نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کابل، کابل، افغانستان

2 استاد، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه بدخشان، بدخشان، افغانستان

چکیده

در این پژوهش از روش تحلیلی- آماری استفاده شده است. هدف بنیادی ما در تحقیق حاضر نشان دادن میزان استفاده از فرایند ترجمه در نظام آکادمیک افغانستان بوده است. یافته‍های این پژوهش حاکی از آن است که سال (1399) در مقایسه با سال‍های پسین، بیشترین رقم از ثبت موضوعات را برای ترجمه در خود داشته است. طوری که یک تفاوت در حدود 30% میان‌سال (1399) و سال قبل از آن قابل‌مشاهده می‍باشد. هرچند با وصف این‌که تعداد آثار ترجمه‌شده تاکنون چشم‍گیر نبوده، ولی یک گام خوب و ارزنده در راستای تقویت مواد و منابع برای تحقیقات و پژوهش‍های نظام آکادمیک کشور به‌حساب می‍آید. پرسش اصلی که بدان پرداخته‌شده چگونگی راه‌اندازی فرایند ترجمه در نهادهای تحصیلات عالی افغانستان به‌منظور استفاده از کارها و پژوهش‍های ملت‍های دیگر بوده است. چنان‍که به ملاحظه می‍رسد روند بازگردانی درسال (1399) نسبت به دهه 90 در نهادهای آموزش عالی افغانستان بی‍پیشینه بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Look at the Translation Process in Afghanistan's Higher Education Institutions in 2019

نویسندگان [English]

  • Gol Mohammad Basil 1
  • Sayed Azimullah Esmati 2

1 Professor, Department of Arabic Language and Literature, Kabul University, Kabul, Afghanistan

2 Professor, Department of Arabic Language and Literature, Badakhshan University, Badakhshan, Afghanistan

چکیده [English]

In this research, an analytical-statistical method was used, and our main goal was to show the extent of the use of the translation process in the academic system of Afghanistan. The findings of this research indicate that the year (2019) had the highest number of subjects registered for translation compared to recent years. So, a difference of about 30% can be seen between the mentioned year and the previous year. Although the number of translated works has not been impressive so far, it is a good step towards strengthening the materials and resources for the researches of the country's academic system. The main question that was addressed was how to start the translation process in Afghanistan's higher education institutions in order to use the works and researches of other nations. So, it can be seen that the restoration process in the year (2019) was unprecedented in Afghanistan's higher education institutions compared to the 90s.
Keywords: Translation, Goals, Motivation, Scientific Needs, Higher Education Institutions.
 
 
 
Introduction
Translation is considered an excellent and vital approach in the process of teaching and transferring data and solving problems from one language and culture to another language and culture.
Also, translation causes the sharing of theories, viewpoints, mindsets, and methods of scientific-literary studies among nations.
Today's Afghanistan society, especially the academic and scientific generation needs access to academic texts more than ever. Undoubtedly, it is translation that can give a suitable answer to many of these needs and introduce relevant, enriched, and important texts for us.
Translation has a history of thousands of years. Humans have used this approach since time immemorial to exchange their thoughts and opinions. Translation has always been used as a principle of interaction between living languages. But sometimes, due to its necessity, translation becomes an important matter, the denial of which causes unforeseeable losses in that society. Although many books from other languages have been translated into Farsi and other languages in different eras, in the mentioned periods, the passion for translation was so great that the activity of translation in those periods was called (translation movement). After the arrival of Islam, Muslim translators have played a very prominent role in translating from other languages into Arabic as the language of government, religion, and science. The process of translation has had many ups and downs in different periods of history. However, the chaotic situation and the ever-increasing disturbances have always prevented translation activity in Afghanistan. Despite the fact that some people called Afghan translators residing in other countries or within Afghanistan have tried to translate, there has been no effort to meet the needs of the society. If it is carefully considered, the practice of translation in other countries has specific goals and motivations that have made it flourish. In the absence of goals and motivation, one can never reach the destination, for example, Mohammad Ghazi says his motivation for translation is primarily (love for translation) and then (material needs). Languages are limited. In the same way, whoever has done the act of translation has also expressed his motivation. Although the historical course of translation in Afghanistan has been examined from different perspectives by translators abroad, we have explored and examined the translations of 2019 in state institutions of higher education led by the Ministry of Higher Education. The result obtained from it showed that in the early 90s due to the problems that affected the people of Afghanistan, the translation process was not taken care of much, but in the last half of this decade, we have witnessed the relative growth of this process; a number of books have been translated from international languages into the national languages of Pashto and Dari Farsi, for example, we can refer to books translated from Arabic, for example, Türkiye Meydan al-Sara' bein al-Sharq va al-Gharb was translated by a professor at Badakhshan University. From a literary point of view, this translation has some errors, because the translator is a history professor and does not know much about Persian grammar, which is why it has some literary errors. I have read this work once. Similarly, other works that have been translated into Pashto in other universities of the country are not free of literary errors. Because those who translate the books are not experts in the mentioned languages in terms of expertise. For example, the following books have been translated from Arabic to Pashto: the rules of fasting and philosophy in Dhu al-Qur'an and Sunnah, al-Zahreh fi fan al-Takhrij and Drasa al-Asatid, Taysir al-Qava'ed al-Narhulllambtadiin and the book of al-Qava’ed al-Ulama, Al-Adab and Fanoonah, Nizam al-Syasi fi al-Islam, which were translated by professors in Nangarhar and Kandahar universities, the only flawless translations that have been translated by language experts, among which the number of language experts is limited.
Literature Review
We did not come across any articles about translation in Afghanistan's higher education institutions. Therefore, we decided to write an article about the activities carried out regarding the translation from other living languages to national languages.
Significance of the Study
This article has examined and researched the process of scientific-research translations in Afghanistan's higher education institutions in the year (2018). Moreover, it discussed some points about the translation services in higher education institutions which are done for scientific promotion of professors. For this reason, the present article is new in terms of content and is of great importance.
Purpose of the Study
The main purpose of translation research in higher education institutions is to reveal the services of Afghanistan's higher education academic staff members. Its partial goals are to estimate the amount of translation services provided according to the conditions, whether it is in accordance with the needs of the present age or not. Whether so many different works from living languages have been translated by the academic staff members of Afghan universities to meet the academic needs or not.
Another secondary goal of this research has been to reveal this process with its importance and path along with objective evidence, so that every student and researcher can easily understand how many necessary works have been translated by the scientific staff members of higher education.
Research Questions:

What was the main purpose of starting translation in Afghanistan's academic institutions?
How many of the desired works of Afghanistan's academic field have been provided through translation so far?
To what extent can works translated from foreign languages into national languages of Afghanistan help in the scientific process of Afghanistan?

Methodology
A statistical method has been used to investigate the problem. The statistical population of the mentioned research was the source of data from the Department of Research, Compilation, and Translation of the Ministry of Higher Education. Our way of working was that we first presented each university in separate tables, and then at the end of it, we analyzed the received data of works translated in all universities of Afghanistan in the year (2019).
Findings
So, we talked about the definition, literature review, purpose, significance, and questions of translation. The findings of this research show that the motivation for translation has increased among the academic staff members of some universities. This increase will bring hope for the translation process in the following years.
Among the educational institutions, the professors of Kabul University have the highest motivation for translating the work from international languages to the national language, and in the second step is Nangarhar University, followed by academic members of Harat and Balkh universities. The experience of academic members and researchers shows that there have been significant considerations in the quantity and quality of the translated works. The most frequent and expressive translations in the year (2019) are the translations that have been translated using the semantic method (free meaning).
The Importance of the Translation Process in Academic Fields
Translation, as one of the simplest and most effective tools and means of communication between humans, has always received special and public attention throughout history. The requirements of the current era (technology) and the revolution of communication in the current century have made the lives of countries dependent on each other. The multi-dimensional reliance of the age of communication has forced contemporary people to be aware of each other's conditions and understand each other's needs.
Therefore, the universities of Afghanistan, which are the cradle of science, and the members of its scientific staff are considered among the scientific and academic assets of the same society and expected to play their valuable part in the development of this process.
Conlusion
After many efforts for the present research and due to an agreement with the translation management department Research, Compilation, and Translation Department of the Ministry of Higher Education, we were able to obtain a relative database in which the scientific topics of the professors are recorded. The works of professors are registered in the database of scientific subjects based on the name of the translator, academic institution, and academic rank. But we proceeded by removing some things, and we only mentioned the name of the works, faculty, group, and year. Regarding the translated topics, it should be said that most of the translated topics are specialized and they have been translated according to the expertise of the group or field that was mentioned. In general, it can be said that the most translated works are from English and then from Arabic. Translators of works in Afghanistan's institutions of higher education have mostly used semantic methods (conceptual translation) and this is the usual and acceptable method of the Ministry of Higher Education of Afghanistan. The results obtained from the present research show that the most works for translation in the year (2019) were first registered at Kabul University, followed by Nangarhar University, Harat University, University of Medical Sciences, Sheikh Zayed University, Balkh University, and others, which is summarized in the diagram below.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Translation
  • Goals
  • Motivation
  • Scientific Needs
  • Higher Education Institutions

