نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان، اصفهان، ایران
2 دانش‌آموخته مقطع کارشناسی ارشد مترجمی زبان عربی، دانشگاه کاشان، اصفهان، ایران
چکیده
سریال مختارنامه شامل تعداد قابل توجهی از مؤلفههای زبان عامیانه همچون اصطلاحات، کنایه‌ها، همگون‌سازی، واژگان کوچه بازاری، دش‌واژه‌ها، دعا، نفرین و شکستهنویسی است که سهم بسیار زیادی در فرآیند انتقال مفاهیم مورد نظر به مخاطب داشته است. این سریال که توسط عباس عباسی طائی به زبان عربی برگردان شده و از شبکههای متعدد جهان اسلام به نمایش درآمده است، مورد استقبال کم نظیر مخاطبان قرار گرفته است. پرسشی که در اینجا مطرح میشود این است که مترجم در فرآیند برگردان مؤلفههای یادشده چه عملکردی داشته و بیشتر از چه استراتژی و راهبردی برای ترجمه و معادلیابی آنها بهره برده است. نظر به حضور نسبتاً چشمگیر مؤلفههای یادشده در سریال مختارنامه و با عنایت به اینکه تاکنون پژوهندهای از این منظر به معادلهای عربی آن تعابیر ننگریسته، پژوهش پیشروی میکوشد ضمن شناسایی، استخراج و دستهبندی آنها با روش توصیفی- تحلیلی به ارزیابی معادلهای عربی آنها بپردازد و در صورت ضرورت، معادلهای پیشنهادی ارائه و نتیجۀ تحقیق را فرادید مخاطبان قرار دهد. نتیجه نشانگر این است که مترجم به علت عدم شناخت دقیقِ مؤلفههای عامیانۀ سریال مورد مطالعه در فرآیند برگردان مؤلفههای یادشده بیش از هر چیز از معادلیابی مفهومی استفاده کرده است. رهیافت استنتاجی دیگر اینکه حجم زیادی از معادلهای ارائه شده از مشکل نارسایی رنج میبرند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Evaluating the Equivalents of Popular Components of Mokhtarnameh Series
نویسندگان [English]
- Ali Najafi Ivaki 1
- Mohaddeseh Haddadi 2
1 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, University of Kashan, Isfahan, Iran
2 M.A. in Arabic Translation, University of Kashan, Isfahan, Iran
چکیده [English]
Abstract
The famous Mukhtarnameh series includes a lot of everyday language, such as idioms, ironies, assimilations, colloquial terms, slang, prayers, curses, and broken up prose, which helps the writers get their ideas across to the readers. This series has garnered a positive reception from the audience, having been translated into Arabic and broadcast on numerous stations across the Islamic world. The presented question is about what the translator or group of translators did while translating the given parts and the methods they used to translate and match them. Because these parts are very common in the Mukhtarnameh series and their Arabic equivalents haven't been studied in depth from this point of view, the research aims to make progress by finding, extracting, and grouping them. Use a descriptive-analytical approach to look at their Arabic equivalents and, if necessary, suggest the best replacements while sharing the research results with the public. The result shows that in the interpretation of the common components of the studied series, more than anything else, conceptual equivalence has been used and a large amount of the equations presented suffer from the problem of insufficiency.
Introduction
The creation of an exceptional work is laudable and reflects the artist's identity. Following the construction of a valuable and esteemed work, it is crucial to disseminate and showcase it beyond its initial confines, broadening its audience reach. It is clear that smart policy and smart investment are important in this situation, especially when it comes to growing the audience. These things can also be seen as good for the language and culture of origin. The Mukhtarnameh series is among the artistic-drama works that have gained popularity in our country in recent years, receiving acclaim from domestic audiences and attracting the attention of viewers in other Islamic nations, particularly Arabic-speaking ones.
This series employs several tactics to express the intended thoughts, including proverbs, irony, similes, and folk components such as idioms, assimilation, colloquial language, profanity, prayers, curses, and cursive writing. The series effectively executes the notion transfer process by utilizing various linguistic techniques. The presence of such strategies, particularly the vernacular elements, whether in the source language or Persian, plays an undeniable role in the credibility and persuasion of the audience. The question arises regarding the position and function of these components in the Arabic translation. What is the intended concept, and do these components bear the same significance in the translated text as they did in the original language? Because this issue is so important and we need to protect Persian culture and language, as well as look at how Persian art is translated into other languages and fix mistakes that happen in similar works in the future, this study tries to find, extract, and group the vernacular elements used in the Mukhtarnameh series. Employing a descriptive-analytical methodology, it analyzes the translator's performance regarding these elements, thereby illuminating both the strengths and weaknesses of their work for the audience.
Literature Review
To date, numerous studies have been conducted in the domain of vernacular language; however, no research has been provided to assess the film, particularly the Mukhtarnameh series, from the standpoint of vernacular language elements. However, some studies related to vernacular language have been conducted:
1. Elahe Sattari and colleagues' 2018 article "Examination of Principles and Standards of Translation from Vernacular Language: The Case of Studying Vernacular Arabic Language" looks for good solutions for vernacular interpretations. They come to the conclusion that vernacular equivalence is better than semantic translation as a way to translate. They are aware.
2 In 2018, Marzieh Rabiei et al. wrote an article called "Equalization of Iranian Folklore Categories: Arabic Translation by Noon Wal Qalam Jalal Al Ahmad." In it, they used Peter Newmark's methods to look at and compare the cultural parts of this story and its translation. Their conclusion indicates that cultural and functional equivalence predominates in the translation of this text.
A study by Maryam Hajizadeh et al. (2018), called "Evaluation of Methods for Translating Satirical Expressions in the Series 'General Manager' and Its Persian Dubbing Based on Gotlib's Strategies," looked at the satirical expressions in this series, focusing on a certain group of parts. Overall, they have compensated. Their findings indicate that the substitution of materials and rewriting have been the paramount techniques employed by the translator or translators in the dubbing of this series.
They looked at the meanings and vernacular lexicon in Arabic and how it is localized in their 2020 study called "Reflection of the Effect of Vernacular Elements in Translation: The Collection of Love Stories on the Hilltop of Al-Haram." Upon categorizing and reviewing the examples, they determined that the translator predominantly employed the displacement approach during the translation process.
Research Methodology
The current research methodology is descriptive-analytical and statistical; hence, following the examination of the selected series, the slang meanings are extracted, categorized, appraised, and analyzed.
Conclusion
Looking at the translations for the colloquial parts of the Mukhtarnameh series shows that the spoken language structure of the source text has been replaced by formal written language, with no signs of the spoken language remaining in the target text. This is especially clear in the cursive writing and the repeated words. This issue has reduced the prominence and role of vernacular elements in Persian, which have been shaped by Arabic influence. This outcome does not imply that the translator is obligated to preserve the vernacular characteristics of the source language in the target language.
It was clear from the statistical and content analysis of the equivalents that the translator put more effort into conceptual and communicative translation and less into finding functional and equivalent words in the target language.
The translator mostly used two methods to find words that would match strong language, insults, and curses: "elimination" and "softening." The goal was to make these words less harsh and rude in the target language, thereby addressing verbal impropriety. Or maintain a greater purity of expression than that found in the original language.
4. The research shows that the translator's greatest strength in equating popular idioms is his ability to convey the idea from the source language to the target language, while his greatest weakness is his inability to do so. A substantial number of Arabic counterparts exist.
5. To sum up, the research shows that the translation quality of the popular parts of the series being looked at is poor, which means that many expressions need to be revised and fixed. Consequently, although expressing gratitude and appreciation for the translator, who diligently presented the nation's cinematic achievements beyond its borders, his translation is deemed mediocre.
کلیدواژه‌ها [English]
- Vernacular
- Mukhtarnameh
- Equivalence
- Conceptual translation
- Communication and Failure
1. مقدمه
آفرینش اثر فاخر، بسیار قابل تقدیر و ستایش است و نشان از هنرمندی صاحب اثر دارد. آنچه بعد از آفرینش اثرِ ارزنده و ارجمند اهمیت مییابد، معرفی و عرضۀ آن به آن سوی مرزها و گسترش دایرۀ مخاطبان است. نقش سیاست‌گذاری هوشمندانه و سرمایهگذاری مناسب در این خصوص در دو چندان شدن مخاطبان غیرقابل چشمپوشی است و به نوعی میتوان آن را خدمت به زبان و فرهنگ مبدأ دانست. در میان آثار هنری- نمایشی که در سالهای اخیر در کشور ما بر سر زبانها افتاده و افزون بر استقبال چشمگیر مخاطبان داخلی به خوبی توانسته نظر مخاطبان سایر کشورهای اسلامی و به ویژه عربزبان را به خود جلب کند، سریال مختارنامه است.
سریال مختارنامه برای انتقال مفاهیم موردنظر از راهبردهای متعددی چون ضربالمثل، کنایه، تشبیه، مؤلفههای عامیانه همچون اصطلاحات، کنایه‌ها، همگون‌سازی، واژگان کوچه بازاری، دش‌واژه‌ها، دعا و نفرین، شکستهنویسی و... بهره گرفته است و توانسته با استفاده از ابزارهای زبانی به خوبی فرآیند انتقال مفهوم را انجام دهد. وجود چنین راهبردهایی به ویژه مؤلفههای عامیانه گرچه در زبان مبدأ یا همان زبان فارسی، نقش غیرقابل انکاری در باورپذیری و اقناع مخاطب داشته است، پرسش این است که در متن برگردان شده به زبان عربی، جایگاه و نقش چنین مؤلفههایی در انتقال مفهوم مورد نظر به چه شکل است و اساساً آیا این دست مؤلفهها در بسترِ متن برگردان شده همان باری را بر دوش میکشند که در زبان مبدأ داشتهاند.
