکری، بهناز. (1389ش). «اندیشههای جلال آلاحمد درآینه داستانهایش». کتاب ماه ادبیات. ش 44. ص 38-35.
13
العنانی، ماجده. (2009). ترجمة نون و القلم. مراجعة: ابراهیم الدسوقی. ط 2. القاهرة: المرکز القومی للترجمة.
14
فهیم، منصور و سعید سبزیان. (1382). دروه آموزش فنون ترجمه. تهران: رهنما.
15
معین. محمد و سیدجعفر شهیدی. (1377). لغتنامه دهخدا. چ 2. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
16
منصوری حسنآبادی، نرگس. (1383ش). نقد و تفسیر داستانهای تمثیلی هدایت و آلاحمد (آب زندگی، سرگذشت کندوها، نون و القلم). پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران. دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
17
موسی الشریف، محمدبنحسن. (1999م). معجم المصطلحات و التراکیب و الأمثال المتداولة. چ 1. جدة: دار الأندلس الخضراء.
18
House, J. (2001). “Translation Quality Assessment: Linguistic Description versus Social Evaluation”. Translators' Journal. No. 46. 243-257.
19
http://www.ayeneh.net
20
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی ساختاری مجلۀ «پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی»
ارزیابی و تحلیل انتقادی مقالههای علمی نقش بارزی در گسترش دانش و ارتقای کیفی پژوهشهای علمی دارد؛ از همین رو، ضرورت دارد نشریههای علمی براساس رویکردهای ارزیابی مقالههای پژوهشی نقد شوند. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از روش تحلیل محتوای کمی، مقالههای مجلۀ «پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی» از شمارۀ 6 تا 17 را براساس رویکرد ساختاری ارزیابی مقاله بررسی کند. بنابراین، با استفاده از پرسشنامه طراحی شده 61 مقاله از این مجله براساس پربسامدترین موضوعات انتخاب و تحلیل شد. بررسیها نشان میدهد مقالههای سال 1392 و 1393 از نظر معیارهای ارزیابی ساختاری برخی اشکالهای ساختاری دارند، اما از سال 1394 روند رو به رشدی دیده میشود، این روند در سال 1396 سرعت بیشتری پیدا میکند. علمی- پژوهشی شدن مجله در سال 1392 و افزایش تعداد مجلههای پژوهشی و در پی آن افزایش تولیدات علمی، توسعه تحصیلات تکمیلی، پررنگ شدن امتیازهای پژوهشی در جذب اعضای هیات علمی، انتخاب دانشجوی نمونه، ارتقای اعضای هیات علمی و دریافت پژوهانه از علتهای این حرکت رو به جلوی مجله است. یافتههای پژوهش نشان میدهد مواردی چون ذکر روش پژوهش و هدف در چکیده، پیشینه پژوهش، روش پژوهش و پایبندی به آن، مبانی نظری پژوهش، نوآوری، تحلیل یافتههای پژوهش و روزآمدی منابع با معیارهای تفصیلی تعریف شده برای مقالۀ علمی- پژوهشی هماهنگ نیست. علت تطابق نداشتن برخی بخشها با معیارهای مقالۀ علمی- پژوهشی به نبود روش یکسان در ارائه آنها در مقالهها و روشن نبودن فایده هرکدام از این بخشها برای نویسندگان برمیگردد. این پژوهش چارچوب مفهومی برای ارزیابی ساختاری مقالههای علمی- پژوهشی در زبان و ادبیات عربی پیشنهاد داده است.
https://rctall.atu.ac.ir/article_10715_e2d81c9c638024d6ec95de3cbfafb9be.pdf
2019-12-22
229
258
10.22054/rctall.2020.44244.1400
ارزیابی مقالههای پژوهشی
ترجمۀ زبان عربی
رویکرد ساختاری
مجلۀ پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی
حسین
کیانی
hkyanee@yahoo.com
1
دانشیار بخش زبان و ادبیات عربی دانشگاه شیراز، فارس، ایران
LEAD_AUTHOR
لیلا
رییسی
lila.raeisi@gmail.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه شیراز، فارس، ایران
AUTHOR
احمدی، حمید و علی سلیمی و لادن فتحی. (1392). «تحلیل استنادی و روابط همنویسندگی مقالههای مجلهی علمی-پژوهشی انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی: مورد مطالعه شماره 1 تا 20». مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی. ش 29. ص 170-149.