مقدمه

 ترجمه در فرایند آموزش و انتقال داده و حل مسئله از یک زبان و فرهنگ به زبان و فرهنگ دیگر یک رویکرد عالی و حیاتی قلمداد می‍شود.

 همچنان، ترجمه باعث شریک سازی نظریه‍ها و دیدگاه‍ها، ذهنیت سازی‍ها و شیوه‍های مطالعات علمی – ادبی میان ملت‍ها می‍شود.

جامعه‌ی امروز افغانستان؛ به‌ویژه نسل دانشگاهی و علمی بیش از هر زمانی نیاز به دسترسی به متون آکادمیک دارند. بی‌تردید ترجمه است که می‌تواند به بسیاری از این نیاز‌ها پاسخ درخور اهمیت بدهد و به ما متون مرتبط، غنی‌شده و مهم را معرفی کند.

ترجمه پیشینه‍ای چند هزارساله دارد، انسان از دیرزمان جهت تبادل افکار و داشته‍های خویش از این رویکرد استفاده کرده‍است، ترجمه به‌عنوان یک اصل تعامل زبان‍های زنده همیشه بکار گرفته شده است. ولی برخی اوقات ترجمه از جهت ضرورتش تبدیل به یک امر مهم می‍شود که انکارش زیان غیرقابل‌پیش‌بینی را در آن جامعه ببار می‍آورد. گرچه در ادوار مختلف کتاب‍های بسیاری از زبان‍های دیگر به زبان فارسی و غیر آن ترجمه گردیده است لکن در دوره‍هایی، گاه شوقِ به ترجمه آن‌قدر زیاد بوده است که به فعالیتِ ترجمه در آن دوره‍ها (نهضت ترجمه) گفته شده است. پس از ورود اسلام، مترجمان مسلمان نقش بسیار برجسته‍ای در ترجمه از زبان‍های دیگر به زبان عربی به‌عنوان زبان حکومت، دین و علم داشته‍اند. جریان ترجمه فراز و نشیب‌های بسیاری را در دوره‍های مختلف تاریخ داشته است. ولی اوضاع نابسامان وآشفتگی‍های روزافزون همیشه جلوی پیش‍روی فعالیت ترجمه در افغانستان را گرفته است. با وصف این‌که عده‍ای به نام مترجمین افغانی مقیم کشورهای دیگر یا هم داخل افغانستان اقدام به عمل ترجمه نموده‌اند، اما تکاپوی برای نیازمندی جامعه نبوده است. اگر به‌طور دقیق نظر انداخته شود عمل ترجمه در کشورهای دیگر دارای اهداف و انگیزه‌ی خاصی بوده است که باعث شکوفایی آن گردیده است. در نبود اهداف و انگیزه هیچ‍گاه نمی‍توان به مقصد رسید به‌طور نمونه محمد قاضی انگیزه خود را از ترجمه در درجه اول (عشق به ترجمه) و بعد (احتیاجات مادی) می‍گوید. و به همین‌گونه هرآن که عمل ترجمه را انجام داده انگیزه خود را نیز بیان نموده است. گرچه سیر تاریخی ترجمه در افغانستان از دیدگاه‍های متفاوت توسط مترجمین در خارج از کشور موردبررسی قرار گرفته است، ولی ما ترجمه‍های سال 1399 در نهادهای تحصیلات عالی دولتی را که توسط وزارت تحصیلات عالی رهبری می‍شود مورد کاوش و بررسی قرار داده‍ایم که نتیجه به‌دست‌آمده از آن نشان داده که در اوایل دهه 90 به سبب مشکلاتی که دامن‍گیر مردم افغانستان شد رسیدگی چندانی به فرایند ترجمه نشده است ولی در نیمه اخیر این دهه ما شاهد رشد نسبی این روند بوده‍ایم که تعدادی از کتاب‍ها از زبان‍های بین‌المللی به زبان‍های ملی پشتو و دری ترجمه شده است که می‍توان به‌طور نمونه به کتاب‍های ترجمه‌شده از زبان عربی اشارات داشت، به گونه‌ی مثال: کتاب ترکیه میدان الصراع بین الشرق والغرب در دانشگاه بدخشان توسط یک استاد ترجمه شده است. این ترجمه از نگاه ادبی، مشکلاتی را دارد، زیرا که مترجم آن استاد بخش تاریخ است و آن‌قدر زیاد هم به دستور زبان فارسی دری که نیاز است بدان آگاه باشد، تسلط ندارد، ازاین‌رو مشکلات ادبی دارد؛ و به همین‌گونه آثار دیگری نیز که به زبان پشتو در دانشگاه‍های دیگر کشور ترجمه گردیده است، نیز به‌دوراز مشکلات ادبی نیست؛ زیرا کسانی که کتاب‍ها را ترجمه می‍نمایند ازلحاظ تخصص ازجمله متخصصین زبان‍های مزبور نیستند. مثلاً کتاب‍های مذکور از زبان عربی به زبان پشتو ترجمه شده است: احکام الصیام و فلسفه فی ضوالقران والسنة، الواضح فی فن التخریج و دراسه الاساتید، تیسیر قواعد النحوللمبتدیین ویلیه کتاب قواعد الاملاء، الادب وفنونه، النظامی السیاسی فی الاسلام که در دانشگاه‍های ننگرهار و کندهار توسط اساتید ترجمه گردیده است، اما از جمله ترجمه­های مزبور، برگردان­های بدون نقص است که توسط متخصصین زبان­ها ترجمه شده‌اند؛ که در میان آن تعداد متخصصین زبان‍ها محدود اند.

 امید است روندی که توسط وزارت تحصیلات عالی بنابر نیازمندی جامعه موردتوجه قرارگرفته، هر چه بیشتر تقویت وگسترش یابد.

پیشینۀ پژوهش

درباره ترجمه در نهادهای تحصیلات عالی افغانستان به هیچ مقاله و نوشته­ای برنخوردیم. لذا بر آن شدیم که به نگارش مقاله درباره فعالیت‍های انجام‌شده در مورد ترجمه از زبان‍های زنده دیگر به زبان‍های ملی دست بزنیم.

اهمیت پژوهش

این مقاله فرایند ترجمه‍های علمی – پژوهشی را در نهادهای تحصیلات عالی افغانستان در سال 1399 موردبررسی وکاوش قرار داده است. و نکاتی را در مورد چگونگی خدمات ترجمه در نهادهای تحصیلات عالی که به غرض ترفیع علمی استادان انجام می‍شود، به بحث گرفته است. از این‌جهت مقاله حاضر ازنظر محتوا بکر بوده و از اهمیت عالی برخوردار است.

هدف پژوهش

هدف اصلی از پژوهش ترجمه در نهادهای تحصیلات عالی، آشکار ساختن خدمات اعضای کادر علمی تحصیلات عالی افغانستان است. اهداف جزئی آن، تخمین میزان ارائه خدمات ترجمه نظر به شرایط است که آیا مطابق به نیازهای عصر حاضر است و یا خیر. آیا آن‌قدر آثار مختلف از زبان­های زنده توسط اعضای کادر علمی دانشگاه‌‍های افغانستان ترجمه شده که پاسخگوی نیازمندی‍های آکادمیک گردد ویا نه.