در پرتو اهمیت مسئله و ضرورت دغدغهمندی به فرهنگ و زبان فارسی و توجه به موضوعِ نحوۀ بازتاب آثار هنری فارسی به سایر زبانها و لزوم اصلاح خطاها در کارهای مشابه بعدی، این پژوهش بر آن است تا بعد از شناسایی، استخراج و دستهبندی مؤلفههای عامیانه به‌کار رفته در سریال مختارنامه با روش توصیفی- تحلیلی به واکاوی عملکرد مترجم نسبت به آن عنصر بپردازد و نقاط ضعف و قوت کار وی را فرادید مخاطبان قرار دهد.
- بیان مسئله
زبان عامیانه یا زبان کوچه و بازار یا فولکلور (folklore) «دانش عوام یا تودهشناسی، شاخهای است از علم مردمشناسی و عبارت است از علم به آداب و رسومها، بازی و سرگرمیها، قصهها، افسانههـا، آوازهـای محلـی، ضربالمثلها و چیستانها، تصنیفهای شادی و عزای یک قوم و ملت که زبان به زبان و دهن به دهن از نسلی به نسلی میرسد و جمعآوری و بررسی دقیق آنها بسیاری از نکات تاریک و مبهم زندگی و معیشت، اخلاق و عادات، عواطف و احساسات و طرز تفکر و اندیشه و ویژگیهای روحی آن قوم و ملت را آشکار میسازد» (قیاسی، 1395: 35). گفتنی است این ادبیات قبل از آنکه به صورت مکتوب درآید در ابتدا محدود به ادبیات شـفاهی بود.
زبان فارسی در مرتبة گفتار، شیوههای بیانی مختلفی از جمله ادبی، رسمی و محاوره یا زبان روزمره دارد. زبان محاوره یا همان زبان عامیانه، زبانی کم و بیش آزاد است که بین شخصیتهای داستان رد و بدل میشود و گاه نمیتوان مرز مشخصی بین زبان معیار یا زبان روزمره قائل شد. گاه یک واژه یا یک ترکیب، نزد برخی از صاحبنظران عامیانه است، اما از نظر گروهی دیگر جزء زبان معیار یا حتی ادبی است؛ این مسئله کار پژوهش در زمینۀ زبان عامیانه را دشوار میکند.
سریال مختارنامه -که سرگذشت مختار ثقفی (1- 67 هجری) و یاران وی را درخصوص انتقام از مسببان واقعۀ کربلا (دهم محرم سال 61 هـ. ق) به تصویر کشیده و سیر قهرمانشدگی او را نمایش میدهد[1]- دربرگیرندۀ تعداد قابل ملاحظهای از مؤلفههای عامیانه است که بین شخصیتهای سریال یادشده رد و بدل میشود. نظر به حضور پررنگ تعابیر یادشده در دل متن مبدأ و در همان حال، بار سنگینی که این دست تعابیر در فرآیند انتقال مفهوم بر دوش میکشند، پژوهش حاضر عهدهدار ارزیابی عملکرد مترجم[2] درخصوص برابرنهادههای تعابیر مورد نظر است.
- پرسشها و فرضیههای پژوهش
این پژوهش میکوشد به دو پرسش محوری پاسخ دهد:
- کدام روش معادلیابی مؤلفههای عامیانه در سریال مختارنامه بیشترین کاربرد را داشته است؟
- عملکرد مترجم در ترجمه و معادلیابی انواع مؤلفههای عامیانه چگونه بوده است؟
فرضیههایی که برای آن دو قابل تصور است، چنین است:
- به نظر میآید روش معنایی بیشترین راهکار مورد استفاده در برخورد با تعابیر عامیانه این سریال باشد.
- برداشت اولیه این است که مترجم در تشخیص و معادلیابی مؤلفههای عامیانه سریال؛ آنچنان که انتظار میرفت دقیق عمل نکرده و در بسیاری از موارد شاهد برخورد سطحی و گذرا نسبت به تعابیر مورد نظر هستیم.
- پیشینۀ پژوهش
تاکنون پژوهشهای بسیاری در زمینۀ زبان عامیانه صورت پذیرفته، اما در خصوص ارزیابی فیلم و به ویژه سریال مختارنامه از منظر مؤلفههای زبان عامیانۀ پژوهشی ارائه نشده است. با این همه برخی از پژوهشهای مرتبط با زبان عامیانه در ادامه ارائه خواهد شد.
الهه ستاری و دیگران (1398) در مقالة «بررسی اصول و معیارهای ترجمه از زبان عامیانه: مورد کاوی زبان عامیانه عربی» سعی در یافتن راهکارهای مناسب برای تعبیرهای عامیانه دارند و بهترین راهکار ترجمه را معادلیابی زبان عامیانه و نه ترجمه معنایی می‌دانند.
مرضیه ربیعی و دیگران (1398) در مقالة خود با عنوان «معادلیابی مقولههای فولکلور ایرانی: ترجمة عربی نون والقلم جلال آل‌احمد» به بررسی و تقابل عناصر فرهنگی این داستان و ترجمة آن با استفاده از راهکارهای پیتر نیومارک[3] پرداخته و چنین نتیجه گرفتهاند که معادلیابی فرهنگی و کارکردی بیشترین بسامد را در ترجمه این کتاب داشته است.
مریم حاجی‌زاده و دیگران (1398) در پژوهشی با عنوان «ارزیابی شیوههای ترجمۀ عبارتهای طنزآمیز سریال «مدیر عام» و دوبلۀ فارسی آن بر اساس راهبردهای گاتلیب[4]» به تحلیل عبارتهای طنزآمیز این سریال که زیرمجموعة مؤلفههای عامیانه قرار میگیرد، پرداخته‌اند. یافتههای آنها نشان میدهد که جابه‌جایی ارکان و دگرنویسی مهمترین تکنیک مترجم یا مترجمان در دوبله این سریال بوده است.
فاطمه محمدنسب و فرشته افضلی (1400) در پژوهش خود با عنوان «بازتاب جلوۀ مؤلفههای عامیانه در ترجمه: مجموعه داستان الحب فوق هضبة الهرم» به تحلیل تعابیر و واژه‌های عامیانه در زبان عربی و بومی‌سازی آن پرداخته‌اند و پس از دستهبندی موارد و نقد و بررسی آنها نتیجه گرفتهاند که مترجم در فرآیند برگردان از راهبرد جابه‌جایی بیشترین استفاده را داشته است.
این نیز یاد کردنی است که تنها پژوهشی که تاکنون در خصوص سریال مختارنامه ارائه شده مقالۀ «بررسی استراتژیهای به‌کار گرفته شده در دوبلۀ عربی تابوهای سریال مختارنامه» (1400) از محدثه حدادی و همکاران است که به ارزیابی و تحلیل راهبردهای تابوها و دشواژههای سریال مختارنامه پرداخته است. با این حال هنوز عملکرد مترجم در خصوص مؤلفههای عامیانه سریال یادشده مورد ارزیابی قرار نگرفته و همین امر اهمیت تحقیق پیشروی را دوچندان میکند.
- بحث و بررسی
به باورِ اهل نظر، گونههای مختلف زبانی به اداری، رسمی، عادی، محاورهای و عامیانه تقسیم میشود؛ برای مثال، همسر، شوهر و آقا از نظر معنایی شبیه یکدیگرند، اما به لحاظ گونۀ زبانی متفاوتند؛ «گونه» به شکلهایی از زبان گفته میشود که هرکدام در مکان و موقعیت معینی به‌کار میروند و بخشی از نیاز زبان را تأمین میکنند. پس ما در هر موقعیت با گونۀ زبانی مختص به همان موقعیت سخن میگوییم که در علم بلاغت به آن مقتضای حال گفته میشود. این سخن دربارۀ جملات و عبارات و ساختهای نحوی نیز صدق میکند که تفکیک نکردن آنها موجب عدم هماهنگی در اجزای متن میشود (ناظمیان، ۱۳۹۷: ۴۵).
برخی از این مترادفها و معادلها ممکن است از لحاظ معنایی یکسان باشند، اما از نظر بار عاطفی متفاوتند. مانند عبارت «فوت کرد» با «به ملکوت اعلی پیوست». برخی دیگر از مترادفات جز یک دسته طبقه‌بندی میشوند، اما هرکدام از نظر شمول معنایی تفاوت دارند؛ مانند واژۀ «فرش» که معنای گستردهتری نسبت به کلمۀ «قالی» دارد. برخی دیگر از مترادفات از نظر معنایی یکسانند، اما نمیتوان آنها را جایگزین یکدیگر کرد؛ زیرا کلمات همنشین آنها متفاوتند؛ مانند پیر و فرسوده که موصوف خاص خود را دارند؛ پیر برای انسان و فرسوده برای اشیا به‌کار میرود. برخی دیگر از مترادفها از نظر شدت و ضعفِ معنا متفاوتند؛ مانند «بد، شرور، پلید» که مترجم باید براساس مقتضای جمله، معادل مناسب را انتخاب کند (همان: ۴۶-۴۸).
زبان محاوره در عین آنکه از صور خیال مایه میگیرد با زبان ادبی از دو جهت تفاوت دارد: یکی اینکه تعابیر تصویری را از روی تقلید به‌کار میبرد و گاهی در استفاده از آنها قصد و عمد هنری ندارد و دیگر آنکه از نظم و آراستگی که وجه مشترک زبانهای علمی و ادبی است، بی‌بهره است (سمیعی، 1385: 48).
ذوالفقاری در کتاب زبان و ادبیات عامۀ ایران، عناصر زبان عامه را چهار قسم میداند: الف- واژگان، ب- ضربالمثلها، ج- کنایه‌ها و د- اصطلاحات (1394: 384). ویژگیهای مشترک ادبیات عامه در قیاس با ادب رسمی چنین است:
1- سادگی بیان و زبان؛ زیرا مخاطب آن بیشتر کودکان و طبقات عام جامعه هستند.