1
امان اللهی، علیرضا و زهرا فارسی و آرمین زارعیان. (1392)، «اولویتها و اعتبار منابع اطلاعاتی مورد استفاده از دیدگاه اعضاء هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی آجا: تحلیل محتوا». نما نشریه مطالعات آموزشی. س 2. ش 1. ص 9-1.
2
آخوندزاده، شاهین و محمد رضا محبی و مؤلفان. (1386). مبانی نگارش علمی. تهران: مرز فکر.
3
بابازاده اقدام، عسگر و حسین خانی کلقای. (1392). «نقدی بر شیوه مقدمهنویسی مقالات رشته ادبیات فارسی». پژوهشنامه انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی. س 13. ش 2. ص 28-15.
4
پورعزت، علی اصغر. (1393). درآمدی بر روش پژوهش علمی: فراگرد تدوین رساله پژوهشی و دفاع از آن. چ 1. تهران: انتشارات میدانچی.
5
راز، عبدالله و احمد رضی. (1393). «بررسی و نقد مقالات علمی-پژوهشی مرتبط با ادبیات در دهه 1380 شمسی». فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهش زبان و ادبیات فارسی. ش 32. ص 222-185.
6
الربیعـة، عبد العزیز عبد الرحمن. (2012). البحث العلمی: حقیقته ومصادره ومادته ومناهجه وکتابته وطباعته ومناقشته. جزء اول. چ 6. الریاض: مکتبـة العبیکان.
7
رسولیمهستی، امیر و زهرا آتشانی. (1390). تحلیل محتوا با رویکرد کتب درسی. تهران: جامعهشناسان.
8
رضویه، اصغر. (1393). روشهای پژوهش در علوم رفتاری. شیراز: دانشگاه شیراز.
9
رضی، احمد. (1391). «پژوهشهای مسألهمحور در مطالعات ادبی». فنون ادبی. س 4. ش 1. ص 26-13.
10
سعادتی، فاطمه و یزدان منصوریان و محمد زره ساز. (1396). «تحلیل وضعیت ساختاری مقالههای پژوهشی و راهنماهای نگارش در مجلههای علمی - پژوهشی حوزه علم اطلاعات و دانششناسی». مجله تعامل انسان و اطلاعات. ج 4. ش 1. ص 28-40.
11
طاهری نیا، علی باقر و مریم بخشی. (1388). «سنجش تولیدات علمی گروه زبان و ادبیات عربی در ایران». مجلهی انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی. ش 13. صص 128-103.
12
عبدی، حسن و احد فرامرز قراملکی. (1388). «نگاهی به مبانی نظری روش تحقیق در گفت و گو با دکتر احد فرامرز قراملکی». عیار پژوهش در علوم انسانی. ش 1. ص 58-37.
13
عسکری، صادق. (1389). «نقدی بر انتخاب موضوع و عنوان مقاله در مجلات
14
علمی- پژوهشی زبان و ادبیات عربی». مجله زبان و ادبیات عربی. ش 2. ص 118-97.
15
____________. (1390). «نقدی بر مباحث فرعی و عنوانهای داخلی مقالات
16
علمی- پژوهشی زبان و ادبیات عربی». مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی. ش 18. ص 129-95.
17
_____________. (1391). «نقد و بررسی منابع استنادی در مقالات علمی- پژوهشی زبان و ادبیات عربی». ادب عربی. س 4. ش 1. ص 174-153.
18
_____________. (1392). «انتخاب موضوع و تنظیم مباحث داخلی در پژوهشهای تطبیقی». کاوشنامه ادبیات تطبیقی. س 3. ش 9. ص 161-137.