یکی دیگر از اهداف فرعی این پژوهش آشکار کردن این روند با اهمیت و سیر آن همراه با شواهد عینی بوده است تا هر دانشجو و پژوهنده بتواند به گونه‎ی ساده درک کند که چه تعداد آثار مورد ضرورت تا حال به دست اعضای کادر علمی تحصیلات عالی مورد ترجمه قرار گرفته است.

 پرسشهای پژوهش

  1. منظور اصلی راه‍اندازی ترجمه در نهادهای آکادمیک افغانستان چه بوده است؟
  2. چه تعداد از آثار موردنظر حوزه آکادمیک افغانستان تا اکنون از طریق ترجمه تأمین شده است؟
  3. آثار ترجمه‌شده از زبان‍های خارجی به زبان‍های ملی افغانستان تا چه میزان می‍تواند در فرایند علمی افغانستان یاری‌رسان باشد؟

روش پژوهش

در بررسی مسئله موردنظر از روش آماری استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش مذکور منبع داده‍های ریاست تحقیق، تألیف و ترجمه وزارت تحصیلات عالی بوده است. شیوه کار ما به گونه­ای است که نخست به صورت تک دانشگاهی در جداول جداگانه بیان  نمودیم و سپس در انتهای آن به‍طور مجموعی داده‍های دریافتی آثار ترجمه‌شده در تمامی دانشگاه‍های افغانستان در سال 1399 را تجزیه‌وتحلیل نمودیم.

اهمیت فرایند ترجمه در حوزه­های آکادمیک

ترجمه به حیث یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین ابزارها و وسایل ارتباط میان بشر همواره در طول تاریخ موردتوجه و عنایت خاص و عام بوده است. ایجابات عصر کنونی (تکنولوژی) و انقلاب ارتباطات سده جاری، گستردگی زندگی و حیات کشورها را به یکدیگر متکی ساخته است. اتکای چندین بعدی عصر ارتباطات، انسان­های معاصر را ناگزیر ساخته است که از احوال همدیگر آگاه شوند و نیازمندی‍های همدیگر را درک نمایند. افرادی که عرب زبان نیستند، معمولًا نمی‍توانند نیازمندی‍های دینی، شرعی و اسلامی خویش را از متون دینی که به‌صورت غالب به زبان عربی تحریر شده است، مرفوع سازند. ازاین‍رو مسلمانان ناگزیرند تا از متون ترجمه‌شده به زبان‍های ملی و مادری‌شان در زمینه استفاده نمایند. باید به‌خاطر داشت که ترجمه یک کار ساده و آسان نیست که هرکس از عهده آن به‌خوبی به درآید، بلکه فن بسیار دقیق و علم بس دشوار است. چه­بسا ارتکاب کوچک‍ترین اشتباهی در یک جزء مهم متن یا موضوع، به کل متن و موضوع لطمه وارد خواهد ساخت، چنانچه احتمال دارد در اثر لغزشی در کار ترجمه روابط دو شخص یا دو گروه یا دو مؤسسه و حتی دو کشور به هم بخورد و آتش کینه و عناد آن‌ها شعله‌ور گردد، طوری که سوء تفاهمات و جنجال‌های فراوانی در مسیر تاریخ در اثر غلط و اشتباه مترجم رخ‍داده است (نضهت، 1395: 148).

برخی افراد نسبت به ترجمه دچار سوءتفاهم می‍شوند و آن را عمل بسیار ساده می‍دانند که انجام آن هیچ‌گونه تلاش و عرق ریزی را نیازمند نیست، ولی برعکس ترجمه یک عمل خیلی عادی نیست و نیاز به عرق ریزی و تلاش و کوشش دارد که اکثر بر این باورند که مشکلات ترجمه بیشتر و زیادتر از تألیف است. در این مورد یعقوب صرّوف (مسئول مجله مقتطف می‍گوید: که ترجمه یک عمل بسیار ساده و آسان نیست بلکه مشکل و مشکل‌تر از تألیف است، زیرا که مؤلف در میان الفاظ و معانی از آزادی کامل برخوردار است. آن طوری که میلش شود به هرکدام در هر مقام و جای سخن می‍زند، ولی برعکس مترجم در میان معانی اسیر است و آن آزادی که مؤلف دارد به مترجم داده نشده است، در ضمن مترجم باید امانت‌داری را به‌طور کامل موردنظر داشته و مراعات نماید؛ در غیر این صورت به آن مترجم گفته نمی­شود (بکار، 2016: 8).

هدف بنیادین ترجمه در نهادهای آکادمیک

ازآنجاکه هر زبان شیوة خاص خود را در بیان واژگان و مفاهیم دارد، کار ترجمه با دشواری روبه‌رو می‍شود، چراکه گفته می‍شود: (زبان­ها برای ارایة مفاهیم، از قالب­های بیانی ویژه­ای برخوردارند و اهل هر زبان، برای پوشاندن جامة الفاظ بر قامت معانی، شیوه­های مختلف را به کار می‍گیرند. ازاین‌روی، اختلاف در شیوة بیان مفاهیم در دو زبان ناگزیر به میان می­آید.

از سوی دیگر، نقش­ها و گفتگوها با توجه به اشخاص و موقعیت جمله و متن تغییر می­پذیرد؛ و هر کلام نظر به موقعیت آن در جمله معانی منطقی را حمل ­می­کند که به آن نیز معنای اسمی و زیربنایی کلام هم گفته می‍شود. معنای اجرای عبارت است از منظور و هدف عمدة متکلم از ادای آن کلام. معنای اجرایی یک کلام هیچ پیوندی با ساختار دستوری جملة مربوط ندارد. برای مثال ممکن است جمله­ای که ازنظر دستوری، یک جملة اخباری محسوب می‍شود، در شرایط برون زبانی ویژه­ای دارای معنای اجرایی ((خواهش)) باشد. به همین روی، پرسشی که ما به دنبال آن هستیم، این است که آیا مترجم باید به هنجارهای متن اصلی تن دهد و یا هنجارهای فرهنگ و زبان مقصد را به کار بندد (عصمتی، 1395: 34).

هدف اساسی ترجمه در این مقاله بیان این موضوع است که در طی سال 1399 هـ. ش چه تعداد آثار از زبان‍های زنده دنیا به زبان‍های ملی بازگردانی شده است.

ترجمه، اساساً بر پایۀ دو مهارت عمده صورت می‍گیرد: درک مفهوم از زبان مبدأ و بیان آن در زبان مقصد. (درک) به معنای آشنایی با زبان مبدأ در حد استخراج جنبه­های مختلف معنا از متن و (بیان) به معنای بازنویسی مفهوم و محتوا از متن اصلی بر اساس معیارهای زبانی و فرهنگی زبان مقصد است. برخورداری از این دو مهارت عمده، مستلزم ممارست طولانی، دقت، حوصله و پشتکار فراوان می­باشد؛ بنابراین نمی‍توان انتظار داشت مهارت در کار ترجمه با مطالعۀ یک کتاب میسر شود، ولی چنین کتابی می‍تواند برای کسانی که به کار ترجمه، علاقه­مند هستند و برای فراگیری ظرافت‌های آن، علاوه بر صرف وقت، دقت و پشتکار، از هیچ کوششی دریغ نمی­کنند، مفید و مؤثر باشد (ناظمیان، 1386: 7).

ترجمه ارتباطی: ترجمۀ ارتباطی ترجمه­ای است که پیام متن مبدأ را با متداول‌ترین کلمات و عبارات و ساخت‌های دستوری به زبان مقصد برمی‌گرداند. در ترجمۀ ارتباطی، مترجم بر اساس معنای اولیه کلمات، معادل­یابی نمی‍کند، بلکه تلاش می‍کند بر اساس معنای کلمه در بافت متن معادل­یابی کند. متون اطلاعاتی و عناصر غیر توصیفی در متن‌های توصیفی به شیوۀ ارتباطی ترجمه می‍شوند (ناضمیان، 1386: 4)؛ زیرا بیش‍ترین ترجمه­های انجام شده در نهادهای تحصیلی ارتباطی‌اند.