2- نامشخص بودنِ پدیدآورنده و خاستگاه: آفرینندة گونههای ادب عامه مردم هستند و خاستگاه ادب شفاهی را نمیتوان محدود به منطقة خاصی دانست یا دست بالا محدود به مرزهای ملی یک کشور باشد.
3- تعدّد روایات: ممکن است دهها روایات و داستان از یک ترانه، ضربالمثل و... وجود داشته باشد.
4- شفاهی بودن شکل انتقال
5- تفاوتِ درون‌مایه و کارکردها: مهمترین کارکرد ادبیات عامه، جنبة سرگرم‌کنندگی است؛ مثل قصهها، لالایی مادران، چیستانها، ترانهها که وسیلهای است برای ارتقای زندگی و وابسته به زندگی اجتماعی که گاه جنبة سیاسی به خود میگیرد.
6- تنوع گونهها و درون مایهها: ادب عامه مانند ادب رسمی دارای قواعد محکمی نیست و تنوع‌طلبی و خروج از قواعد رایج است. همچنین از حیث درون‌مایه نیز متنوع و در بیان حقایق جسورتر است.
7- داشتنِ مخاطب عام
8- وسیع بودنِ دامنة تاریخی: ادب عام بسیار کهن و بدون تاریخ است؛ زیرا انسان قبل از اختراع خط، زبان را اختراع کردند و با آن احساسات و خاطرات خود را بیان کردند.
9- نادیده گرفتنِ قواعد ادبی: در این زبان به رعایت وزن و قافیه و جنبههای ادبی و هنری کمتر توجه میشود و آنچه اهمیت دارد درون‌مایه و محتوای آن است.
10- دگرگونی به مقتضیات زمان: همواره حوادث و شرایط جدیدی به وجود میآید که ثبات ادبیات عامه را برهم میزند و پیوسته آن را تغییر میدهد (ر. ک: همان: 13-18).
در نظر زبانشناس اسکاتلندی- آمریکایی جرج یول[5]، زبان محاوره ویژگیهای خاص خود را دارد: الف- نحو زبان محاوره نسبت به زبان مکتوب انسجام کمتری دارد؛ زیرا در محاوره جملات گاه ناتمام میمانند. همچنین از جملات مجهول کمتر استفاده میشود. ب- در زبان محاوره بیشتر از «و، ولی، بعد» به عنوان رابط میان بندها استفاده میشود و گاه بدون هیچ رابطی میآیند. ج- در زبان محاوره گاه حرف عطف حذف میشود و صفات را یک به یک بیان میکنند. د- در زبان مکتوب جملات بر پایة مسند و مسندٌالیه است، اما در زبان محاوره تکیه بر موضوع سخن است. ذ- در زبان محاوره از آنجا که گوینده فی‌البداهه حرف میزند در میان سخنش مکثهایی وجود دارد که آنها را اصوات یا الفاضی گاه بی معنی پر میکنند (خزاعی‌فر، 1388: 84).
همچنان که در پیش گفته شد، مؤلفههای زبان عامیانه به صورتِ واژگان شکسته، سوگندها و نفرینها، تابوهای زبانی، ضربالمثلها، تعابیر کنایی، تعابیر طنزی و هجو محور، تکرار واژهها، واژگان همگون و اتباع، عبارتهای کوچه بازاری نمودار میشود. بر این اساس، ترجمه و معادل مؤلفههای عامیانۀ سریال مختارنامه در محورهای یادشده مورد بررسی قرار میگیرد.
5-1. برابرنهادههای شکسته واژگان
تفاوت زبان گفتاری و زبان نوشتاری در شکسته یا شکستهنویسی است که مقابلِ به اصطلاح «لفظ قلم» قرار میگیرد. زبان محاوره را هم میتوان شکست و هم شکستهنویسی نکرد. در شکستهنویسی برخی عناصر دگرگون میشوند و برخی دیگر دست نخورده میمانند. شکستگی جلوههای گوناگون دارد: کاهش شمار هجاها، تغییر تقطیع هجایی، تغییر نوع مصوت، حذف صامت و... و در نتیجه آن، پدیدههای گوناگون زبانی به وجود میآید از جمله بن مضارع کوتاه میشود و گاه به یک صامت کاهش مییابد، مانند «میروم» به «میرَم». در نمودی دیگر، فعل اسنادی کوتاه میشود؛ مثلِ «شب است» به «شبِه». در شکلی دیگر، صامت میانجی حذف میشود؛ مانند «خانهاش» به «خونَش»؛ گفتنی است هدف از شکستهنویسی صرفه‌جویی و کمترین تلاش برای رساندن پیام است (سمیعی، 1385: 57).
برای اینکه بتوان زبان گفتار و معیار را به زبان محاوره و عامیانه بدل کرد، یکی از راه‌ها شکستن کلمات و تغییر تلفظ آن‌هاست؛ روش شکستهنویسی، یعنی کلمات به همان طریقی که ادا میشوند، نوشته شود. شناخت زبان گفتاری از آن جهت اهمیت دارد که بخش عمدة یک داستان یا نمایشنامه را گفت‌وگو تشکیل میدهد و مترجم باید گفت‌وگو را روان و طبیعی در بیاورد. در ترجمة گفت‌وگوهای فیلم نیز مترجم معمولاً روانتر و طبیعی‌تر ترجمه میکند؛ زیرا میداند ترجمة او مصرف گفتاری دارد، پس میکوشد تا حد امکان از نظر لغات و اصطلاحات و نحو جملات به زبان گفتاری نزدیک کند تا گفتار در دهان هنرپیشه روان جلوه کند (خزاعی‌فر، 1388: 81).
بررسی‌ها حکایت از این دارد که 50 مرتبۀ شکستهنویسی -یا بهتر بگوییم: شکسته‌گویی- در طول سریال اتفاق افتاده که به عنوان نمونه چند مورد از برابرنهادههای آن در جدول (1) مورد بررسی قرار میگیرد.
جدول 1. نمونههایی از شکسته واژگان
|
شماره |
متن فارسی |
متن عربی |
قسمت |
|
1 |
بپا ابواسحاق! |
حذارِ یا أبا إسحاق |
اول |
|
2 |
مرحبا ابواسحاق، نازِ شستت |
مرحبا یا أبا إسحاق، سلمت یداک |
دوم |
|
3 |
برای عربِ امروز، نام و آوازه ابوعبید ثقفی یعنی کشک |
اسم أبی عبید لا یعنی هذا الإنسان العربی أی شیء |
اول |
|
4 |
حنانه پیش مرگت! دیر کردی |
جئت عزیزی بالله علیک لماذا تأخرت؟ |
اول |
|
5 |
جا خوش کردهای در لفقا و انگار نه انگار که ما هم آدمیم |
رحتَ هناک إلی اللفقاء وجلست دون أن تسأل عنّا |
چهارم |
|
6 |
به سرش زده |
لا تلتفت إلی کلامه، إنه یخرّف |
نهم |
|
7 |
تقصیر خودته برادر من |
إن الذنبَ ذنبک یا صدیقی |
دوازدهم |
|
8 |
بلبل زبانی موقوف |
قِفْ عند حدّک یا إمرأة |
بیست و دو |
|
9 |
کار دنیا چپه شده! |
ألم أعرف فی حیاتی طفلة کهذه أبداً، هذه الشرارة ولیست الطفلة |
هفدهم |
|
10 |
دو پا داشتم دو پای دیگر قرض کردم و الفرار |
لم یکن یسعنی فی تلک الحال إلا أن ألوذ بالفرار |
سی و هفتم |
معادلهای بیان شده القاگر این است که شکستگی واژگان مبدأ در فرآیند تعریب جای خود را به زبان فصیح نوشتاری یا عادینویسی داده و آن عبارتها عامیانهبودگی خود را از دست دادهاند؛ هر چند که بار معنایی و گویایی آنها در بیشتر موارد حفظ شده است. توضیح بیشتر اینکه در عبارت «ناز شستت» -که به معنای آفرین و احسنت است- واژۀ «شست» با واژۀ «ید» تناسب دارد و معادل مناسبی آورده شد. برای عبارت «یعنی کشک!» معادل «لا یُجدی شَروَی نقیر، لا یساوی نَکلة، لا یساوی شَروَی نَقیر» مناسبتر بود. معادلِ جایگزین شده برای «پیشمرگت!» کاملاً نارساست و امکان استفاده از مشتقاتِ «فداء لک» وجود داشت. برای عبارتِ «انگار نه انگار ما هم آدمیم» امکان استفاده از معادلهایی همچون «أصبحتُ صفراً علی الشِّمال، لا یُقرع أَنفی، لستُ فی الحُسبان، أُهمل شأنی» وجود داشت. در معادل عبارتِ «بلبل زبانی موقوف!»، تندی لحن و حالت امری و دستوری آن حفظ شده است. مترجم در برگردان عبارتِ «کار دنیا چپه شده» به تفسیر و اطناب روی آورده است و امکان استفاده از معادل «هل قامتِ الدُّنیا وقَعَدَت؟» وجود داشت.