19
علی نژاد چمازکتی، فاطمه و سعیده میرحقجو لنگرودی و فروغ رحیمی و مرضیه کهندل جهرمی. (1393). «بررسی شاخصهای همتألیفی در مقالههای مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) طی سالهای
20
2013-2012». مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی. ش 33. ص 117-97.
21
فتاحی، رحمت الله. (1398). «داوری مقالههای علمی – پژوهشی:رویکردها، معیارها و چالشها». برگرفته شده از پایگاه اطلاعاتی زیر در تاریخ 27/4/1398: http://libmsp. sbmu. ac. ir/uploads/2-drfattahidavari. pdf
22
فرامرز قراملکی، احد. (1381). «ضرورتهای پژوهش در مطالعات دینی». علوم قرآن و حدیث، حدیث و اندیشه. ش 3 و 4. ص 144-117.
23
کهندل جهرمی، مرضیه و فروغ رحیمی و فاطمه علینژاد جمازکتی و سعیده میرحقجو لنگرودی. (2017). «دراسـة مضمونیـة لأربعـة من المجلات العربیـة المفهرسـة فی ISC». مجله زبان و ادبیات عربی. س 13. ش 2. ص 239-227.
24
کیانی، حسین و یوسف نظری. (1395). «بررسی تحلیلی انتقادی مقالههای سبکشناسی (الأسلوبیة): مطالعه موردی مقالههای علمی- پژوهشی سالهای 1389 تا 1393». پژوهشنامه نقد ادب عربی. ش 12. ص 201-177.
25
مقدم متقی، امیر و آشور قلیچ پاسه و مسعود باوانپوری. (1395). «بررسی مجله علمی-پژوهشی لسان مبین (مطالعه علمسنجی)». فصلنامه لسان مبین (پژوهش ادب عربی). س 8. ش 26. ص 145-129.
26
منصوریان، یزدان. (1389). «صد نکته در پایاننامه نویسی». کلیات کتاب ماه اطلاعات ارتباطات و دانششناسی. س 13. ش 7. پیاپی 151. ص 78-93.
27
میرزایی، فرامرز و خلیل پروینی و علی سلیمی. (1387). «تحلیلی گزارشگونه از مقالههای چاپشده در مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی». مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی. ش 10. ص 180-165.
28
نظری، یوسف. (1396). «نقد و تحلیل مقالههای حوزه ادبیات معاصر عربی (1393-1380)؛ چالشها و چشماندازها». انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی. ش 43. ص 198-179.
29
نمازی، محمد. (1397). «بررسی ساختار و چهارچوب مقالههای علمی پژوهش حسابداری در نشریههای بین المللی». مجله پیشرفتهای حسابداری. دانشگاه شیراز. پیاپی1/75، صص241-276.
30
نوکاریزی، محسن و ام البنین امیری و محمد رضا کیانی. (1393). »بررسی کیفیّت ساختاری مقالات منتشرشده در مجلات علمی- پژوهشی علوم پزشکی کشور ایران در سالهای 1389-1391، براساس دستورالعمل کمیته بینالمللی سردبیران مجلات پزشکی ICMJE ». مجله علمی- پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند. ج 21. ش 1. صص 111-121.
31
وفایی، محمد افشین. (1389). «پژوهشهای تکراری، نتیجه غفلت از پیشینه تحقیق». نقد ادبی. ش 9. صص 180-177.