سیر تاریخی ترجمه در نهادهای تحصیلات عالی افغانستان

ترجمه در افغانستان از زبان‌های اروپایی به‌خصوص انگلیسی در سال­های پیشین از سده سیزدهم هجری آغاز شده است سپس در دوران امیر شیرعلی خان مترجمانی چون قاضی عبدالقادر، نور محمد قندهاری، قاضی عبدالرحمن از مترجمان نام آورده بودند به همین سان در دوره امیر عبدالرحمن خان نیز می‍توان از مترجمان برجسته چون: سیف‌الدین بابری، محمدحسن خان، عبدالسبحان خان، عبدالوهاب تاشقرغانی و محمود طرزی نام برد.

اما قسمت قابل‌توجه از روزنامه‌ها و مجله‌های کشور ما انباشته از ترجمه است و بیشتر ترجمه‌ها از زبان‌های عربی اردو، ترکی، انگلیسی، فرانسوی، آلمانی و روسی به زبان‍های ملی بازگردانی شده است؛ و مترجمان سده واپسین بیشتر مسائل فلسفه، منطق، سیاست، حقوق، اقتصاد، تاریخ، جامعه‌شناسی، جغرافیای تاریخی، زبان‌شناسی و ادبیات را ترجمه نموده‌اند، یک نویسنده آلمانی بنام پل کایر در اواخر قرن 19 می‍گوید ترجمه باید تا آنجائی که ممکن است تحت لفظی و تا آنجائی که لازم است آزاد باشد. امروز اهمیت ترجمه و تأثیر شگرف آن در زندگی بر کسی پوشیده نیست  (https://ahmadbilal.blogsky .com/1388/01/25/post-118/)

وضعیت ترجمه در افغانستان دومین محور نشستی بود که در منطقه اوپسالا پایتخت تاریخی سویدن برگزار شده بود (۷ حوت ۱۳۸۹ - ۲۶ فوریه ۲۰۱۱، بی‌بی‌سی).

اسدالله شفایی، مترجم و روزنامه‌نگار به برشمردن نقاط ضعف و قوت ترجمه در افغانستان پرداخت. او تحولاتی نظیر رشد کمّی ترجمه در دهه‌های اخیر با توجه به حضور جامعه‌ی بین‌المللی در افغانستان، ظهور مترجمان تازه و بازتاب رسانه‌ای آثار ترجمه‌شده را از جنبه‌های امیدوارکننده‌ی ترجمه در افغانستان شمرده است؛ اما درعین‌حال بیان کرد که به دلیل عدم توجه نهادهای رسمی در این عرصه، نمی‌توان به حرفه‌ای شدن صنعت ترجمه در این کشور در آینده‌ی نزدیک امیدوار بود.

در این نشست پیشنهاد شد که به دلیل نبود طرح و اراده از سوی نهادهای رسمی در افغانستان در عرصه‌ی ترجمه، لازم است نهادهای فرهنگی نظیر اتحادیه‌ی نویسندگان و انجمن قلم افغانستان دست به ایجاد گروه‌های تخصصی ترجمه بزنند و به رشد کیفی و تخصصی شدن ترجمه به‌ویژه در عرصه‌ی برگردان آثار موردنیاز دانشگاه‌ها اقدام کنند (اطلاعات روز·۳ قوس ۱۳۹۷).

ترجمه در آموزش، آگاهی دهی، ایجاد ذهنیت و دیدگاه، تکامل علمی و تحلیل همه‌جانبه‌ی بحث‌ها، قضایا و رویدادها از ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر است.
جامعه‌ی امروز افغانستان؛ قشر دانشگاهی، سیاسی و علمی بیش از هرزمانی نیاز به دسترسی به متون آکادمیک، تحلیلی و سیاسی دارند. بی‌تردید ترجمه است که می‌تواند به بسیاری از این نیاز‌ها پاسخ درخور بدهد و به ما متون مرتبط، غنی‌شده و مهم را معرفی کند.

ترجمه در ایجاد بستر گفتمان سازنده میان ملت‌ها، جوامع سیاسی و نخبگان خوب‌ترین و مؤثرترین ابزار بوده و جوامع را کمک می‌کند با همدیگر پیوند و تماس برقرار کنند و راه‌های سازندگی را بپیمایند.

در جهانی که دیگر جهانی‌شدن یک تصور نیست، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در حال رشد آن را بیش‌ازپیش تحکیم بخشیده و موانع فرهنگی، نژادی و جغرافیایی را درهم نوردیده است. مردمانی از هر ملت و زبان با همدیگر تماس برقرار می‌کنند و به‌واسطه‌ی ترجمه‌های آنلاین به‌صورت مجازی مشکلات افهام و تفهیم را نیز به حداقل رسانده‌اند.

ترجمه صرفاً یک پروسه‌ی زبانی نیست بلکه می‌تواند، منبع دانش، تسهیل‌کننده گفت‌وگو‌ها و ابزار مهم بر سیاست‌گذاری‌ها باشد؛ اما دسترسی به متون تخصصی و مورداستفاده‌ی دانشجویان، پژوهش‌گران و اهل مطالعه تنها از طریق ترجمه‌ی متون تخصصی و حرفه‌ای ممکن است که در کتب ترجمه‌شده و معدود اعضای کادر عملی در افغانستان قابل‌دسترس است.

 در شرایطی که نیاز به ترجمه و دسترسی به متون ترجمه‌شده همه‌روزه افزایش می‌یابد، ما نیاز به کسانی داریم که بتوانند دانش نوین و امروزی را فارغ از محدودیت‌های فرهنگی، سیاسی و جغرافیایی به جامعه ارائه کنند (اطلاعات روز·۱۰ دلو ۱۳۹۴).

 از همین رو از دانشگاه‍های افغانستان که مهد علم‌اندوزی‌اند، و اعضای کادر علمی آن نیز ازجمله داشته‍های علمی واکادمیک همان جامعه به‌حساب می‍آیند، انتظار می‍رود که برای شکوفایی این روند سهم ارزنده‍ی خویش را ادا نمایند. آثار بازگردانی شده از زبان‍های خارجی در سال (1399) به‌گونه­ی ذیل طی جدول‍‍ها بیان می‍شود.

 

 

جدول آثار ثبت‌شده برای ترجمه، زمان: 1399، نهاد تحصیلی: دانشگاه کابل

ردیف

موضوعات

دانشکده

رشته

رتبه علمی

تاریخ ثبت

1

International Theory and Policy- eleventh-edition)

اقتصاد

اقتصاملی

پوهندوی

99-3-1

2

کارگردان عالی‌ترین روش کارگردانی

the path to great the directors idea

هنرهای زیبا

سینما

پوهندوی

99-3-8

3

شناخت و پیشگیری از فساد

understanding and preventing Corruption

اداره عامه

اداره عامه

پوهندوی

99-3-*13

4

Mineral Exploration Principles and application

زمین شناسی

جیولو جی

پوهنمل

99-3-8

5

Fundamentals Geomorphology

زمین شناسی

جغرافیه

پوهندوی

99-3-8

6

  انکشاف کارزار (کمپاین) روابط عمومی

Developing The public Relations Campaign

ژورنالیزم

روابط عمومی

پوهنمل

99-3-21

7

Abstract Algebra

ریاضیات

الجبر

پوهنمل

99-4-8

8

Risk Management in Banking

اقتصاد

امورمالی وپولی

هندوی

99-4-15

9

Cattle Medicine

وترنری

کلینیک

پوهندوی

99-4-15

10

کیمیا هیتروسکلیک

Heterocyclic Chemistry

کیمیا

کیمیا عضوی

پوهندوی

99-4-24

11

قتل زبان­ها

Dillerin Katli

ادبیات

ترکی

پوهندوی

99-5-28

12

اوزبیک تیلی گرامری/ دستور زبان ازبیکی )Özbek Türkçesi Grameri(

ادبیات

ترکی

پوهنمل

99-5-28

13

آشنا با رهبری: مفاهیم ومسایل علمی

Introduction to Leadership concepts and practice

اقتصاد

منجمنت وادارتشبثات

پوهندوی

99-6-2

14

Chemical Reaction Kinetics

کیمیا

کیمیا فزیکی

پوهنمل

99-6-2

15

Patient Assessment in clinical pharmacy

فارمسی

فارمکولوژی

پوهندوی

99-6-21

16

Amanullah-Ex- king of Afghanistan

علوم اجتماعی

تاریخ

پوهندوی

99-6-21

17

النظام السیاسی الاسلامی مقارنا بالدوله القا نونیة

شرعیات

ثقافت اسلامی

پوهندوی

99-6-21

18

Social Work and Social Policy

روان شناسی

کاراجتماعی

پوهندوی

99-7-1

19

The Genetics of Cattle

وترنری

پرورش حیوانات

پوهندوی

99-7-1

20

A course in point Set Topology

ریاضیات

الجبر

پوهنمل

99-7-1

21

Corruption and Government:

