تحلیل راهبرد بومی‌سازی واژگانی در ترجمه محمد حزبایی‌زاده از رمان «خواب در باغ گیلاس»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دانشگاه بوعلی سینا

2 گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

10.22054/rctall.2025.88585.1811

چکیده

بومی‌سازی یکی از راهکارهای موثر در ترجمه متون ادبی است که با هدف نزدیک کردن ترجمه به زبان مقصد و تأثیر بیشتر در خوانندگان این زبان صورت می‌پذیرد. از جمله مترجمان بنام کشور که بومی‌سازی در ترجمه‌های وی فراوان مشاهده می‌شود، محمد حزبایی‌زاده است. در این پژوهش نگارندگان در نظر دارند با مقایسه ترجمه رمان «خواب در باغ گیلاس» با متن عربی به مسأله بومی‌سازی پرداخته و به تنها سؤال این پژوهش یعنی، بومی‌سازی واژگانی به چند شکل در ترجمه «خواب در باغ گیلاس» نمود پیدا می‌کند؟ پاسخ دهند. پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی انجام شده و با بهره‌گیری از نظریات ترجمه‌شناسی و مفهوم بار معنایی واژگان، به شناسایی و ارزیابی شیوه‌های بومی‌سازی واژگانی در ترجمه موردنظر پرداخته است. نگارندگان با تحلیل ترجمه و تطبیق آن با متن اصلی، چهار نوع بومی‌سازی را شناسایی کرده‌اند: بومی‌سازی واژگانی، بومی‌سازی مبتنی بر سیاق، بومی‌سازی اصطلاحی و لغزش در بومی‌سازی. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که بومی‌سازی، اگر با شناخت دقیق از زبان مقصد، درک عمیق از سیاق متن و آگاهی از بارهای معنایی واژگان همراه باشد، می‌تواند ترجمه را از سطح صرفاً انتقال معنا فراتر برده و آن را به تجربه‌ای ادبی و فرهنگی بدل سازد. چنین ترجمه‌ای نه تنها خواننده را به خود جذب می‌کند؛ بلکه او را درگیر متن کرده و لذت خوانش را دوچندان می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Strategic Analysis of Lexical Localization in Mohammad Hezbayeizadeh’s Translation of Sleep in the Cherry Orchard

نویسندگان [English]

  • Zahra Saki 1
  • Ali Saedavi 2
1 Student at Bu Ali Sina University
2 Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Humanities, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran.
چکیده [English]

Localization is a powerful strategy in literary translation, aimed at aligning the translated text more closely with the target language and enhancing its impact on native readers. Among the renowned Iranian translators knownfor frequent use of localization is Mohammad Hezbayeizadeh. This study examines his translation of the Arabic novel Sleep in the Cherry Orchard, focusing on the central research question: In what forms does lexical localization manifest in this translation? Using a descriptive - analytical method and drawing on translation theories and the concept of semantic load, the authors identify and evaluate the techniques of lexical localization employed in the translated work. Through comparative analysis with the original text, four types of localization are identified: lexical localization, context–based localization, idiomatic localization, and localization errors. The findings suggest that when localization is guided by a deep understanding of the target language, contextual awareness, and sensitivity to semantic nuances, it can elevate translation beyond mere meaning transfer, transforming it into a rich literary and cultural experience. Such translations not only captivate readers but also immerse them in the text, enhancing the pleasure of reading.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semantic load
  • lexical localization
  • idiomatic localization
  • context
  • Sleep in the Cherry Orchard