ترجمه در زبان و ادبیات عربی
فاطمه اعرجی
چکیده
فرآیند ترجمه یکی از فعالترین مراحل ساخت و پرداخت کالای فرهنگی است که امروزه فعالانه در شکلدهی ذائقة ادبی مخاطب نقش ایفا میکند. متن ترجمه شده در درجة اول با توجه به موقعیتهای فرهنگی به بازار نشر روانه میشود. احتمالاً در برخی عرصهها، ترجمه با فشاری از رویکردهای همگنگرا به طور کاملاً ضمنی و خزنده مواجه است که با مقیاسها و ...
بیشتر
فرآیند ترجمه یکی از فعالترین مراحل ساخت و پرداخت کالای فرهنگی است که امروزه فعالانه در شکلدهی ذائقة ادبی مخاطب نقش ایفا میکند. متن ترجمه شده در درجة اول با توجه به موقعیتهای فرهنگی به بازار نشر روانه میشود. احتمالاً در برخی عرصهها، ترجمه با فشاری از رویکردهای همگنگرا به طور کاملاً ضمنی و خزنده مواجه است که با مقیاسها و معیارهایی، چهارچوب اثر ادبی «مناسب» را تعیین میکنند. نظامهای کلان، نهادهای ارزشگذار، پروتکل و جوایز ادبی- فرهنگی، همگی بخش مهمی از بافت فرامتنی و فرآیند گزینش متن و ترجمه آن را تشکیل میدهد. بنابراین، اهمیت دارد که بدانیم چگونه یک ترجمه، میتواند ورود و خروج کالاهای فرهنگی را تنظیم کند. در این میان مراسم اعطای جایزة بوکر رمان عربی، تحت تأثیر نهادهای ارزشگذار است که با معیارهای سنجش مختص به خود، سالهاست بازار نشر رمان عربی را به طور قابل توجهی در کنترل خود گرفته است. همچنین بازار ترجمة متون روایی عربی در ایران نیز تحت تأثیر این روند قرار گرفته است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، درصدد تبیین نقش نهادها در دو ساحت گزینش، مصرف و پیامدهای آن در برساخت الگوی مصرف فرهنگی و ذائقة مخاطب در بازار نشر ترجمه با تکیه بر نظریة میدان پییر بوردیو است. از نتایج این پژوهش آن است که الگوی مصرفی متون روایی عربی در ایران با روی کار آمدن جایزة بوکر در جهان عرب، تبدیل به الگوی معنادار و کنشمدار شده است و سرمایههای میدان با تسلط بر عادتوارهها، هنجار ترجمهای متون روایی عربی در ایران را تحتتأثیر قرار داد؛ به نحوی که نقش مترجم تبدیل به نقشی حقیقتاً فرودستانه شده است، به ویژه آنکه با قدرت گرفتن نهاد حمایتگری (Patronage)، کارآمدی مترجمان نسبت به دورههای پیشین افولی چشمگیر پیدا کرد.