ادبیات

انگلیسی

پوهنمل

99-7-1

22

Risk Assessment and Disaster Management

محیط زیست

مدیریت حوادث

پوهنمل

99-7-8

23

الوجیزۀ فی العقیده الاسلامیته

شرعیات

عقیده وفلسفه

پوهنمل

99-7-8

24

Leaders Don’t Command:Inspire Growth, ingenuity,and collaboration

روانشناسی

مدیریت اموزشی

پوهندوی

99-7-8

25

Differential Equations

ریاضیات

ریاضیات عالی

پوهنمل

99-7-8

26

Introduction to Forestry and Natural Resources

زراعت

جنگلات

پوهندوی

99-7-15

27

العومة الاقتصادیة من منظوراسلامی

شرعیات

ثقافت اسلامی

پوهندوی

 

28

Extension Program me planning

زراعت

اقتصاد زراعتی

پوهنمل

99-7-22

29

Plant Breeding; Classical to Modern

زراعت

بایو تکنالوژی

پوهنمل

99-7-29

30

احکام الاحوال الشخیه فی الشریعه الاسلامیهَ

شرعیات

فقه واصول فقه

پوهنمل

99-8-6

31

مجدداً

principles of cattle production

وترنری

پرورش حیوانات

پوهندوی

99-8-20

32

Veterinary Forensic Pathology

علوم ورترنری

پاراکلینیک

پوهنمل

99-9-11

33

Foundation of Database Systems

کمپیوترساینس

سیستم‌های معلوماتی

پوهنمل

99-9-18

34

Clinical Skills for pharmacists

فارمسی

فارموکولوژی

پوهندوی

25/5/99

35

A Textbook of Physical Chemistry; Thermodynamics and Chemical Equilibrium

کیمیا

کیمیای فیزیکی

پوهنمل

25/5/99

36

How to Study Public Life

انچنیری

طراحی و برنامه ریزی شهری

پوهنمل

99-10-16

37

Lehrkompetenz und Unterrichts-gestaltung

ادبیات

آلمانی

پوهندوی

99-10-16

38

Conservation Biology

محیط زیست

محیط زیست

پوهنمل

99-10-23

39

Human Resource Management in the Public Sector

روانشناسی

پلان و پالیسی

پوهندوی

99-10-23

40

Music of India

هنرهای زیبا

موسیقی

پوهندوی

99-10-23

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه تعلیم وتربیه کابل

ردیف

موضوعات

دانشکده

رشته

رتبه علمی

تاریخ ثبت

41

Effective Research Method of Any Project

علوم تربینی

تعلیم و تربیه عمومی

پوهندوی

2/10/1399

42

The First Afghan war 1839-42

علوم اجتماعی

تاریخ

پوهندوی

99-9-11

43

نقد متن

Metin Tenkidi

ادبیات

ترکی

پوهنمل

99-8-6

44

Physical Geography

علوم اجتماعی

تاریخ

پوهندوی

99-6-2

45

نگاهی کلی به زبان

Turkce orneklerle dile gnel bir bakis

ادبیات

ترکی

پوهنمل

99-6-21

46

Classroom Management Techniques

ادبیات

انگلیسی

پوهندوی

99-5-21

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه علوم طبی

ردیف

موضوعات

دانشکده

رشته

رتبه علمی

تاریخ ثبت

47

Communicable Diseases in Developing Countries

نرسنگ

صحت عامه

پوهندوی

99-8-19

48

The Developing Human clinically Oriented Embryology

ممیم صحی

ستوماتولوژی

پوهندوی

99-8-19

49

Principles of Forensic Medicine and Toxicology

طب عدلی

ستوماتولوژی

پوهنمل

99-8-19

50

Human Anatomy Upper Limb Tharax

اناتومی

اناتومی

پوهندوی

99-8-19

51

مجدداً

Case file pharmacology 3rd Edition

صحت عامه

فارمکولوژی

پوهندوی

99-4-8

52

Pulmonary pathology

نرسنگ

پتالوژی

پوهندوی

99-4-22

53

Basic inorganic chemistry

نرسنگ

کیمیا

پوهندوی

99-5-21

54

Handbook of General Anatomy

طب

اناتومی

پوهندوی

99-5-21

55

Textbook of Oral and Maxillofacial Surgery 4th Edition

99-6-2

جراحی

پوهنمل

99-5-21

56

Pharmacology case studies for nurse prescribes 11th edition

صحت عامه

فارمکولوژی

پوهنمل

99-6-2

57

Pharmacology case studies for nurse prescribes 11th edition

صحت عامه

فارمکولوژی

پوهنمل

99-6-11

58

Orbans Oral Histology Embryology

متمم صحی

هستولوژی

پوهنمل

99-6-21

59

Brunner and suddarths textbook of Medical- Surgical Nursing

نرسنگ

مهارت‌های نرسنگ

پوهنمل

99-6-28

60

Campbell- Walsh Urology

صحت عامه

یورولوژی

پوهنمل

15/7/1399

61

Practical Haematology

ستوماتولوژی

اندکرونیولوژی

پوهنمل

15/7/1399

62

Trauma

طب معالجوی

جراحی

پوهنمل

29/7/1399

63

Advances in Cardiology

طب

قلبی وعایی

پوهندوی

99-8-19

64

Key Clinical Topics in Paediatric Surgery

صحت عامه

جراحی اطفال

پوهندوی

99-9-11

65

Essentials of Health Policy and Law

صحت عامه

اداره صحت عامه

پوهندوی

99-9-11

66

عدسیه و کترکیت از کتاب

Lens and cataract American Academy of Ophthalmology

طب معالجوی

چشم

پوهنمل

99-314

67

Kaplan and sadocks synopsis of psychiatry 11th Editoin

متمم صحی

عقلی عصبی

پوهنمل

 

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه هرات

ردیف

عنوان موضوع

پوهنحی

رشته

رتبه علمی مورد نظر

تاریخ ثبت

68

step to High performance. Focus on What you can change Lenora the Rest)

اقتصاد

اقتصاد تصدی

پوهندوی

99-4-8

69

Media culture and society; An introduction

ژورنالیزم

ژورنالیزم

پوهندوی

99-4-8

70

Art of India” the Mughal Empire

هنرهای زیبا

میناتوری

پوهندوی

99-4-8

71

the sourse of international law

حقوق

حقوق عامه

پوهندوی

99-4-15

72

The Leadership Experience

اداه وپالیسی

مدیریت انکشاف

پوهنمل

99-5-14

73

Cezannes Gravity

هنرهای زیبا

نقاشی

پوهندوی

99-5-14

74

Contemporary Oral and Maxillofacial Surgery

طب

جراحی

پوهنمل

2/10/1399

75

Paediatric Dentistry

استوماتولوژی

اطفال استوماتولوژی

پوهنمل

2/10/1399

76

السیاسه الا قتصادیه امثلی «برای مضمون نظام اقتصادی»