32
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی شیوههای ترجمۀ عبارتهای طنزآمیز سریال «مدیر عام» و دوبله فارسی آن بر اساس راهبردهای گاتلیب
طنز در شمار یکی از مقولههای جذاب زبان قرار دارد که به شکل نامحسوسی به مسائل فرهنگی، سیاسی و اجتماعی میپردازد و به دلیل در امان ماندن از انتقادات و فیلترهای موجود در جامعه و نیز جهت برقراری رابطهای نزدیک با مخاطبان از آن استفاده میشود. در این میان با ورود ابزارهای ارتباطی تازه، جنبههای نوینی به مباحث ترجمۀ طنز افزوده شده است به ویژه در ترجمۀ طنزهایی که در قالب فیلم کوتاه، بلند و سریال عرضه میشوند. هدف از نگارش مقاله پیش رو، ارزیابی عملکرد مترجم در رویارویی با عبارتهای طنزآمیز بوده و فرآیند تحقیق مبتنی بر بررسی دادههای به دست آمده از مجموعه طنز عربی «مدیر عام» به لهجۀ شامی (سوریهای) و دوبله فارسی آن که از صداوسیما پخش شده، است. بدین منظور 215 عبارت و جمله طنزآمیز استخراج شده است و میزان بهکارگیری راهبردهای ترجمه، طبق نظریۀ هنریک گاتلیب (1992) تحلیل شد. یافتههای این تحقیق نشان میدهد «دگرنویسی» و «جابهجایی» به ترتیب بیشترین انتخابهای مترجم در ارائۀ ترجمه بوده است. همچنین عوامل و محدودیتهای فرهنگی نه تنها موجب بالا رفتن میزان استفاده از «کوتاهسازی» عبارتهایی توسط مترجم شده است که در بخشهایی از سریال شاهد حذف سکانسهای متعدد و نیز قسمتهایی از مجموعه هستیم.
https://rctall.atu.ac.ir/article_11060_0095db8157bef342f119dea44b2e087f.pdf
2019-12-22
259
278
10.22054/rctall.2020.45992.1416
ترجمه
طنز
دوبله فارسی
عبارتهای طنزآمیز
محدودیتهای فرهنگی
گاتلیب
مریم
حاجی زاده
m.hajizadeh@fgn.ui.ac.ir
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
AUTHOR
احمدرضا
صاعدی
saedi.ahmad@gmail.com
2
دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
LEAD_AUTHOR
منصوره
زرکوب
zarkoobm@gmail.com
3
دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
AUTHOR
محمود
افروز
m.afrouz@fgn.ui.ac.ir
4
استادیار زبان انگلیسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
AUTHOR
افروز، محمود. (1395). «بررسی تطبیقی-تحلیلی نقش مترجمان بومی و غیربومی در حفظ هویت ملی». مطالعات زبان و ترجمه. ش 49 (1). 41-55.
1
پالامبو،گیزنه. (1391). اصطلاحات کلیدی در مطالعات ترجمه. ترجمة فرزانه فرح زاد و عبداله کریمزاده. چ 1. تهران: نشر قطره.
2
حقانی، نادر. (1386). نظرها و نظریههای ترجمه. چ 1. تهران: موسسه انتشارات امیرکبیر.
3
ماندی، جرمی. (1394). معرفی مطالعات ترجمه نظریهها و کاربردها. ترجمة علی بهرامی و زینب تاجیک. چ 2. تهران: انتشارات رهنما.
4
ـــــــــــــــــ . (1389). درآمدی بر مطالعات ترجمه، نظریه و کابردها. ترجمة الهه ستودهنما و فریده حق بین. چ 1. تهران: نشر علم.
5
معصوم، سیدمحمدحسین و معصومه مرادی. (1390). «بررسی شیوههای ترجمه عبارتهای طنزآمیز در زیرنویس انگلیسی مجموعههای طنز تلویزیونی». فصلنامه مطالعات زبان و ترجمه. ش 1. ص 117-97.
6
نصیری، حافظ. (1390). روش ارزیابی و سنجش کیفی متون ترجمه شده از عربی به فارسی. چ 1. قم: انتشارات یاران.
7
نیومارک، پیتر. (1382). دوره آموزش فنون ترجمه .ترجمة منصور فهیم و سعید سبزیان. چ 1. تهران: انتشارات رهنما.
8
ونوتی، لارنس. (1374). استراتژیهای ترجمه. فصلنامه مترجم. ش 20.
9
هاوس، جولیان. (2010). مقدمهای بر مطالعات زبان و ترجمه. ترجمة علی بهرامی. چ 1. تهران: انتشارات رهنما.