5-2. برابرنهادههای سوگندها و نفرینها
در کنار شعر و قصه و ضربالمثلها، سوگندها و نفرینها نیز بخشی از فرهنگ مردم است که مطالعة آن برای شناخت و تحلیل امیدها و آرزوهای مثبت و منفی و نیز کینهها و مؤدت افراد جوامع مختلف ضروری است و همچون کنایات و ضربالمثلها، بخشی از تقابل رفتاری مردم و در نتیجه فرهنگ اجتماعی جوامع مختلف است (بشرا، 1396: 10). در جوامعی که باورهای مشترک بین عامه مردم وجود دارد، عبارات نفرینگونه یا سوگندواژهها که در گفتار خود به وفور استفاده میکنند برای مقاصدی چون تأیید و اثبات سخن خود یا ابراز تنفر و انزجار یا آرزو و دعای بد از کسی یا چیزی را داشتن است. نفرین، واکنشی خشمآلود است که بیش از هر چیز از عجز و بیچارگی حکایت میکند. مضمون نفرینها عمدتاً در طلب چند شر برای نفرین شده خلاصه میشود: الف- درخواست مرگ، ب- درخواست کاهش رزق و روزی، ج- درخواست انواع بیماری و د- درخواست عاقبت بد (ذوالفقاری، 1394: 389).
قسم دادن و قسم خوردن نیز برای اطمینان دادن به کسی یا صورت گرفتن کاری است. از جمله قسمهای موجود در ادبیات عامة ایران عبارتند از: به خدا، به والله، به پیر به پیغمبر، به حضرت عباس، به همین سوی چراغ، این تن بمیرد، ارواح پدرت و بسیاری دیگر (همان: 395). متن مورد مطالعه سرشار از سوگند و نفرین است که به عنوان نمونه به برخی از آنها و معادل عربی آنها در جدول (2) اشاره میشود.
جدول 2. نمونههایی از سوگندها و نفرینها
|
شماره |
متن فارسی |
متن عربی |
قسمت |
|
1 |
به خدا قسم! یک تار موی گندیدهات را با کرور کرور شیوخ هُرهُری مذهب و دم دمی مزاج کوفی عوض نمیکنم. |
وأقسم بالله إنّی لن أبدّل شعرةً من شعر رأسک بالآف روؤس القوم من هولاء المتقلبین من أهل الکوفة |
اول |
|
2 |
جان من؟! جان تو |
أیقول هذا؟! وحقّک |
اول |
|
3 |
آخ تف به قبر میتت ناریه، کاش پدر گور به گور شده من مغضوب پیامبر نبود. |
آخ، تبّاً لکِ یا ناریة لهذا الأب، إنّ غضب النبی علیه یتابعنا |
دوم |
|
4 |
قلم پایت بشکند ضِربی، کجا رفتی؟ |
أین أنت الآن، کسّر الله ساقَیک یا ضِربی |
دوم |
|
5 |
ولا الضالینُ و درد پدرم! ولا الضالینُ و حنّاق! |
وأنت من الضالین یا عمر، یا لک من رجل مخادعا |
چهارم |
|
6 |
میروم به گور سیاه! به جهنم! به درک اسفل‌السافلین!. |
أنا ذاهبة إلی جهنم! إلی أسفلِ السافلین |
پنجم |
|
7 |
الهی خیر از جوانیت نبینی بلال! |
لا متّعک اللّه بشبابک بلال! |
هشتم |
|
8 |
شرمت باد کوفیْ، ننگت باد! |
لأمکم الهبل أیها الناس! |
هشتم |
|
9 |
به خدا قسم سگش میارزد به صدتا یزید و امثال آن! |
والله کلبه أشرف من یزید ومن أمثاله |
دوازدهم |
|
10 |
بالاغیرتاً آبروی مرا نبر |
أرجو منک ألا تسود وجهی هل فهمت؟ |
نوزدهم |
|
11 |
ای خدا ریشهات را بخشکاند مختار. |
ألا لعنة الله علیک یا مختار |
سی وسوم |
|
12 |
به پیر به پیغمبر قسم، بیگدار به آب زده |
لقد دخل یا ابنتی، قد دخل، لقد خاضَ زوجُکِ لُجـَّةً لا یعرفُ ساحلَها مطلقاً |
پنجم |
بررسی نشان میدهد که مترجم در عبارتِ «یک تار موی...» به ترجمۀ تحت‌اللفظی روی آورده است و این امکان وجود داشت که از معادلهایی همچون «لا أقایسه مع أحد، لا أجعل له مثیلاً، لا أفترض له مزاحماً» استفاده شود. در معادلیابی برای «هُرهُری مذهب و دم دمی مزاج» نیز از راهبرد «ملایمگویی» استفاده کرده است. مترجم معادلی برای عبارت «کاش پدر گور به گور شده ...» ارائه نداده است؛ ضمن اینکه تحسّر موجود در زبان مبدأ در زبان مقصد نادیده گرفته شده است. برای عبارت «ای خدا ریشهات را بخشکاند» ساده‌ترین معادل در نظر گرفته شده که البته استفاده از معادلهای دیگری همچون «قَطَع الله دَابرک» مناسبتر بود. همچنین معادلسازی «به پیر به پیغمبر قسم» با تکرار «قد دخل» و استفاده از «لقد خاض»، چندان دقیق نیست و توجیه علمی ندارد و امکان استفاده از «والله، بالله، تالله» وجود داشت.
5-3. برابرنهادههای تابوهای زبانی
در هر جامعهای برخی از مسائل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، ادبی، مذهبی، عوامل درونی (حیاء، ترس، سوء ظن و...)، عامل زبانی و لهجهها، اصطلاحات یا واژههایی وجود دارد که برای آن جامعه ناخوشایند و غیرمؤدبانه یا نامطلوب تلقی میشود (أبو زلال، ۲۰۰۱: ۶۵-۷۲). استفاده از ناسزا و دشنام -که جزو تابوهای فرهنگی هر ملت قرار میگیرد- یکی دیگر از چالشهای پیشروی مترجمان است. این اتفاق در فیلمهای تاریخی بیشتر رخ میدهد و دلیل آن نیز منسوخ شدن برخی اصطلاحات و کلمات است. دشنام، ناسزا یا فحش، نسبت بد دادن به شخص یا نزدیکان وی است و اغلب با کلمات رکیک همراه است. فحش نتیجة عصبانیت فرد و ناتوانی در گفت‌وگوست، فحش یا با انگیزة آزار و قصد جدی و برای تخلیه عصبانیت است یا به قصد شوخی بیان میشود (ذوالفقاری، 1394: 390). با توجه به بسامد نسبتاً بالای تابوها در متن مبدأ در جدول (3) به نمونههایی از آن اشاره میشود تا عملکرد مترجم در خصوص آنها مورد بررسی قرار گیرد.
بررسی عبارتهای عامیانۀ مندرج در جدول (3) القاگر این است که مترجم تقریباً در بیشتر موارد از شدت ناسزاها و نفرینها کاسته و به نوعی با استفاده از راهبرد «ملایمگویی» خشونت زبانی و معنایی موجود در زبان مبدأ را تقلیل داده است. با این همه معادلِ «زندیق» برای «گردن کلفت» و «نکیر المعروف» برای «نمک به حرام» از نارسایی رنج میبرد. معادلِ «کل هذا الدخانیات یتساطع من قبرک»، ترجمۀ تحت‌اللفظی و نازیبایی است که چندان در زبان مقصد کارایی ندارد. این نیز یاد کردنی است که مترجم با استفاده از راهبرد «حذف» دشواژه «خیکی» را معادلیابی نکرده است.
جدول 3. نمونههایی از تابوهای زبانی
|
شماره |
متن فارسی |
متن عربی |
قسمت |
|
1 |
سر قصۀ حسین هم خر شدم. |
تصرفتُ فی قضیة الحسین کالأحمق |
دهم |
|
2 |
باید مغز خر خورده باشی تا چنین خیال خامی به سرت بزند. |
اللهم إلا إذ کنتُ قد جـُننتُ |
سوم |
|
3 |
عجب پدر سوختهایست عمر. |
کم هو ملعون عمر هذا |
اول |
|
4 |
بن حریث! این پیر سگ را زنده می‌خواهم. |
یا بن الحریث! أرید هذا الکلب العجوز حیّا |
نهم |
|
5 |
چه رویی، دِ برو تا اون روی سگم بالا نیامده. |
یا لک من وقح، اذهب من هنا قبل أن أغیّر رأیی |
دهم |
|
6 |
تارک الصلاة خودتی و هفت پشتت! نامسلمانِ دزدِ گردن کلفت. |
یا قاطع الطریق، أنت وأجدادک تارک الصلاة یا کافر یا زندیق |
هفتم |
|
7 |
همۀ این دودها از گور تو برمیخیزد. نمک بحرام! |
کل هذه الدخانیات یتساطع من قبرک یا نکیر المعروف |
دهم |
|
8 |
چرا ترش میکنی، یابو! |
لماذا أنتَ ممتعض أیها الوحش |
بیست وهشتم |
|
9 |
مرا دست میندازی بی مادر!؟ مرا ریشخند میکنی پستِ دنی؟. |
أتهزأ بی لا أم لک، تعیر بی الآن أیها اللعین؟ |
دهم |
|
10 |
عجب خریست این خلیفۀ خیکی حجازی! |
یا لجهل هذا الخلیفة الحجازی! |
سیزدهم |
بررسی آماری نشانگر این است که از 123 مورد از تابوهای متن در 44 مورد برابرنهادهها منطبق با متن اصلی است، در 41 مورد از معادلیابیِ مفهومی استفاده شده، در 28 مورد از راهبرد ملایمگویی بهره گرفته شده و در 10 مورد آن از استراتژی حذف استفاده شده است.
5-4. برابرنهادههای ضربالمثلها
ضربالمثل، گفتاری است نسبتاً کوتاه در غالب نثر یا نظم که بیشتر برای استحکام و توجیه کلام به‌کار گرفته میشود و به لطف و نفوذ کلام دوچندان میافزاید (قیاسی، 1395: 39). ضربالمثلها غالباً حکایتی را به دنبال دارند که مردم با نقل این حکایات، اوقات خویش را خوش میدارند و سخن خود را مستدل و منطقی جلوه میدهند. از آنجا که صنعت ایجاز و اختصار در ضربالمثلها لحاظ میشود از کلی‌گویی و اطاله و اطناب سخن میکاهد (همان).