ادبیات

عربی

پوهندوی

1399-6-13

77

الایمان بالقران الکریم والکتب السماویه

شرعیات

ثقافت اسلامی

پوهنمل

1399-6-13

78

Textbook of Agricultural Production Economics

زراعت

توسعه واقتصادزراعتی

پوهندوی

99-7-1

79

Forensic Gynaecology

طب

جراحی

پوهندوی

 

80

عقوبه المرتد فی الشریعة الا سلامیة وجواب معارضات المنکرین

شرعیات

فقه قانون

پوهنمل

1-175 ضقحه

81

Grossmans Endodontic Practice

ستوماتولوژی

داخله ستومالوژی

پوهنمل

99-8-6

82

اصول الحدیث علومه ومصطلحه

شرعیات

حدیث تفسیر

پوهندوی

99-8-6

83

Computer Organization and Architecture Designing for Performance

کمپیوترساینس

سیم‌های معلوماتی

پوهنمل

99-8-6

84

Elementary Number theory;Primes Congruence’s and secrets

ساینس

ریاضی

پوهندوی

 

85

Cezannes Gravity

هنرهای زیبا

نقاشی

پوهندوی

99-5-14

86

A Textbook of Bridge Engineering

انجنیری

سئول

پوهنمل

25/5/99

87

A Textbook of Bridge Engineering

انجنیری

سئول

پوهنمل

25/5/99

88

دپترولیم جیولوجی اساسات

Elements of petroleum Geology

جیولوجی معادن

نفت کاز

پوهندوی

99-5-14

89

Textbook of Agricultural Production Economics

زراعت

توسعه واقتصادزراعتی

پوهندوی

99-7-1

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه پولیتخنیک

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبانهای ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

90

Management information systems

کمپیوتر ساینس

سیستم‌های معلوماتی

پوهنمل

99-5-28

91

CC++programing; PROGRAM Design

کمپیوتر ساینس

سیستم‌های معلوماتی

پوهنمل

99-6-2

92

پمپ‌ها وپمپ ستیشن ها

انجینری منابع آب ومحیط زیست

هایدروتخنیک

پوهندوی

99-6-2

93

Simple introduction to Architecture

سا ختمانی

مهندسی

پوهنمل

99-6-21

94

Organic Chemistry A Short Course

تکنالوژی کیمیاوی

کیمیا

پوهنمل

 

95

Plate Tectonics Continental Drift and Mountain Building

جیولوجی معادن

انچنیری جیولوجی وا

پوهنمل

 

96

Analyzing Architecture

ساختمانی

مهندسی

پوهنمل

25/5/99

97

Power System Economic Market Operation

الکترومیخانیک

انجیری برق

پوهندوی

99-10-23

98

Power System protection in Smart Grid Environment

الکترومیخانیک

انجنیری برق

پوهندوی

99-10-23

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه ننگرهار

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبان های ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

99

Creating your Strategic Plan

عامه اداره

مدیریت انکشاف

پوهندوی

99-314

100

project planning control with pert and com

انجینری

سئول

پوهنمل

99-4-15

101

Research Methods in social Social sciences and Extension Education

زراعت

کرنیزاقتصاد

پوهنمل

99-5-14

102

A Course in English Language Teaching

ادبیات

انگلیسی

پوهندوی

99-6-2

103

Introduction to Relational Database Theory

کمپیوترساینس

کمپیوتروسیستم معلوماتی

پوهندوی

 

104

An outline History of English Literature

ادبیات

انگلیسی

پوهندوی

99-6-21

105

Language the Cultultural Tool

ادبیات

انگلیسی

پوهنمل

99-6-28

106

الادب وفنونه

ادبیات

عربی

پوهندوی

99-7-1

107

A Text book of Agricultural Statistics

زراعت

اقتصاد زراعتی

پوهندوی

99-7-22

108

النظامی السیاسی فی الاسلام

شرعیات

تعلیمات اسلامی

پوهندوی

99-7-29

109

English Language Teaching: Approaches and Methodologies

ادبیات

انگلیسی

پوهنمل

99-8-20

110

الخلق الحسن فی ضوء الکتاب والسنه

شرعیات

ثقافت اسلامی

پوهندوی

99-8-20

111

تیسیر قواعد النحوللمبتدیین ویلیه کتاب قواعد الاملاء

ادبیات

دری

پوهندوی

99-8-20

112

Principles of Marketing

اقتصاد

سوادگری

پوهندوی

 

113

Bailey and Loves short Practice of Surgery

طب

یورولوژی

پوهنمل

99-9-18

114

Epidemiology

طب

صحت عامه

پوهندوی

99-9-18

115

principles of organic farming

زراعت

اگرانومی

پوهندوی

25/5/99

116

Neurological Surgery

طب

جراحی عصبی

پوهنمل

25/5/99

117

Studying Public Policy; Policy Cycle and Policy Systems

اداره عامه

عامه پالیسی

پوهنمل

25/5/99

118

Apley & Solomon’s

طب

اورتوپیدی

پوهنمل

25/5/99

119

Tareen’s Understanding Psychiatry

طب

عقلی عصبی

پوهنمل

2/10/1399

120

Textbook of Radiology and Imaging

طب

رادیولوژی

پوهنمل

2/10/1399

121

Principle and Practice of Silviculture

زراعت

جنگلات

پوهنمل

2/10/1399

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه کندهار

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبانهای ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

122

fundamentals of management

اقتصاد

انترپرونیورشی

پوهنمل

99-9-18

123

Public Finance

اقتصاد

مالی و بانکی

پوهنمل

99-9-18

124

principles of microeconomics

اقتصاد

اقتصاد ملی

پوهنمل

99-9-18

125

Elementary Statistics

اقتصاد

احصائیه

پوهنمل

99-9-18

126

ا لأسرا ٌییلیا ت و المو ضُو عا ُت فی کُتب ا لتفسیر

شرعیات

تعلیمات اسلامی

پوهندوی

99-9-11

127

الواضح فی فن التخریج ودراسه الاسا تید

شرعیات

تعلیمات اسلامی

پوهنمل

 

128

Post-Harvest Technologies of fruits and Vegetables

زراعت

هارتیکلچر

پوهنمل

99-7-22

129

Intelligent Soil Management for Sustainainable Agriculture

زراعت

اگرانومی

پوهنمل

22/7/1399

130

مباحث فی علم الجرح والتعدیل

شرعیات

تعلیمات اسلامی

پوهندوی

99-6-28

131

Public Policy, Furmolation. Implamentation and Evaluation

ادراه عامه

اداره و پالیسی

پوهنمل

99-6-14

132

Total Quality Management Text and Cases

اقتصاد

انترپرونیورشیپ

پوهنمل

99-5-14

133

احکام الصیام وفلسفه فی ضوالقران والسنة

شرعیات

ثقافت اسلامی

پوهنمل

99-6-28

134

Systems Programming in Unix/Linux

کمپیوتر ساینس

نیتورک

پوهنمل

99-8-20

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه کندز

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبانهای ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

135

Problems on Partial Differential Equations

تعلیم وتربیه

ریاضی

پوهندوی

2/10/1399

136

Writing and Literature

تعلیم و تربیه

پشتو

پوهندوی

2/10/1399

137

Textbook of Oral and Maxillofacial Surgery 4th Edition

ستوماتولوژی

جراحی

پوهنمل

99-6-2

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه پروان

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبانهای ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

138

Textbook of Inorganic Chemistry

تعلیم وتربیه

کیمیا

پوهنمل

2/10/1399

139

Simplified Approach to DBMS

کمپیوتر ساینس

تکنالوژی معلوماتی

پوهنمل

99-7-1

140

HCI -Human- Computer Interaction

کمپیوترساینس

سیستم‌های معلوماتی

پوهنمل

99-7-1

141

Introduction to Artificial Intelligence

کمپیوترساینس

سیستم‌های معلوماتی

پوهنمل

99-7-1

142

Fundamentals of Agronomy

زراعت

اگرانومی

پوهنمل

99-6-28

143

A Text Book of Electronics-1

تعلمیم و تربیه

فزیک

پوهندوی

99-6-21

144

A Background to English Literature

ادبیات

دری

پوهندوی

 

