علیرضا فخّاری؛ زهرا بشارتی
چکیده
امام علی(ع) در نامة 47 نهجالبلاغه به سه امر مهم، یعنی «تقوای الهی»، «نظم امر» و «اصلاح ذاتالبین» وصیت فرموده است. در سدههای اخیر، عبارت «نَظمِ أَمرِکُم» به «نظم فردی»، یعنی «قرارگیری هر شیء در جایگاه خود» معنی شده است. امّا بر اساس قرائن موجود در متن نامه، از جمله شرایط حسّاس زمانی، مخاطبان نامه، ...
بیشتر
امام علی(ع) در نامة 47 نهجالبلاغه به سه امر مهم، یعنی «تقوای الهی»، «نظم امر» و «اصلاح ذاتالبین» وصیت فرموده است. در سدههای اخیر، عبارت «نَظمِ أَمرِکُم» به «نظم فردی»، یعنی «قرارگیری هر شیء در جایگاه خود» معنی شده است. امّا بر اساس قرائن موجود در متن نامه، از جمله شرایط حسّاس زمانی، مخاطبان نامه، معنای لغوی و کاربردی نظم در آن عصر و دیگر تعابیر امام(ع)، به نظر میرسد معنای دیگری اراده شده است. در بررسی لغوی، این نکته به دست میآید که در دورههای متقدّم، واژة «نَظْم» مفهوم اجتماعی داشته، به معنای «پیوستگی» بوده است، در حالی که برخی از لغتنامههای متأخّر، علاوه بر معنای اجتماعی، معنای فردی را نیز برای آن در نظر گرفتهاند. از برآیند آرای شارحان و برخی مترجمان نهجالبلاغه ذیل «نَظمِ أَمرِکُم» نیز همان معنی اجتماعی «وحدت و پیوستگی» به دست میآید. کاربردهای «نَظْم» و «أَمْر» در نهجالبلاغه و دیگر متون، «پیوستگی» را برای واژة «نظم» به عنوان معنای اصیل، و «کار»، «کثرت» و«حکومت» را برای واژة «أَمْر» برجستهتر میکند. نظرات برخی از معاصران دربارة «نَظمِ أَمرِکُم» حاکی از آن است که معنای وحدت برای نظم، نقطة مشترک آرای ایشان است، هرچند برخی از آنان، اقامة نظام حکومتی و امر خلافت را معنای دقیق این اصطلاح دانستهاند. در نهایت، میتوان گفت در کلام امیرالمؤمنین علی(ع)، «نَظمِ أَمرِکُم» بیانگر تأکید آن حضرت بر وحدت بوده است.