ذوالفقاری در کتاب خود (1394: 232-245) ویژگیهای مثلها که آنها را از دیگر گونه ها متمایز میکند، این‌گونه برمیشمارد: 1- کوتاهی و ایجاز، 2- شهرت و رواج در میان مردم، 3- جنبههای پند و اندرزی، 4- روشنی و درستی معنی، 5- تشبیه مداری، 6- روانی لفظ و سادگی، 7)- کاربردهای متفاوت، 8- جنبة استعاری، 9- نامعلوم بودن پدید آورنده و 10- تغییر شکل و تعدد روایات.
در جدول (4) مهمترین عبارتهایی که بر اساس ضربالمثل در سریال مختارنامه شکل گرفتهاند به همراه معادل آنها آورده میشود و از منظر درستی یا نادرستی معادل مورد ارزیابی قرار میگیرد.
همچنانکه از متن بر میآید در برخی از موارد معادلهای مناسبی برای ضربالمثلها آورده شده و در برخی موارد آنچنان که شایسته بود، عمل نشد. به عنوان مثال، با استفاده از راهبرد حذف، معادلی برای «آمدم ثواب کنم، کباب شدم» ارائه نشد که امکان استفاده از «جزیتُ جزاء سنمّار، أصبتُ بجزاء السّوء» وجود داشت. معادل بیان شده برای «مویی از خرس کندن...» چندان کاربردی نیست و عبارتهایی همچون «دَمعة من عَوراء غنیمة باردة، خُذْ من الرَّضفة ما علیها، غَیض من فَیض، قَبَض من الجَمَلِ أُذُنَه» کاربرد بیشتری دارند.
معادل بیان شده برای «دوستی خاله خرسه» نیز نارساست، چون شامل همۀ دوستان و نه دوستان نادان شده است. چنانچه مترجم با توجه به بافت و سیاق از معادلهایی همچون «صَداقة الجاهل، مُؤاخاة الغَبیّ، مَحبّة الضَّبُع لابنِهِ» بهره میگرفت به صواب نزدیک‌تر بود.
جدول 4. نمونههایی از ضربالمثلها
|
شماره |
متن فارسی |
متن عربی |
قسمت |
|
1 |
آمدم ثواب کنم کباب شدم، حالا چه خاک و خاکستری به سرکنم. |
ماذا فعلت بنفسک، فأیَّ تراب أعثوه علی رأسی لهذه المصیبة |
سوم |
|
2 |
قبول، مویی از خرس کندن غنیمت است. |
شعرة من جلد ثور غنیمة |
سوم |
|
3 |
باید مراقب دوستی خرس خاله‌ها باشیم. |
یجب اتخاد الحیطة من الأصدقاء |
سوم |
|
4 |
به در میگویی که دیوار بشنود؟ |
إیاکَ أعنی واسمعی یا جارة؟ |
پنجم |
|
5 |
باشد گذر پوست به دباغ خانه میافتد. |
ولکن سوف أعاملک بالأشد یوما ما |
چهارم |
|
6 |
چشمم کور، طاووس خواستم جور هندوستانش را می کشم. |
لا علیک مختار من أراد أمراً فلیصبر علی الضُّر والأذی |
پنجم |
|
7 |
اسب پیشکشی را که دندان نمیشمارند، مسلمان! |
لا یمکننی أن أعُدّ هذه الهدیة یا أخی العزیز |
هفتم |
|
8 |
مرگ یکبار شیون هم یکبار |
الموت مرة واحدةً والجزع أیضاً |
هشتم |
|
9 |
مردک بوزینه‌پرست سربه هوا، پیش قاضی و معلّق بازی!؟ |
مجنون عابد قردة طائش، یرید أن یلعب علیّ أیضاً |
دهم |
|
10 |
من و تو در واقعۀ کربلا گاو پیشانی سفیدیم، آب که از سرگذشت چه یک وجب چه صد وجب |
أنا وأنت یا عمر فی واقعة کربلاء أصبحنا معاً أشهرَ من الفرس الأبلق، فقد بلغ السیل الزُّبی، والغریق لا یخشی البلل، فألق دلوک فی الدلاء. |
پانزدهم |
|
11 |
دو پهلو صحبت میکنند، هم خدا را می‌خواهند هم خرما را. |
کلامهم ذو وجهین، کأنهم یریدون العنب والسلّة |
شانزدهم |
|
12 |
اینکه نمیشود امیر، یا زنگی زنگ یا رومی روم |
هذا لا یمکن أیها الأمیر، ینبغی أن یعلن عن قصدهم |
شانزدهم |
معادل ذکر شده برای «گذر پوست...» گرچه از لحاظ مفهومی درست است با این حال معادلهای کاربردی دیگری نیز همچون «الحَبّةُ تدورُ وإلی الرَّحی ترجع» دارد. معادلِ عربیِ «هر که طاووس خواهد...» نیز از لحاظ مفهومی درست است؛ با این حال عبارتهای معمولتری در زبان مقصد وجود دارد؛ همچون: «من خَطَب الحَسناءَ لم یَغْلُها المَهرُ، من أَجدَب انتجَعَ، لابدَّ دُون الشَّهد من إبَر النَّحل، إذا أنتَ لم‌تَشرَبْ مراراً علی القَذَی ظَمِئْت». برای عبارت «مرگ یکبار...» معادل نارسایی آورده شده و بهتر بود از معادل «شِجارُ مَرّةٍ ارتیاحُ عمر» استفاده میشد. معادل آورده شده برای «یا زنگی زنگ...» از لحاظ معنایی و مفهومی درست است، اما امکان استفاده از عبارتهایی همچون «لا تکن مِثل النَّعامة لا طیرٌ و لا جمَلٌ، کن یَهودیاً تامًّا ولا تلعب بالتّوراة» نیز وجود داشت.
بررسی آماری نشان از آن دارد که از مجموع 132 ضربالمثل به‌کار رفته در متن، مترجم در 91 مورد آن به ترجمۀ مفهومی آنها روی آورده و صرفاً 36 معادل بیان شده منطبق با اصل است. در ضمن در 5 مورد از راهبرد حذف استفاده شده است.
5-5. برابرنهادههای تعابیر کنایی
کنایه در لغت به معنی پوشیده سخن گفتن است و در اصطلاح سخنی است که دارای دو معنی قریب و بعید است و این دو معنی لازم و ملزوم یکدیگرند. در تعریفی دیگر «کنایه عبارت یا جمله‌ای است که مراد گوینده معنای ظاهری آن نباشد، اما قرینة صارفهای که ما را از معنای ظاهری متوجه معنای باطنی کند، وجود نداشته نباشد» (ثروت، 1392: 3).
«کنایه» واژه یا عبارتی پرکاربرد با معنی مجازی و غیرحقیقی است که میان اهل ادب یا اهل زبان رواج دارد. ابن اثیر در المثل‌السایر گوید: «کنایه هرکلمه‌ای که دلالت بر معنایی کند که هم بر حقیقت بتوان حمل کرد و هم بر مجاز» (ذوالفقاری، 1394: 399). کنایه، ترک تصریح به بیان چیزی است و آوردن ملازم آن تا از آنچه در کلام آمده به آنچه نیامده انتقال حاصل شود (شفیعی کدکنی، 1366: 143).
به باور عبدالقاهر جرجانی «همگان بر این مسئله اتفاق نظر دارند که کنایه بلیغتر از تصریح است» (1992: 70)؛ از آن رو، در اثبات امری، مزیتی است که در تصریح وجود ندارد؛ اثبات یک صفت و ادعا به کمک اثبات دلایل آن و بر اساس قرینهها و شواهدی که با خود دارد، بسی مؤکدتر و بلیغتر از آن است که بدون دلیل آورده شود (همان: 72).
همچنانکه در پیش گفته شد، سخنسنجان کنایه را زیرمجموعۀ ادبیات عامیانه برشمردهاند و بر این اساس در گام بعدی تعدادی از عبارتهایی که بر اساس کنایه شکل گرفتهاند به همراه معادل عربی آنها در جدول (5) بیان و در صورت ضرورت در خصوص آنها توضیح داده میشود.
جدول 5. نمونههایی از تعابیر کنایی
|
شماره |
متن فارسی |
متن عربی |
قسمت |
|
1 |
کوفه برای ما نامی است منفور، پس آب در هاون مکوب. |
أصبحت هذه المدینة تزعجنا، ولا تحاول إقناعنا یا مختار |
شانزدهم |
|
2 |
چه کنم پدر آمرزیده، با مشت بر سندان بکوبم؟ |
ماذا أفعلُ یا مختار، هل أضربُ بقبضتی علی السِّندانِ؟ |
ششم |
|
3 |
مرغ از قفس پریده، خب دوباره چینه بپاشید، تله بکارید، شکارش کنید. |
فرّ الصید من القفص، فعلیکم الآن أن تحدد کمائن له لکی تصیدوه |
دهم |
|
4 |
عمریست مار خورده افعی شدهاند. |
الدولة التی مارست سیاسة بذکاء وحِنک کل هذه السنین الطویلة |
شانزدهم |
|
5 |
همۀ این دودها از گور تو برمیخیزد، نمک بحرام! |
کل هذا الدخانیات یتساطع من قبرک یا نکیر المعروف |
دهم |
|
6 |
عقلش هم پاره سنگ برداشته |
وقد أصیب بالوهم الآن |
سی هم |
|
7 |
نخواستم وبال گردنت شوم. |
لم أرد أن أکون عالة علیک یا بنی |
سی ودوم |
|
8 |
چند صباحی دندان بر جگر بگذار. |
اصبری بضعة أیام فقط یا ناریة |
سی و سوم |
|
9 |
اشک تمساح استْ حضرمی |
هذه دموعُ التماسیحِ |
پنجم |
|
10 |
پوستم کلفت بوده که نمردم. |
لو لم یکن قلبی حجراً لمُتُّ |
نهم |
|
11 |
یا همۀ مردان جنگیت مثل این یکی پهلوان پنبهاند. |
أم أن کل رجال جیشک مثل هذا البو المنفوخ |
چهاردهم |
|
12 |
فکر نکن من آدم ناخن خشکی هستم |
لا تظنّ أننی أبداً رجل بخیل، لا |
سی و سوم |
بررسی معادلهای بیان شده برای تعابیر کنایی نشان از آن دارد که مترجم تقریباً در فرآیند انتقال مفهوم و معادلیابی درست عمل کرده و توانسته است معنا را از زبان مبدأ به زبان مقصد انتقال دهد. با این حال تعدادی از آن دست تعابیر جای بحث دارد. به عنوان نمونه برای «آب در هاون کوبیدن» امکان استفاده از تعابیر دیگری همچون «رَقَم علی الماء، نفخَ فی الرِّماد، نَفَخَ فی قِربةٍ مثقوبة، ضَرب علی حدیدٍ بارد، قابضٌ علی الماء، غطَّی الشمسَ بالغربال، غَضبَ الخیلُ علی اللُّجُم و...» وجود داشت.