10
Afrouz, Mahmoud, and Shahi, Mohammad. (2019) Translation after Wittgenstein, Perspectives, DOI: 10.1080/0907676X.2019.1634881
11
Afrouz, M. (2019). How Different Muslim Translators Render the Holy Qur’an into English? The Case Study of Sunni, Shia and “neither Sunni nor Shia” Translators. SKASE Journal of Translation and Interpretation.12 (1). 1-14.
12
Damiri, S, Ahmadi A. (2010). Strategies Used in Translating Humor. Translation Stadies.Vol. 8 (31). 5-71.
13
Dehbashi Sharif, F., & Sohrabi, A. (2015). To what extent the strategies that Gottlieb offered in his subtitling typology are applicable into the Persian-to-English subtitling? ELT Voices. 5 (3). 73-87.
14
Eftekhari, N. (2009). Contrastive Study of the Translation Strategies of Colloquialism in the English Subtitles of Post-Revolution Iranian Films. M.A. Dissertation, University of Isfahan.
15
Gottlieb, H. (1992). Subtitling: A new university discipline. In: C. Dollerup & A. Loddegaard (Eds.). Teaching translation and interpreting: training, talent and experience (pp.161-170). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
16
Javadi, P. (2010). Study of Translation of Humor in English-Persian Dubbed Cartoons. M.A. Dissertation, University of Isfahan.
17
Vossoughi, H, Saba L. (2005). Problems of Translating Humor in Subtitling. Translation Stadies. Vol.3 (10). 9-28.
18
ORIGINAL_ARTICLE
تغییر بیان در سطح دستوری و واژگانی براساس مدل کارمن گارسس (مطالعۀ موردی: ترجمههای حدادعادل، معزی و انصاریان از جزء 29 و 30 قرآن)
رویکردگستردۀ عالمان فارسی زبان به ترجمة قرآن کریم در چند دهۀ اخیر حیات و نشاطی دو چندان به خود گرفته است به گونهای که نکتهسنجان و منتقدان بسیاری موفق به ارائه الگوی نقد ترجمه شدهاند تا با این الگوی نقد، ترجمههای متون مختلف قرآن کریم را که آثار ارزشمندی هستند به صورت موشکافانه و دقیق بررسی کرده و با این شیوه باب نوینی در پژوهشهای قرآنی به عنوان «نقد ترجمههای قرآن کریم» باز کنند. از جمله این الگوها، مدل پیشنهادی کارمن گارسس است که در 4 سطح مطرح شده است. پژوهش حاضر در نظر دارد تا ترجمه حدادعادل، معزی و انصاریان را با گزینش آیاتی از جزءهای 29 و30 قرآن کریم طبق مدل یاد شده با تکیه بر سطح دستوری- واژگانی، مورد نقد و ارزیابی قرار دهد. مهمترین یافتههای این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی است، یکی آن است که طبق الگوی گارسس تنها ترجمۀ معزی به صورت یک به یک است. دیگر آنکه ترجمة انصاریان و حدادعادل تنها به صورت توضیح و بسط معنا است و در بقیه موارد هر سه مترجم طبق الگو پیش رفتهاند.
https://rctall.atu.ac.ir/article_11061_e842ec184f5b1dc0fd12b20463f7d543.pdf
2019-12-22
279
306
10.22054/rctall.2020.44676.1405
قرآن کریم
الگوی گارسس
سطح دستوری- واژگانی
نقد ترجمه
عسگر
بابازاده اقدم
askar.babazadeh@gmail.com
1
استادیار زبان وادبیات عربی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده علوم قرآنی خوی، آذربایجان غربی، ایران
LEAD_AUTHOR
بیژن
کرمی میرعزیزی
dr.b.karami@gmail.com
2
دانشیار زبان وادبیات عربی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
AUTHOR
ابراهیم
نامداری
enamdari@yahoo.com
3
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه پیام نور
AUTHOR
فاطمه
مهدی پور
fat.mehdipour@gmail.com
4
دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده علوم قرآنی خوی، آذربایجان غربی، ایران
AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414). لسان العرب. چ 3. بیروت: دار صادر.