145

Fundamentals of farm Business Management

زراعت

اقتصاد زراعتی

پوهندوی

1399-6-13

146

ادبیات انگلیسی

A survey of English Liretaure(1)

ادبیات

دری

پوهندوی

99-5-28

147

تقریب مصطلح الحدیث

شرعیات

تعلیمات اسلامی

پوهنمل

99-4-22

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه بلخ

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبانهای ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

148

فتح الرحمن فی علوم القران

تعلیم وتربیه

علوم فرهنگ

پوهنمل

99-3-8

149

مبانی مدیریت ریسک

fundamentals of Risk Management

اقتصاد

امورمالی وپولی

پوهنمل

99-3-21

150

MN chatterjea and Rana shinde Textbook of Medical Biochemistry

طب

بیوشیمی

پوهنمل

99-4-27

151

Williams OBSTETRICS “Section11

طب

نسایی ولادی

پوهنمل

99-5-14

152

Immunology

تعلیم وتربیه

بیولوژی

پوهندوی

99-5-14

153

تئوری اقتصاد بین لملل وسیاست

International economics theory and policy

اقتصاد

اقتصادملی

پوهندوی

99-5-21

154

Parks textbook of preventive and social medicine

طب

صحت عامه

پوهنمل

99-5-21

155

Parks textbook of Preventive and scoil Medicine

طب

صحت عامه

پوهنمل

1399-6-13

156

MDR and XDR Tuberculosis

طب

انتانی

پوهندوی

99-6-21

157

اصول الفقه

شرعیات

فقه واصول فقه

پوهندوی

99-6-28

158

دستورزبان دری بخش آواشناسی وصرف

تعلیم وتربیه

انگلیسی

پوهندوی

99-7-8

159

Short Textbook of Pathology

طب

پتالوژی

پوهندوی

 

160

Fundamentals of pharmacognosy and phytotherapy

فارمسی

فارمکولوژی

پوهنیار

99-8-19

161

Diagnosis

طب

داخله

پوهندوی

99-9-4

162

Electrochemistry and Electrochemical Engineering

انجنیری

تکنالوژی کیمیاوی

پوهندوی

99-9-11

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه البیرونی

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبانهای ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

163

Smith and Tanagho’s General Urology

طب

جراحی یورولوژی

پوهنمل

99-10-16

164

اساسات وسایل ارتباط جمعی سواد رسانه یی وفرهنگ

ژورنالیزم

مطبیوعات

پوهندوی

99-314

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه جوزجان

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبانهای ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

165

حفاظت محیط زیست هرکسی به دانستن چه ضرورت دارد

Environmental protection What Everyone Needs to Know

جیولوجی معادن

نفت کاز

پوهندوی

99-5-28

166

Basic Electronics

انجینری تکنالوژی

تأمین برق

پوهندوی

99-5-28

167

Solomons Organic chemistry

تکنالوژی کیمیاوی

کیمیاعمومی

پوهنمل

99-5-14

168

Text book of Histology

تعلیم وتربیه

بیولوژی

پوهندوی

99-7-15

169

A Textbook of Algebra

تعلیم وتربیه

ریاضی

پوهندوی

99-9-11

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه پکتیا

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبانهای ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

170

الدلیل الی قواعد اللغة العربیة

تعلیم وتربیه

دری

پوهندوی

99-7-1

171

Steel Design

انجینری

سئول

پوهنیار

99-7-8

172

An Approach to the Study of Linguistics

تعلیم وتربیه

پشتو

پوهندوی

99-7-22

173

Farm Management and Agricultural Marketing

زراعت

کرنیزاقتصاد

پوهنیار

99-6-21

174

University Physics

تعلیم وتربیه

فزیک

پوهنیار

2/10/1399

175

Irrigation and Drainage

زراعت

اگرانومی

پوهندوی

99-8-15

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه سمنگان

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبانهای ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

176

Textbook of Organic Chemistry

تعلیم وتربیه

کیمیا

پوهندوی

99-8-6

 

 

 

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه بامیان

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبانهای ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

شماره

عنوان موضوع

پوهنحی

دیپارتمنت

به رتبه علمی

تاریخ ثبت

177

Fundamentals of Horticulture

زراعت

هارتیکلچر

پوهندوی

99-3-8

178

Optical properties of An introductory Textbook 1th Edition

طبیعی

فزیک

پوهندوی

99-314

179

تاریخ جرمنی

علوم اجتماعی

تاریخ

پوهندوی

99-314

180

Initiation of Educators in to Educational Management Secrets

تعلیم وتربیه

روانشناسی

پوهندوی

99-4-22

181

Animal Breeding

زراعت

علوم حیوانی

پوهنمل

99-5-21

182

A History of The Modern World

علوم اجتماعی

تاریخ

پوهندوی

99-6-2

183

Afghanistan A Modern History

علوم اجتماعی

تاریخ

پوهندوی

 

184

principles of Horticulture

زراعت

هارتیکلچر

پوهندوی

 

185

Text book of Medical Chemistry

علوم طبیعی

کیمیا

پوهندوی

99-9-18

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه تخار

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبانهای ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

186

تاریخ اسلام در طی ۱۴ قرن

تعلیم وتربیه

تاریخ

پوهندوی

99-3-8

187

مهندسی مدیریت آب و خاک

Land and water management Engineering

زراعت

اگرانومی

پوهندوی

99-3-8

188

مصادر الاالتزام الارا دیه وغیر الا رادیه

حقوق

حقوق عامه

پوهنمل

99-5-28

189

تکراری سهواً تأیید شوی ده دستور زبان اوزبیکی

Özbek Türkçesi Grameri

ادبیات

اوزبیکی

پوهندوی

99-7-8

190

Principles of seed science and technology

زراعت

اگرانومی

پوهندوی

99-9-4

191

نظریه الاثبات فی الفقه الجنایی الاسلامی – دراسه فقهیه مقارنه

شرعیات

فقه قانون

پوهندوی

 

192

Sustainable Agriculture and Farming

زراعت

اگرانومی

پوهنمل

99-9-18

193

Practical Design of Reinforced Concrete Buildings

انجنیری

سئول

پوهندوی

25/5/99

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه یشخ زاید

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبانهای ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

194

Research Methodology

اقتصاد

مالی بانکی

پوهنمل

99-3-8

195

دایمان د ارکانو وضاحت

شرعیات

ثقافت اسلامی

پوهنمل

99-314

196

القضاء او تقدیر

شرعیات

ثقافت اسلامی

پوهنمل

99-3-21

197

Introduction to Business

اقتصاد

اداره تجارت

پوهنمل

99-4-8

198

International Economics

اقتصاد

ملی اقتصاد

پوهنمل

99-4-8

199

Text book Thomas calculus 12th Edition

تعلیم وتربیه

ریاضی

پوهنمل

99-6-2

200

A textbook of Engineering Drawing

انجیری

مهندسی

پوهنیار

99-6-21

201

Textbook of inorganic chemistry

تعلیم وتربیه

کیمیا

پوهنمل

99-6-28

202

Science and technology of organic farming

زراعت

اگرانومی

پوهندوی

99-6-28

203

Elements of Literature

پشتو

ادبیات

پوهندوی

99-7-8

204

A Text book of Animal Husbandry

وترنری

پری کلینیک

پوهنمل

22/7/1399

205

Research Methodology- a step-by-step guide for beginners

علوم اجتماعی

علوم اجتماعی

پوهنمل

99-8-6

206

Short Text book of Anaesthesia

طب

جراحی

پوهندوی

99-7-29

207

فیَ  اصٌوُل التفسیر

شرعیات

تعلیمات اسلامی

پوهندوی

99-9-11

208

شرح ُمقدمة التفسیر

شرعیات

تعلیمات اسلامی

پوهنمل

99-9-11

209

Schwartz’s Principles of Surgery

طب

جراحی

پوهنمل

99-9-11

210

Modern Textbook of Zoology Invertebrates

تعلیم وتربیه

بیولوژی

پوهنیار

25/5/99

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه فاریاب

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبانهای ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

211

plant physiology

تعلیم وتربیه

بیولوژی

پوهندوی

 