معادلی هم که برای «مار خورده تا...» تقریباً نارسا و ضعیف ارائه شده است؛ در حالی که این تعبیر کنایی در زبان مقصد معادلهای پرکاربردی همچون «فَشِلَ کثیراً حتّی تعلّم طَریقَ الإفشال، أُبتُلیَ حتّی أصبح بَلاء، أصبح جارحاً من کثرة الجراحات و...» نیز دارد. معادلآوری برای عبارت «همۀ این دودها از گور تو برمیخیزد» تحت‌اللفظی و غیر فنی است؛ در حالی که در زبان مقصد معادلهایی برای این تعبیر کنایی وجود دارد؛ مانند «مَصدر کل الشُّرور، هو خالق المتاعب، یَنبثق الشرُّ منه و...». برای تعبیر «پهلوان پنبه» تعابیر دیگری همچون «بطل وهمیّ، فارس الهواء، متبجِّح، متنمِّر، یحارب طواحین الهواء» نیز در زبان مقصد وجود دارد، هر چند که معادل بیان شده هم از رسایی برخوردار است.
از بررسی آماری برابرنهادههایِ تعابیر کنایی میتوان به این نتیجه رسید که از 129 مورد تعابیر یادشده برای 79 مورد آن ترجمۀ مفهومی، برای 36 مورد آن برابرنهادههای منطبق با اصل، برای 8 مورد ترجمۀ تحت‌اللفظی و برای 6 مورد آن از راهبرد حذف استفاده شده است.
5-6. برابرنهادههای عبارتهای طنزآمیز
یکی از مؤثرترین زبانها در نقد اجتماعی و سیاسی زبان طنز است؛ طنز از نظر بیان یا تمثیلی است یا تفسیری. در طنز تمثیلی برای بیان مقصود واقعهای به ظاهر جدی به واقعهای خندهآور تشبیه میشود، اما در طنز تفسیری، وقایع به طور مستقیم و با دید هزل مورد نقد قرار میگیرد. «طنز» زبان رندان است؛ زبانی که قید و بند اجتماعی آن را میطلبد و می‌پروراند (سمیعی، 1385: 60). در سریال مورد مطالعه، عبارتهای طنزآمیز زیادی دخالت داده شدهاند که بار انتقال مفاهیم بر دوش آنها بوده است؛ از این رو، شناسایی آنها و بررسی معادلهای عربی آنها در زبان مقصد از اهمیت بالایی برخوردار است. بر این اساس در جدول (6) به بررسی تعدادی از این دست تعابیر میپردازیم.
بررسی معادلهای بسان شده برای تعابیر طنزآمیز القاگر آن است که مترجم مفهوم کلام را در زبان مبدأ درک کرده و کوشیده در حد توان آن را به مخاطب عرب زبان انتقال دهد؛ گرچه در برخی از معادلها دچار لغزش شده است. به عنوان مثال، معادل عبارتِ «بیدی نیست...» چندان فنی و مستحکم نیست و امکان استفاده از عبارتهایی همچون «إن کنت ریحاً فقد لاقَیتَ إعصاراً، قوی الشَّکیمة، لایَضرُّ السَّحابَ نِباحُ الکلب، لا یُقعقَع له بالشِّنان، لا‌یَضیره طنینُ أجنحة الذُّباب، لا یُؤثِّر اللَّوم فی البحر» جهت استحکام متن وجود داشت.
جدول 6. نمونههایی از عبارتهای طنزآمیز
|
شماره |
متن فارسی |
متن عربی |
قسمت |
|
1 |
مختار بیدی نیست که به باد این دراز پا بلرزد |
المختار لیس کأی أحد یخیفه طویل الأطراف هذا |
سی و نهم |
|
2 |
کوفی امروز خری لنگ و از نفس افتاده است که با هی هی امثال من جم نمی‌خورد. |
الکوفی هو الیوم أشبه ما یکون بالبعیر المربوط أو المشلول الواقع فی الوحل لا تهزه صیحات أمثالی |
اول |
|
3 |
هوم! عاقل‌تر شدهام کیان، من بعد می‌خواهم به جای دلم، مخم را به کار بیندازم. |
نعم، لقد نضج عقلی، وسوف أجعله یتحکّم بی بدلاً من قلبی. |
اول |
|
4 |
چرا! به صولت و هیبت دست کمی از آنها نداری، ولی به قد و قواره، ثلث آنها هم نمیشوی |
تقریباً أنت لا تقل عنهم هیبة وصولة، لکن قامتک الشامخة وجسمک الکبیر، لا یعادلان ثلث الواحد منهم یا سیدی |
دوم |
|
5 |
دق دلیِ کدام مرضت را میخواهی سر ما خالی کنی؟ شیخ ابو مرض! |
أیها العاجز، أخبرنی هل جئت تشفی ما توغل فی صدرکَ من أمراض ماضیة وقاتلة |
دوم |
|
6 |
خوردی کچل؟ این بود عدالتی که خودت را برایش تکه پاره میکردی!؟ |
ذقها یا أبله! أ هذه هی العدالة التی ترید أن تقتل نفسک من أجلها؟ |
دوم |
|
7 |
من به کوشک آمدم تا قلب کوشک سفید یعنی تو را یعنی مختار کله شق را که سودای پادشاهی عراق عرب را در سر دارد، راضی کنم تا دست از دامن پاره پوره پسر علی بردارد و فرصت را از کف ندهد. |
أنا جئت للقصر کی أقنع قلب القصر أنا جئت من أجلک، أعنی المختار الذی یخطّط للوصول إلی الحکم علی العراق، أفهمت معنی الآن یا مختار دع التمسک بأذیال ابن علی الممزقة وانتهز الفرصة |
سوم |
|
8 |
عاقبتْ حضرت ابلیس تو را هم به زانو درآورد. |
وأخیرا انتصر علیک الشیطان یا کیان |
سوم |
ادامه جدول 6.
|
شماره |
متن فارسی |
متن عربی |
قسمت |
|
9 |
من مطمئنم که این سرْ خر بی‌دلیل نیامده |
أنا واثق أنّ هذا الطفیلی، لم یأت إلا لأمر |
چهارم |
|
10 |
من با هر لباسی جز لباس حسین به کوفه میآمدم تکه بزرگم، گوشم بود. |
لو دخلتُ الکوفةَ فی أیةِ هیئة ٍغیرِ هیئةِ الحسینِ لـَقطَّعنی أهلُها |
ششم |
|
11 |
مَنی چند؟ به قیمت خون پدرشان؟ |
ما ثمن المنّ الواحد؟ بثمن رخیصٍ جداً! |
هفتم |
|
12 |
خب از بوتۀ خار شتر، گل سنبل نمی‌روید خواهر! میشود همین جوالدوز! |
ما الذی تنتظرینه من هذا الولد وهل یرجی من الشوک العنب؟ |
دهم |
اینکه مترجم برای «... ولی به قد و قواره، ثلث آنها هم نمیشوی» معادلِ «لکن قامتک الشامخة وجسمک الکبیر...» را ذکر کرده، نادرست و نارساست؛ زیرا در زبان مبدأ، قد کوتاه برای مخاطب فرض شده است، حال آنکه ذکر صفت الشامخه و الکبیر برای قد و جسم، تصور دیگری از مخاطب ارائه میدهد. اشتباه دیگری که مترجم داشته این بوده که مفهوم «به قیمت خون پدرشان» را درست درک نکرده و آن را کنایه از ارزانی دانسته، حال آنکه این تعبیر دال بر گرانی و قیمت بیش از حد است. بر اساس همان دریافت نادرست، معادلِ «بثمن رخیصٍ جداً!» برایش معادلسازی شده است.
از مجموع 169 تعبیر طنزی به کار بسته در متن مورد مطالعه برای 76 مورد از راهبرد دگردیسی، برای 41 مورد از جابه‌جایی، برای 20 مورد از توضیح‌نویسی و بسط، برای 14 مورد از راهبرد تحت‌اللفظی، برای 12 مورد از راهبرد کوتاهسازی، برای 4 مورد از راهبرد فشردهسازی و برای 2 مورد از راهبرد حذف استفاده شده است.
