نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی بشیری ¹
• ملیکا افروز ²
• زهره قرائی ³

¹ استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان، اصفهان، ایران

² دانشجو دکترای زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

³ استادیار مطالعات ترجمه، گروه انگلیسی، دانشگاه کاشان ، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

اسامی خاص در متون ادبی، به‌ویژه در متون سفرنامه‌ای، تنها ابزارهای ارجاعی به افراد، مکان‌ها یا نهادها نیستند، بلکه می‌توانند کارکردهایی فراتر از شناسایی داشته باشند و لایه‌هایی از معنا، هویت، ایدئولوژی و حافظۀ فرهنگی را منتقل کنند. پژوهش حاضر با تمرکز بر رمان «سیاحت‌نامۀ ابراهیم بیگ» و بر اساس نظریۀ دو عمل گیبکا (2018)، به بررسی نقش‌های ثانویه‌ای پرداخته‌است که اسامی خاص در متن اصلی ایفا می‌کنند. این نقش‌ها شامل نقش اجتماعی، بومی‌سازی، معنایی، طنز، تعلیمی، کنشی، تلمیحی، آشکارسازی، بیانگری، آرزومندی، شاعرانه، مخفی‌گری و یادبودی هستند. در ادامه، ترجمۀ عربی این اثر با استفاده از چارچوب راهبردهای فرناندز (2006) تحلیل شده‌است تا میزان موفقیت هر یک از راهبردها در انتقال این نقش‌ها ارزیابی شود. یافته‌ها نشان داد که راهبرد «نسخه‌برداری» بیش از سایر راهبردها در انتقال برخی نقش‌ها، مانند نقش اجتماعی و بومی‌سازی، موفق عمل کرده‌است، اما در بازنمایی سایر نقش‌های اسامی اشخاص و نقش‌های چندوجهیِ اسامی مکان‌ها، ناکارآمد ظاهر شده‌است. تحلیل نهایی بر اساس نظریۀ «فضای سوم» سوجا (1996) نشان داد که بسیاری از مکان‌های فرهنگی که کارکردی فراتر از موقعیت جغرافیایی دارند، در ترجمه دچار تقلیل معنایی شده و به فضاهایی صرفاً جغرافیایی تبدیل شده‌اند. این پژوهش بر لزوم رویکردی نقش‌محور و بافت‌محور در ترجمۀ اسامی خاص تأکید دارد.

کلیدواژه‌ها

• اسامی خاص
• سیاحتنامۀ ابراهیم بیگ
• راهبرد ترجمه
• مدل دو عمل
• نقش ثانویه

موضوعات

• ترجمه در زبان و ادبیات عربی

عنوان مقاله [English]

A Functional Analysis of Proper Names in The Travelogue of Ebrahim Beyg and Their Representation in the Arabic Translation Based on Gibka’s Model and Fernándes’ Procedure

نویسندگان [English]

• Ali Bashiri ¹
• Melika Afruz ²
• Zohreh Gharaei ³

¹ Assistant Professor of Arabic Language and Literature, Kashan University, Isfahan, Iran

² Ph.D. Student of Arabic Literature Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Foreign Languages, University of Kashan, Kashan, Iran.

³ Assistant Professor of Translation Studies, Department of English, Faculty of Literature and Foreign Languages, University of Kashan, Kashan, Iran.

چکیده [English]

Proper names in travel narratives are not merely referential devices used to identify individuals, places, or institutions. Rather, they may perform functions that go beyond identification, conveying layers of meaning, identity, ideology, and cultural memory. This study, focusing on the novel The Travelogue of Ebrahim Beyg and drawing on Gibka’s (2018) two-act model, investigates the secondary functions that proper names assume in the source text. The findings revealed that they include sociological, localizing, semantic, humorous, didactic-educative, conative, allusive, revealing, expressive, desirous, poetic, camouflaging, and commemorative functions. The Arabic translation of the novel was then analyzed using Fernándes’ (2006) translation procedures to evaluate the effectiveness of each in transferring the functions. The findings indicated that “copying” has been more successful than other procedures in conveying certain functions—particularly the sociological and localizing functions—but has proved ineffective in representing the complex functions of personal and place names. A final analysis, based on Soja’s (1996) theory of Thirdspace, revealed that many culturally significant spaces that go beyond geographic places are semantically reduced in translation, becoming merely geographic in nature. The study emphasizes the necessity of a function-oriented and context-aware approach to the translation of proper names.

کلیدواژه‌ها [English]

• proper names
• The Travelogue of Ebrahim Beyg
• translation procedure
• two-act model
• secondary function