2
امرایی، محمدحسن و یحیی معروف. (1394). «مقاله: نقدی بر ترجمه فارسی قرآن کریم حداد عادل از منظر ترجمه مفهومی». مطالعات ترجمه قرآن و حدیث. د 2. ش 4. ص 32-1.
3
بیآزار شیرازی، عبدالکریم. (1377). قرآن ناطق. چ 1. تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
4
جواهری، محمد حسن. (1391). روششناسی ترجمه قرآن کریم. چ 1.قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
5
حقانی، نادر. (1386). نظرها و نظریههای ترجمه. تهران: انتشارات امیر کبیر.
6
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412). المفردات فی غریب القرآن. تحقیق: صفوان عدنان داود. بیروت: دارالعلم الشامیه.
7
رشیدی، ناصر و شهین فرزانه. (1389). «مقاله: ارزیابی و مقایسۀ ترجمههای فارسی رمان انگلیسی شاهزاده و گدا اثر مارک تواین براساس الگوی گارسس». دوفصلنامه زبان پژوهی. د 2. ش 3. ص 108-57.
8
شهبازی، اصغر و حمید احمدیان و نصرالله شاملی. (1394). «کارکردهای بلاغی حذف و اثر آن در ترجمه قرآن کریم». پژوهشهای زبانشناختی قرآن. ش1. ص 76-61.
9
صیادانی، علی و سیامک اصغرپور و لیلا خیراللهی. (1396). «نقد و بررسی ترجمۀ فارسی رمان «قلب اللیل» با عنوان «دل شب» براساس الگوی گارسس». پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی. ش 16. ص 118-88.
10
طباطبائی، محمدحسین. (1374). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمة محمدباقر موسوی. چ 5. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
11
طبرسی، فضل بن حسن. (1372). ترجمه تفسیر مجمع البیان. ترجمة حسین نوری همدانی. چ 1. تهران: فراهانی.
12
ظهیری، عباس. (1387). تجزیه و ترکیب و بلاغت قرآن. چ 3. قم: موسسه بوستان کتاب.
13
عاشوری تلوکی، نادعلی. (1395). «بررسی ترجمه قرآن حدادعادل از معرفی تا نقد». علوم قرآن و حدیث: ترجمان وحی. ش 40. ص 60-13.
14
فرحزاد، فرزانه. (1390). «نقد ترجمه: ارائه مدلی سه وجهی». مجله پژوهشنامه. ش 88. ص 48-29.
15
فیومی، أحمد بن محمد. (1414). مصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر. قم:
16
موسسه دارالهجرة.
17
قلیزاده، حیدر. (1380). مشکلات ساختاری ترجمه قرآن. چ 1. تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز.
18
لطفی پورساعدی، کاظم. (1394). درآمدی بر اصول و روش ترجمه. چ 10. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
19
متقیزاده، عیسی و سید علاء نقیزاده. (1396). «ارزیابی ترجمۀ متون ادبی فارسی به عربی براساس مدل کارمن گارسس (پیام رهبر انقلاب به مناسبت موسم حج 1395 برای نمونه)». پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی. ش 16. ص 193-169.
20
معرفت، محمدهادی. (1380). تفسیر و مفسران. چ 1. قم: مؤسسه فرهنگی التمهید.
21
نصیری، حافظ. (1390). روش ارزیابی و سنجش کیفی متون ترجمه شده از عربی به فارسی. تهران: انتشارات سمت.