5-7. برابرنهادههای تکرارْ واژگان
تکرار برای اینکه مفهوم ادبی و زیباشناسی به متن بدهد، واژة ساخته شده معنای جدیدی ایجاد کند و بتوان برای آن مترادفهای معنایی در زبان یافت، است. در این میان واژگان تکراری دیگری وجود دارد که به تنهایی افادة معنی جدیدی نمیکند در نتیجه در فرآیند تکرار قرار نمیگیرد، مگر آنکه در کنار یک یا چند واژة دیگر قرار گیرند؛ مانند: «لب از لب گشودن» و «دست روی دست گذاشتن» از این قبیلاند (رضایتی، 1394: 85). استفاده از روش تکرار برای آهنگین کردن کلام توسط تکرار عبارت یا جمله یا واژه است (شمیسا، 1382: 58). بررسی سریال مورد مطالعه نشانگر این است که برای القای مفهوم از تکرار واژههایِ همانند زیاد استفاده شده است که بررسی معادلهای عربی چند نمونه از این پارهگفتارها در جدول (7) میآید.
همچنانکه از نمونهها بر میآید «تکرار واژگان» نقش پررنگی در انتقال مفهوم در زبان مبدأ داشته که البته معادلهای بیان شده، آن نقش را دستخوش تغییر کرده است. به عنوان مثال، در عبارت عامیانه «کرور کرور/ هرهری مذهب/ دمدمی مزاج» نقش واژگان تکرار شده در معادل ارائه شده بسیار ناچیز است. ترجمۀ پیشنهادی چنین است: «والله لا أبدّل شعرة متعفنة من رأسک بآلاف رؤوس أهل الکوفة متذبذبی الآراء وغرباء الأطوار». در عبارت پنجم، «برای دیدار کسی بال بال زدن» با دور کسی چرخیدن «یحوم حولک» از لحاظ معنایی با هم همسو نیستند و معادلی نارسا برای آن ذکر شده است. در عبارت ششم، استفاده از «عیون کل واحد منهم» معادل مناسبتری برای «چشمهای تک تک...» بود.
جدول 7. نمونههایی از تکرارْ واژگان
|
شماره |
متن فارسی |
متن عربی |
قسمت |
|
1 |
باید بند بند دم بریده را از هم جدا کنیم. |
لیتنا قطّعناه إرباً إربا |
اول |
|
2 |
باید با صد تیر سوراخ سوراخش میکردی. |
بصراحة لیتک مزّقته بمئة سهم |
اول |
|
3 |
به خدا قسم یک تار موی گندیدهات را با کرور کرور شیوخ هُرهُری مذهب و دم دمی مزاج کوفی عوض نمیکنم. |
وأقسم بالله إنی لن أبدل شعرة من شعر رأسک بالآف روؤس القوم من هولاء متغلبین من أهل الکوفة، اسمع جیداً ما سأقول یا کیان |
اول |
|
4 |
دل چاک چاک و خونین برادرت را نمی‌بینی؟ |
ألا ترید أن تنظر فی قلب أخیک الممزّق |
اول |
|
5 |
بی‌خود نیست عمرسعد به طلبت بال بال میزند. |
هذا صحیح، و هذا ما جعل عمر بن سعد یحوم حولک عزیزتی |
اول |
|
6 |
غلط میکنند! چشمان تک تکشان را از کاسه در =میآوردم. |
فلتخسأ بنات العرب، سأقتلع عیونهن من أحداقها |
دوم |
ادامه جدول 7.
|
شماره |
متن فارسی |
متن عربی |
قسمت |
|
7 |
اخبارت مو به مو، نکته به نکته به من میرسید. |
کانت أخبارک ترد علیَّ لحظةً بلحظة لقد لقنت أیها القائد |
دوم |
|
8 |
ما میتوانیم موضوع را مرد و مردانه حل کنیم. |
فعالج الموضوع بالعقل والترویة |
دوم |
|
9 |
اما داغ دلش هنوز تازه تازه است و خدا خدا میکند لحظهای عمرسعد را زیارت کند. |
لکنه لا یزال یتحرَّق لزیارتک، وهو عازم علی قتلک لا محالة |
سوم |
|
10 |
خبر داغ داغ است و بکر |
البکر والساخن وقد أبلغونی الیوم، صباح الیوم. |
سیزدهم |
|
11 |
اگر با حلوا حلوا کردن دهن شیرین شود، شامیان هم با اگر اگر هزیمت شوند. |
هذه مجرد تمنیات، مجرد تمنیات، ولاتحسب النصر ثمرا أنت آکله یا صائب. |
نوزدهم |
|
12 |
دور دور اوست؛ هرکار دلش بخواهد، میکند. |
هو الآن فی رأس الحکم وهو قادر علی فعل ما یشاء |
بیست و پنجم |
اینکه در عبارت هفتم تکرار واژۀ «مو به مو و نکته به نکته» جای خود را در زبان مقصد به «لحظه بلحظة» داده است، چندان مناسب نیست؛ این امکان برای مترجم وجود داشت که از معادلهای دیگری همچون «حَرفاً بحرفٍ، بِنَصِّه و فَصِّه» استفاده شود. معادل بیان شده برای نمونه نهم نیز چندان دقیق نیست و بهتر بود آورده شود: «لایزال جرحه مفتوحاً ویذهب کلّ مذهب أن یری عمربن سعد لحظةً».
ترجمۀ عبارت یازدهم از لحاظ ساختاری و از لحاظ واژگانی متفاوت با زبان مبدأ است و به نوعی با آن بیگانه است؛ برابرنهادۀ پیشنهادی «ولو کِثرَةُ الکَلام عَنِ العَسَل تَجلَبُ الحَلاوَةِ إلى الفَم، لهجر الشامیون بلیتَ ولعلّ!» است. در عبارت آخر نیز در معادل آورده شده، مفهوم به ذهن مخاطب منتقل میشود، اما میتوانست با رعایت اختصار گفته شود: «هبت ریحه الان، یفعل ما یشاء».
بررسی آماری نشان از آن دارد که مترجم تقریباً برای تمامی 25 مورد تکرار واژگان، ترجمه مفهومی ارائه داده که البته در برخی موارد چندان درست نبوده است. ضمن اینکه ساخت تکراری زبان مبدأ در زبان مقصد نادیده گرفته شده است.
5-8. برابرنهادههای همگونْ واژگان و اتباعْ واژگان
مراد از «همگون واژه» آن است که یک واژه با واژة دیگر از نظر صوری مشابه و از نظر معنایی یکسان باشند. در واژگان همگون، هر دو کلمة پیاپی دارای معنی هستند؛ مانند چک و چانه (شاملو جانی بیک، 1391: 44). واژگان اتباع نیز بر عکس واژگان همگون، ترکیب‌هایی هستند که بر اثر تکرار قسمتی از واژة پایه ساخته میشود، این بخش مکرر به‌خودی خود هویتی مستقل ندارد و به تنهایی به‌کار نمیروند و نیازمند پایهای است؛ مانند «لات و لوت»، «بچه مچه». از آنجایی که جزء دوم این ترکیب به طور مستقل معنی ندارد و بر چیزی دلالت نمیکند، آن را مهمل نامیده‌اند (کریمی قهی، 1397: 116). سریال مورد بحث دارای 53 همگونواژه و اتباعواژه بوده که در جدول (8) تعدادی از آنها مورد بررسی قرار میگیرد.
معادلهای ارائه شده برای برای همگونواژگان و اتباع واژگان، نشان از این دارد که مترجم در این زمینه با دقت نظر بیشتری عمل کرده است. به عنوان مثال، در نمونه اول اضطراب و نگرانی مورد نظر در قالب تشبیه مفهومسازی شده است که این راهبرد در زبان مقصد نیز لحاظ شده است. معادلهای دیگری نیز برای انتقال این مفهوم میتوان ارائه داد از جمله «بالی مشغولٌ تماماً، فی غایة الاضطراب، قلبی یَفُور من القَلق، علی أحرّ من الجمر». برای نمونه دوم ترجمه پیشنهادی چنین است: «تحدٍّی الخصمِ العاجز لایحتاج إلی کل هذا النهیق!»
در نمونه هفتم، عبارت «ته و تو» معادلیابی نشده است و امکان استفاده از تعبیر «خفایا الأمور» وجود داشت. در نمونه هشتم، عبارت «پرو پا قرص» در ترجمه لحاظ نشده است واین در حالی است که مترجم این امکان را داشت که از معادلهایی همچون « یُدافع عنه بِحَمَاس، مُتحَمِّس لهُ، یَنْحَازُ له بحماس» استفاده کند. در عبارت آخر، معادل «الکلام المتزمّت» نمیتواند برابرنهادۀ مناسبی برای تعبیر عامیانۀ «قلمبه سلمبه» باشد؛ زیرا به معنای «سخن خشک و رسمی» است. معادل پیشنهادی «الکلمات الطنّانة والمتکلّفة» است.
