مقاله پژوهشی ترجمه در زبان و ادبیات عربی
آسیب‌شناسی فارسی گرایی در معادل گزینی واژگان در ترجمۀ قرآن کریم حداد عادل

علی حاجی خانی؛ احمد سلیمانی

دوره 15، شماره 32 ، فروردین 1404، صفحه 1-34

https://doi.org/10.22054/rctall.2025.84113.1775

چکیده
  یکی از چالش‌های مهم در ترجمۀ قرآن کریم، انتخاب معادل‌های مناسب برای واژگان قرآنی است که در عین دقت معنایی با زبان معیار همخوانی داشته و قابل درک برای مخاطب فارسی‌زبان باشد. ترجمه‌ای که از زبان معیار فاصله گرفته و شامل واژگان غیرمتداول و مهجور باشد، ممکن است زمینه را برای دوری مخاطب از مفاهیم قرآن فراهم آورد. بنابراین، استفاده از ...  بیشتر

مقاله پژوهشی ترجمه در زبان و ادبیات عربی
بررسی معادل‌یابی استعاره‌های مفهومی صحیفۀ سجادیه در بستر مبدأگرایی و مقصدگرایی (مطالعۀ موردی:ترجمۀ انصاریان و آیتی)

پرستو مومنی؛ علی اکبر نورسیده؛ سید رضا میراحمدی

دوره 15، شماره 32 ، فروردین 1404، صفحه 35-68

https://doi.org/10.22054/rctall.2025.84255.1784

چکیده
  استعارۀ مفهومی اصطلاحی جدید و نوظهور در حوزه زبان‌شناسی شناختی است که منجر به فهم یک موضوع و حوزه مفهومی بر حسب حوزۀ مفهومی دیگر می‌شود. این جستار قصد دارد استعاره‌های مفهومی صحیفۀ ‌سجادیه و نحوۀ بازتاب آن‌ را در دو برگردان مشهور از این کتاب -حسین انصاریان و عبدالمحمد آیتی- در بستر مبدأگرایی و مقصدگرایی بررسی کند. 296 استعارۀ مفهومی ...  بیشتر

مقاله پژوهشی ترجمه در زبان و ادبیات عربی
ارزیابی ترجمۀ کلیله و دمنه بر اساس نظریۀ اسکوپوس (مطالعۀ موردی: ترجمۀ مرعشی ‏پور)

عبداله حسینی؛ حسین ابویسانی؛ علی پیرانی شال؛ رضا بیات

دوره 15، شماره 32 ، فروردین 1404، صفحه 69-96

https://doi.org/10.22054/rctall.2025.83793.1772

چکیده
  خوانش تأثیر معیارهای نظریۀ اسکوپوس (skopos) در ترجمۀ فارسی کلیله و دمنه از موضوعات زبان‎شناسی است و معیارهای آن، تأثیری فراوان در رساندن معنا و حفظ استقلال دو زبان دارد. طبق هدف هانس ورمیر آلمانی، هر مترجمی باید طبق این نظریه، ترجمه کند تا به شایستگی، معنا را رسانده و استقلال و انسجام هر دو زبان نیز حفظ گردد. در این جستار، بر اساس این ...  بیشتر

مقاله پژوهشی ترجمه در زبان و ادبیات عربی
گفتار مؤدبانه در فیلم فصل آخر و زیرنویس عربی آن در چارچوب نظریة ادب براون و لِوینسون

زهرا هژبری؛ فرشته افضلی

دوره 15، شماره 32 ، فروردین 1404، صفحه 97-130

https://doi.org/10.22054/rctall.2025.83415.1766

چکیده
  نظریة ادب را، ادب زبان‌شناختی نامیده‌اند که در حوزۀ علوم کاربردشناسی و تحلیل گفت‌وگو قرار دارد؛ این نظریه را براون و لِوینسون در سال ۱۹۷۸ مطرح و در سال ۱۹۸۷، بازنگری و اصلاح کردند. در این پژوهش، تلاش می‌شود با تکیه‌ بر نظریۀ ادب براون و لِوینسون، شماری از زوایای پنهان ترجمۀ گفتار مؤدبانه در فیلم فصل آخر (1387) و زیرنویس عربی آن بررسی ...  بیشتر

مقاله پژوهشی ترجمه در زبان و ادبیات عربی
نقد و ارزیابی ترجمۀ جلیل‌زاده از رمان «حبیبی داعشی» (با تکیه بر الگوی لادمیرال)

صلاح الدین عبدی؛ شکوفه سلگی

دوره 15، شماره 32 ، فروردین 1404، صفحه 131-166

https://doi.org/10.22054/rctall.2025.84240.1777

چکیده
  ارزیابی ترجمه، بررسی سطوح و واحدهای متن، سنجش و بررسی میزان توفیق مترجم در یافتن ترجمه این واحدها است. واژه نیز ابتدایی‌ترین و تأثیرگذارترین واحد ترجمه است که قابلیت برخورداری از سطوح مختلف معانی را داشته است؛ به همین دلیل معادل‌یابی دقیق آن اهمیت بسزایی دارد. برگردان واژه باید متناسب و همسو با بافت متن باشد، گاهی برگردان واژه و ...  بیشتر