22
نیازی، شهریار و زینب قاسمیاصل. (1397). الگوهای ارزیابی ترجمه (با تکیه بر زبان عربی). چ 2. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
23
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی نسبیت زبانی در ترجمۀ رمان «الشحّاذ» اثر نجیب محفوظ در دو موضوع اوقات شبانه روز و جنسیت
تفاوتهای فرهنگی بین جوامع مختلف و نگرشهای گوناگون نسبت به دنیای پیرامون، نه تنها موجب تفاوت در آداب و رسوم و عادات میشود، بلکه در واژگان و ساختار دستوری زبان نیز تأثیرگذار است. این موضوع در زبانشناسی نوین تحت عنوان نسبیت زبانی مطرح و از آن بهعنوان نظریه ساپیر- وورف تعبیر میشود. ترجمه یکی از مباحثی است که میتوان آن را در چارچوب نسبیت زبانی مورد بحث و بررسی قرار داد. مترجم به منظور هماهنگ کردن ترجمه خود با زبان مقصد باید تفاوتهای واژگانی یا دستوری را مدنظر قرار دهد، چراکه عدم توجه به این تفاوتها در دو زبان مبدأ و مقصد ممکن است باعث ابهام در ترجمه و یا حتی لغزش شود. در این جستار نویسندگان بحث نسبیت زبانی را در ترجمة رمان الشحاذ یکی از آثار برجسته نویسنده نامدار مصری، نجیب محفوظ در دو موضوع تقسیم اوقات شبانهروز و جنسیت مورد بررسی قرار دادهاند. نمونههای ارائه شده در این جستار نشان میدهد که محمد دهقانی در برگردان برخی عبارتهای حاوی اوقات شبانهروز و نیز ساختار جنسیت، نسبیت زبانی را مدنظر قرار نداده است و در نهایت باعث شده ترجمة وی در برخی موارد مبهم و در مواردی دیگر دچار لغزش شود.
https://rctall.atu.ac.ir/article_11059_da13f5507769dd099ed711009e604948.pdf
2019-12-22
307
326
10.22054/rctall.2020.43886.1404
نسبیت زبانی
ترجمه
محمد دهقانی
نجیب محفوظ
علی
سعیداوی
alisaidawi@yahoo.com
1
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
LEAD_AUTHOR
سید هیمن
مهدى
homan.mahdi@yahoo.com
2
دانشجوی کارشناسی ارشد مترجمی زبان عربی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
AUTHOR
آذرنوش، آذرتاش. (1393). فرهنگ معاصر عربی- فارسی. چ 19. تهران: نشر نی.
1
باطنی، محمدرضا. (1373). زبان و تفکر: مجموعه مقالات زبانشناسی. چ 5. تهران: فرهنگ معاصر.
2
بعلبکی، منیر.(1385). المورد. ترجمة محمد مقدس. چ 3. تهران: انتشارات امیرکبیر.
3
ترادگیل، پیتر. (1376). زبانشناسیاجتماعی. ترجمة محمد طباطبائی. چ 1. تهران: نشر آگه.
4
ثعالبی، ابومنصور. (2000). فقه اللغة و اسرار العربیة. ط 2. بیروت: المکتبة العصریة.
5
خجستهپناه، صادق. (1390). «رابطه زبان و تفکر: فرضیه نسبیت زبانی ساپیر و ورف و نقدی بر آن»، زبان و ترجمه. www. khojasteh.mihanblog. 20/11/1397
6
دورانتی، الساندرو. (1395). زبانشناسی زبانشناختی. ترجمة رضا مقدمکیا. چ 1. تهران: نشر نی.
7
شیری، علیاکبر. (1386). درآمدی بر گویششناسی. چ 1. تهران: نشر مازیار.
8
صفوی، کورش. (1388). هفت گفتار درباره ترجمه. چ 6. تهران: نشر مرکز.
9
علینژاد، بتول. (1384). «مبانی شناختی مقوله جنس در زبان فارسی». نشریۀ ادب و زبان. ش 17. ص 104-81.
10
لطفیپورساعدی، کاظم. (1395). درآمدی به اصول و روش ترجمه. چ 11.تهران: مرکز نشر.
11
معجم اللغة الغربیة بالقاهرة.(1989).المعجم الوسیط. ط 2. مصر: مکتبة الشروق الدولیة.
12
مورن، ادگار. (1370). سرمشقگمشده. ترجمة علی اسدی. چ 1. تهران:
13
انتشارات سروش.
14