نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• حسام حاج مومن

استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

این مقاله با تمرکز بر ترجمۀ شعر کلاسیکِ عربی به شعر کلاسیکِ فارسی، تأثیرات متقابلی را بررسی می‌کند که در این نوع ترجمه میان ساخت بیانی و ساخت موسیقاییِ شعر جریان می‌یابد تا نهایتاً محصول ترجمه هم مضمون شعر عربی را منتقل کند و هم شکل شعریِ کلاسیکش را شبیه‌سازی کند. پرسش‌ها از این قرارند که در این نوع ترجمه تعامل میان ساخت بیانی و ساخت موسیقاییِ شعر چه تأثیراتی بر رابطۀ محصول ترجمه با شعر اصلی دارد؟ و تعامل این دو ساخت به چه شکل‌هایی در محصول ترجمه نمود می‌یابد؟ از مطالعۀ مجموعه‌ای از ترجمه‌های موجود با روش تحلیلی- توصیفی، نتیجه گرفته می‌شود که در این نوع ترجمه، شعر فارسی به‌لحاظ ساختِ موسیقایی، مستقل از شعر عربی پدید می‌آید؛ رعایت الزامات موسیقایی غالباً موجب می‌شود ساخت بیانی در شعر فارسی از ساخت بیانیِ شعر عربی فاصله بگیرد و همچنین گاه موجب می‌شود شعر فارسی در نحوۀ تنظیمِ سخن در قالب مصرع‌ها و بیت‌ها با شعر عربی متفاوت شود؛ رابطۀ شعر فارسی با شعر عربی به‌لحاظ ساخت بیانی در صورتی محقق می‌شود که تغییرهای بیانی در ترجمه در راستای انتقال مضمون‌های شعر عربی و قابل فهم باشند؛ و نهایتا قافیه-پردازی غالباً موجبِ تغییرهای بیانی در محصول ترجمه می‌شود. سرانجام سه گرایشِ غالب در این نوع ترجمه نشان داده می‌شود: بازآفرینی صوری، بازآفرینی پویا و بازآفرینیِ آزاد.

کلیدواژه‌ها

• ترجمۀ منظوم
• شعر کلاسیک عربی
• شعر کلاسیک فارسی
• بیان شعر
• موسیقی شعر

موضوعات

• ترجمه در زبان و ادبیات عربی

عنوان مقاله [English]

The dialectic of rhythm and expression in the translation of classical Arabic poetry into classical Persian poetry

نویسنده [English]

• Hesam Hajmomen

Assistant Professor of Arabic Language and Literature, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Focusing on the translation of classical Arabic poetry into Persian classical poetry, this article examines the interactions that take place between the expressive construction and the rhythmic construction of poetry in this type of translation In order for the translation product to convey both the content of Arabic poetry and to simulate its classical poetic form. The questions are as follows: In this type of translation, what are the effects of the interaction between expressive construction and rhythmic construction on the relationship between Persian poetry and Arabic poetry? After studying some examples of translations by analytical-descriptive method, it is concluded: In this type of translation, rhythmic construction occurs in Persian poetry independent of Arabic poetry; Due to the observance of rhythmic requirements, the expressive construction of Persian poetry often distances itself from the expressive construction of Arabic poetry Also, sometimes Persian poetry differs from Arabic poetry in the way of arranging speech in the form of verses and verses; The relationship between Persian poetry and Arabic poetry in terms of expressive construction is achieved if the expressive changes in translation in order to convey the themes of Arabic poetry and are understandable؛ and rhyming often causes expressive changes in the translated product. Finally, there are three dominant tendencies in this type of translation: formal re-creation, dynamic re-creation, and free re-creation

کلیدواژه‌ها [English]

• Poetry translation
• classical Arabic poetry
• classical Persian poetry
• poetry expression
• rhythm of poetry