مقاله پژوهشی ترجمه در زبان و ادبیات عربی
کیفیت‌سنجی بازگردانی تلمیحات نمادین در ترجمه‌های عربی منطق‌الطیر بر اساس مدل لپیهالم

اعظم دریادل موحد؛ سید مهدی مسبوق؛ محمد طاهری

دوره 15، شماره 32 ، فروردین 1404، صفحه 167-212

https://doi.org/10.22054/rctall.2024.77950.1720

چکیده
  عطار نیشابوری، شاعر برجسته و عارف نامدار سدۀ ششم و هفتم هجری، مضامین متعالی عرفانی را با بهره‌گیری از نماد و رمز در آثار خویش بازتاب داده است. از مهم‌ترین این آثار، منظومۀ فاخر منطق‌الطیر است که با شبکه‌ای پیچیده از تلمیحات دینی و عرفانی در پیوند است. از آنجا که تلمیح نقشی محوری در انتقال مفاهیم عرفانی دارد، عطار آن را در قالب رمز ...  بیشتر

مقاله پژوهشی ترجمه در زبان و ادبیات عربی
کاربست متون موازی در آموزش ترجمۀ متون حقوقی میان فارسی و عربی

حسام حاج مومن

دوره 15، شماره 32 ، فروردین 1404، صفحه 215-250

https://doi.org/10.22054/rctall.2025.87421.1804

چکیده
  این مقاله، با هدف معرفی روشی برای آموزش ترجمۀ متون حقوقی میان فارسی و عربی به بررسی قابلیت‌های «متون حقوقیِ موازی» می‌پردازد؛ یعنی متونی حقوقی که در ژانر و موضوعاتِ مشابه به دو زبان فارسی و عربی نوشته شده‌اند. مطالعه با بهره‌گیری از روش تحلیلی- توصیفی و با تکیه بر تحلیل مقایسه‌ایِ متون حقوقیِ موازی به دنبال ارائۀ یک چارچوب ...  بیشتر

مقاله پژوهشی ترجمه در زبان و ادبیات عربی
نقش سنجی اسامی خاص در سیاحت نامۀ ابراهیم بیگ و بازنمود آن در ترجمۀ عربی بر اساس الگوی گیبکا و تکنیک های فرناندز

ملیکا افروز؛ علی بشیری؛ زهره قرائی

دوره 15، شماره 32 ، فروردین 1404

https://doi.org/10.22054/rctall.2025.86924.1800

چکیده
  اسامی خاص در متون ادبی، به‌ویژه در متون سفرنامه‌ای، تنها ابزارهای ارجاعی به افراد، مکان‌ها یا نهادها نیستند، بلکه می‌توانند کارکردهایی فراتر از شناسایی داشته باشند و لایه‌هایی از معنا، هویت، ایدئولوژی و حافظۀ فرهنگی را منتقل کنند. پژوهش حاضر با تمرکز بر رمان «سیاحت‌نامۀ ابراهیم بیگ» و بر اساس نظریۀ دو عمل گیبکا (2018)، به ...  بیشتر

مقاله پژوهشی ترجمه در زبان و ادبیات عربی
تعامل متن و ترجمه در بازتاب فرهنگ؛ موردپژوهی خار و میخک یحیی سنوار

نرگس انصاری؛ طیبه سیفی

دوره 15، شماره 32 ، فروردین 1404

https://doi.org/10.22054/rctall.2025.86513.1796

چکیده
  رابطه میان زبان و فرهنگ دوسویه است و عناصر فرهنگی در زبان به صورت واژه، عبارت و اصطلاح تجلی پیدا می­کند. واژگان فرهنگی به مفاهیم، روابط، پدیده­ها، ابزارها و... به طور کلی جنبه­های مادی و معنوی جامعه­ای خاص مربوط می­شوند که در زبان دیگر ناشناخته هستند و چالشی جدی در تعامل میان فرهنگ‌ها و زبان‌ها به وجود می­آورد.کتاب خار و ...  بیشتر

مقاله پژوهشی ترجمه در زبان و ادبیات عربی
سنجش و ارزیابی تکنیک‌های بازآفرینیِ ترجمه در رمان «ارواح کلیمانجارو» اثر ابراهیم نصرالله بر اساس نظریۀ لانس هیوسن

علی خالقی؛ جمال طالبی قره قشلاقی

دوره 15، شماره 32 ، فروردین 1404

https://doi.org/10.22054/rctall.2025.87408.1803

چکیده
  در فرآیند ترجمه، انتخاب‌های واژگانی (انتخاب کلمات و عبارات خاص) و ساختاری (انتخاب نحوۀ سازماندهی جملات و عبارات) هر دو نقشی کلیدی ایفا می‌کنند و بر یکدیگر تأثیر متقابل دارند. مترجم باید با در نظر گرفتن اهداف ارتباطی متن، ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی هر دو زبان مبدأ و مقصد و همچنین نیازهای مخاطب، بهترین انتخاب‌ها را انجام دهد تا پیام ...  بیشتر