212

حقوق سازمان‌های بین المللی

حقوق

اداره ودیپلوماسی

پوهندوی

99-3-21

213

جغرافیه سیاسی اقتصاد جهانی .دولت- ملت وسرزمین 

political Geography world Economy.Nation- state and Locality

ادبیات

جغرافیه

پوهندوی

99-4-15

214

Plant Nutrition and soil fertility Manual

زراعت

اگرانومی

پوهندوی

99-5-14

215

Ancient Civilization

ادبیات

تاریخ

پوهندوی

99-6-2

216

Seed testing Principles and Practices

زراعت

اگرانومی

پوهندوی

99-9-11

217

Veterinary Anatomy and Physiology

زراعت

مالداری

پوهندوی

25/5/99

218

The basics Literary theory

ادبیات

دری

پوهندوی

99-10-23

 

 

 

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه بغلان

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبانهای ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

219

engineering and Traffic Analyses Principles of Highway

انجنیری

سئول

پوهندوی

99-10-23

220

Remote Sensing principles and Applications

زراعت

خاکشناسی و آبیاری

پوهندوی

2/10/1399

221

Phonetics

ادبیات

پشتو

پوهندوی

99-7-8

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه ارزگان

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبانهای ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

222

Text Book of Plant Nutrient Management

زراعت

اگرانومی

پوهنیار

99-8-20

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه هلمند

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبانهای ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

223

Organic Farming(concepts, Applications and Advance

زراعت

هارتیکلچر

پوهنمل

2/10/1399

224

Weed Management

زراعت

اگرانومی

پوهنمل

2/10/1399

225

A TextBOOK of B.Sc. Mathematics-volume-1 Differential Equations

تعلیم وتربیه

ریاضی

پوهنمل

99-7-29

226

A Text Book on Pomology

زراعت

هارتیکلچر

پوهندوی

99-7-15

227

Elements of fundamental Entomology

زراعت

حفاظت نباتات

پوهنمل

99-6-21

228

Practical’s in Crop Breeding

زراعت

اگرانومی

پوهنمل

99-6-21

229

A Textbook of Agricultural Extension Management

زراعت

کرنیزاقتصاد

پوهندوی

 

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه بدخشان

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبانهای ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

230

انقلاب نظامی آسیایی‌ها

علوم اجتماعی

تاریخ

پوهندوی

99-4-8

231

ترکیه میدان الصراع بین الشرق والغرب

علوم اجتماعی

تاریخ

پوهندوی

99-6-21

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه غزنی

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبانهای ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

شمار

232

Structural Geology

انجنیری غزنی

جیولوجی معادن

جیولوجی معادن

پوهنمل

99-5-21

233

علم مصطلح الحدیث التطبیقی

غزنی

شرعیات

تعلیمات اسلامی

پوهنمل

99-7-29

234

The Energy of Physics

انجنیری غزنی

جیولوجی معادن

انجیری برق

پوهنمل

2/10/1399

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه لغمان

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبانهای ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

236

Structural Concrete

انجینری

سئول

پوهنمل

99-8-20

237

Structural Concrete

انجینری

سئول

پوهنمل

 

238

key Terms Literary Theory

ادبیات

پشتو

پوهندوی

99-6-28

239

دلیل البلاغه الو ضحه «البیان والمعنانی والبدیع» مجدداً

ادبیات

عربی

پوهندوی

99-3-27

 

اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی وزارت تحصیلات عالی سال 1399 هـ. ش

نهاد تحصیلی: دانشگاه سیدجمال الدین

ردیف

عنوان موضوع­های ترجمه شده به یکی از زبانهای ملی

دانشکده

گروه

رتبه مورد نظر

سال

240

Phonetics 11

تعلیم وتربیه

پشتو

پوهندوی

99-10-16

241

Foundation of Ecology and Environment

زراعت

جنگلات

پوهنمل

2/10/1399

242

How to Do A Research Project

تعلیم وتربیه

انگلیسی

پوهندوی

99-6-2

بحث و نتیجه‌گیری

پس از تلاش­ها و زحمت­های فروان به‌خاطر پژوهش حاضر و به اثری برقراری ارتباط با بخش مدیریت ترجمه «ریاست تحقیق، تألیف و ترجمه» وزارت تحصیلات عالی توانستیم به اطلاعات پایه دست یابیم که موضوعات علمی استادان در آن ثبت گردیده است. ثبت آثار استادان در اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی به اساس اسم مترجم، نهاد تحصیلی، رتبه علمی موردنظر صورت گرفته است. ولی ما برخی موارد را حذف کرده و فقط به ذکر اسم آثار، دانشکده، گروه و سال آن اکتفا کردیم. پیرامون موضوعات برگردان‌شده باید گفت که بیشتر موضوعات مورد ترجمه تخصصی بوده و نظر به تخصص گروه یا رشته که از آن یادشده بازگردانی شده است. درکل می‍توان گفت که بیشترین آثار ترجمه‌شده از زبان انگلیسی و بعد عربی است. مترجمان آثار در نهادهای آموزش عالی افغانستان بیشتر از روش­های ارتباطی (ترجمه مفهومی) استفاده نمودند و همین روش معمول و قابل‌پذیرش وزارت تحصیلات عالی افغانستان است. نتایج به‌دست‌آمده از پژوهش حاضر نشان می‍دهد که بیشترین اثر برای بازگردانی در سال (1399) ابتدا دانشگاه کابل و بعدازآن دانشگاه ننگرهار، دانشگاه هرات، دانشگاه علوم طبی، دانشگاه شیخ زائد، دانشگاه بلخ و دیگران به ثبت رسیده است که خلاصه یافته در نمودار ذیل نشان داده شده است.

یافته­های این پژوهش نشان‌گر این است که انگیزه ترجمه میان اعضای علمی برخی از دانشگاه­ها افزایش یافته است. این افزایش امیدواری را برای فرایند ترجمه در سال­های بعد نیز در بر خواهد داشت. در میان نهادهای تحصیلی، استادان دانشگاه کابل از بلندای انگیزه در راستای بازگردانی اثر از زبان­های بین‌المللی به زبان ملی برخوردارند و در قدم دوم دانشگاه ننگرها و سپس اعضای علمی دانشگاه هرات و بلخ قرار دارند. تجربه اعضای علمی و محققان این را می‍رساند که در کمیت و کیفیت آثار ترجمه‌شده ملاحظات چشم‍گیر به وجود آمده است. پربسامد و رساترین ترجمه­ها در سال (1399) ترجمه‌هایی‌اند که با به‌کارگیری از روش ارتباطی (مفهومی) باز گردانی شده است.

 

 

تعارض منافع

تعارض منافع ندارم.

منابع                                       
اطلاعات پایه ثبت موضوعات علمی استادان ریاست تحقیق تألیف وترجمه. (1399). بخش آمریت ترجمه ریاست تحقیق تألیف وترجمه سال 1399 هـ. ش.
بکّار، یوسف. (2016).  فی محراب الترجمة. الأردن: الآن ناشرون وموزعون.
زرکوب، منصوره. (1388). فن ترجمه (عربی فارسی، فارسی- عربی)، با تجدید نظر واضافات. اصفهان: انتشارات مانی.
عصمتی، سیدعظیم الله. (1396). مشکلات معادل یابی درست واژه‌گان در ترجمه‌ی عربی – فارسی دری. مجله علمی پامیر بدخشان، 2(5)،  34.
عنانی، محمد. (2000). فن الترجمة.  القاهرة: الشرکة المصریة العالمیة للنشر- لونجمان.
ناظمیان، رضا. (1386). فن ترجمه (عربی فارسی). تهران: دانشگاه پیام نور.
نهضت، عبدالرحمن. (1395). ترجمه واهمیت آن. مجله علمی پوهنحی ژورنالیزم، پوهنتون کابل، 2(29)، 43.
https://ahmadbilal.blogsky.com/1388/01/25/post-118/
https://www.bbc.com/persian/afghanistan/2011/02/110226-as-art-24feb11 ۷ اسفند ۱۳۸۹ - ۲۶ فوریه ۲۰۱۱