جدول 8. نمونههایی از همگونْ واژگان و اتباعْ واژگان
|
شماره |
متن فارسی |
متن عربی |
قسمت |
|
1 |
دلم مثل سیر و سرکه هایت میجوشد. |
أنا مضطربة مشوّشة، یا سلیمة، وقلبی یقلی کالقدر علی النار |
اول |
|
2 |
حریف بی‌هنر طلبیدن که این همه عر و عور ندارد. |
إذا کان خصمک کما تزعم فلماذا کلّ هذا الزعیق؟ |
دوم |
|
3 |
حالا چه خاک و خاکستری به سرکنم. |
فأیَّ تراب أعثوه علی رأسی لهذه المصیبة |
سوم |
|
4 |
نفرین عالم و آدم را نثارم کرده. |
ازداد بغضها وکُرهها لی کثیرا |
چهارم |
|
5 |
دست و پنجه بانو عمره درد نکند. |
والشکر الجزیل لکِ یاسیدة عمرة، سلمت یداکِ |
چهارم |
|
6 |
به همه سوراخ سنبههای کوفه سرک کشیدی. |
وأتیت إلی الکوفة ومررت علی کلّ أزقتها |
چهارم |
|
7 |
برخیز کیان باید بی‌معطلی سر از ته و توی قضیه در بیاوریم. |
انهضْ یا کیان علینا أن نستطلعَ أمرَ مسلم بسرعة ممکنة |
پنجم |
|
8 |
از یاران پر و پا قرص علیست. |
وهو من الموالین لعلیّ. |
ششم |
|
9 |
یزید تخم و ترکۀ همان معروفۀ عرب است. |
وماذا تأملُ من ابنِ آکلةِ الأکبادِ یا مختار |
ششم |
|
10 |
چرا شِر و وِر میبافی؟ |
ما کل هذا التهریج؟ |
هشتم |
|
11 |
نمیخواهد خودش را از تک و تا بیندازد. |
المختار لا یرید أن یستسلم |
بیست و یکم |
|
12 |
این حرف‌های قلمبه سلمبه هم میراث مختار است. |
هذا الکلام المتزمت من ترکة المختار أیضاً |
سی و هفتم |
5-9. برابرنهادههای عبارتهای کوچه بازاری
واژگان و اصطلاحات کوچهبازاری، غیررسمی و غیرمعیار هستند که معمولاً توسط افراد خاص، گروه اجتماعی یا صنفی خاص استفاده میشود؛ بنابراین، همۀ افراد اجتماع قادر به درک آن نیستند. این دست تعابیر عامیانه پیوسته دستخوش تغییر هستند (ستاری، 1398: 97). در جدول (9) به چند نمونه از این دست تعابیر که در سریال مورد مطالعه به کار بسته شدهاند، اشاره میشود.
جدول 9. نمونههایی از عبارتهای کوچه بازاری
|
شماره |
متن فارسی |
متن عربی |
قسمت |
|
1 |
یک الف بچه عجب زبان برندهای دارد! |
ما لسان هذا الصبی الیافع! |
چهاردهم |
|
2 |
واقعاً که به درد جرز دیوار میخوری یابن سهل |
إنک حقاً لا تعرف شیئا عمّا یجری، یا ابن سهل |
شانزدهم |
|
3 |
بن سهل! بدون تعارف و به معنای دقیق کلمه زر زدی |
یا بن سهل دعنی أصرّحک بلا مجاملة وبکلام صریح: أنت فاشل |
شانزدهم |
|
4 |
قرار باشد دودوزه بازی کنید... |
فإن کنتم ملازمی التلون والریاء... |
سی وپنجم |
|
5 |
خبر صحیح باشد برو با خیال راحت لالا کن |
إن صحّ هذا الخبر فأذهب ونوم هانئ |
سیزدهم |
|
6 |
پسر قِین انگشت کوچیکۀ حسین است. |
ابن القین لا یعادل الحسین بن علی |
یازدهم |
|
7 |
شیر فهم شدی؟ |
فهمت معانی؟ |
هشتم |
|
8 |
بر همین خیال باش. |
أنت تحلم بلاشک |
سوم |
|
9 |
خر نشو مختار |
جُننتَ یا مختار؟ |
دوم |
|
10 |
مختار چه گُلی به سرت زد که پسرش بزند. |
ماذا نثر المختار من الورود علی رأسک |
دهم |
بررسی معادلهای ارائه شده در این بخش بر این امر گواهی میدهد که از مجموع 16 تعبیر به‌کار گرفته شده کوچهبازاری، آنچنان که بایسته و شایسته بود مترجم به این دست تعابیر اهمیت نداده است و به نوعی از معادلیابی آنها گذر کرده است. به عنوان مثال، در نمونه دوم، عبارتِ «لا تعرف شیئاً» نمیتواند معادل مناسبی برای «به درد لای جرز دیوار نخوردن» باشد؛ این درحالی است که امکان استفاده از تعابیری همچون «لا‌جَدْوَی منه، لا یغنی فتیلاً، لا طائل تحته، لا یساوی نکلةً، خرج المشنقة، لا یَهَشُّ و لا یَنَشُّ» وجود داشت. در عبارت سوم نیز معادلِ «إنک فاشل» برای عبارتِ «زر زدی» کاملاً نارساست و امکان استفاده از تعابیری همچون «اطلقتَ الکلام علی عواهِنه، قلت کلاماً فارغاً، هذیتَ، عَلِکتَ» وجود داشت. در عبارت ششم نیز معادل بیان شده برای «انگشت کوچیکه حسین است» چندان مستحکم نیست و امکان استفاده از تعابیر متداولی همچون «لا یُساوی إِصبعاً واحدةً منه، لا یُساویه فی مَراح و لا مغدًی، لا یَشُقّ غبارَه» وجود داشت. معادل ارائه شده برای تعبیر دهم «چه گلی به سرت زد» تحت‌اللفظی و ناکارآمد است و در زبان مقصد کارایی ندارد. مترجم میتوانست از عبارت «ما أَسدَی إلیک من خدمة؟، ما صنع إلیک من معروف؟» استفاده کند.
- بحث و نتیجهگیری
1- بررسی معادلهای ارائه شده برای مؤلفههای عامیانه سریال مختارنامه نشانگر این است که ساختار عامیانهگویی متن مبدأ، جای خود را به عبارتهای فصیح نوشتاری داده است و اثری از ویژگی عامیانه در متن مقصد دیده نمیشود؛ این مسئله درخصوص شکستهنویسی و تکرارواژگان نمود بیشتری یافته است. در پرتو این مسئله، آن وزن و جایگاهی را که مؤلفههای عامیانه در زبان فارسی داشته در زبان عربی از دست داده است. این نتیجه البته لزوماً به این معنا نیست که مترجم باید حالت عامیانه بودن زبان مبدأ را در مقصد نیز حفظ کند.
2- بررسی آماری و محتوایی برابرنهادهها نشان از آن دارد که مترجم در فرآیند برگردان مؤلفههای یادشده بیشتر به ترجمۀ مفهومی و ارتباطی تمایل بیشتری نشان داده و کمتر در جست‌وجوی برابرنهاده و معادل تعابیر کاربردی در زبان مقصد برآمده است.
3- در فرآیند معادلیابی برای دش‌واژه‌ها، نفرینها و ناسزاها، مترجم عمدتاً از دو استراتژی «حذف» و «ملایمگویی» استفاده کرده و تلاش کرده از تندی و تیزی آن عبارتها در زبان مقصد بکاهد و جانب نزاهت کلامی یا عفت کلام را بیشتر از آنچه در زبان مبدأ بوده رعایت کند.
4- به تحقیق باید گفت که مهمترین نقطه قوت مترجم در فرآیند معادلیابی عبارتهای عامیانه، تلاش وی برای انتقال مفهوم از زبان مبدأ به زبان مقصد و در همان حال مهمترین نقطه ضعف وی در آن فرآیند، نارسایی تعداد قابل ملاحظهای از برابرنهادههای عربی است.
5- در نگاه کلی و به استناد بررسیهای انجام شده میتوان به این نتیجه رسید که سطح ترجمۀ ارائه شده از مؤلفههای عامیانه سریال مورد مطالعه، چندان بالا نیست و ترجمۀ بسیاری از عبارتها نیازمند بازنگری و اصلاح است. بنابراین، ضمن تشکر و تقدیر از مترجم -که در ارائۀ آثار سینمایی کشور به آن سوی مرزها همت گماشت- ترجمۀ وی متوسط ارزیابی میشود.
تعارض منافع
تعارض منافع ندارم.
ORCID
Ali Najafi Ivaki |
|
https://orcid.org/0000-0002-6212-1823 |
Mohadeseh Haddadi |
|
https://orcid.org/0000-0001-9447-4351 |
[1]. مختارنامه، نام یک مجموعه تلویزیونی پیرامون زندگی و قیام مختار ابو عبید ثقفی است؛ این سریال به داستان مختار ثقفی مکنی به ابو اسحاق که پس از واقعه عاشورا به خونخواهی برمیخیزد میپردازد. سریال مورد مطالعه در ۴۰ قسمت ۶۰ دقیقهای است. فیلمبرداری سریال یادشده از سال ۱۳۸۲ آغاز و در سال ۱۳۸۸ به پایان رسید. این سریال دارای ۷۰۰ سکانس است که ۱۰۰ سکانس آن مربوط به ۵ جنگ بزرگ این سریال هستند. اولین قسمت آن در نهم مهرماه سال 1389 از شبکه اول سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد. نخستین بار شبکه آی فیلم این مجموعه را به زبان عربی برای مخاطبان عرب زبان پخش کرده است. استقبال شبکههای عربی از این سریال بسیار چشمگیر بوده است؛ به عنوان مثال از جمله شبکههایی که سریال مورد نظر را پخش کردهاند عبارتند از: شبکه الانوار (۱و۲)، اهل البیت، المنار، العالم، المهدی، فدک، الفرات، بلادی، کربلاء، الثقلین، الغدیر، العهد، الکوثر، الفرقان، طه، السلام، الاتجاه، المصطفی، الامام الرضا و الصراط.
[2]. عباس عباسی طائی مترجم سریال مختارنامه است، افزون بر ترجمه سریال یادشده او دارای آثار علمی دیگر نیز است؛ به عنوان مثال؛ از جمله مؤلفات وی دیوان «هذا هو الحب» در شعر عربی فصیح، منظومۀ حماسی «قافلة الحب والموت» و منظومۀ «سلمی» است. از دیگر آثار علمی او میتوان به کتاب «الأدب المقارن التطبیقی» و «صقر الکرخة» و «سلمی و سبع قصص» و «الشعر الشعبی الأهوازی» اشاره کرد. در بخش ترجمه نیز کتاب «قصة الناس والحجارة»، مجموعه قصههای فلسطینی از نویسندۀ فلسطینی رشاد أبو شاور را از عربی به فارسی برگردان کرده است.
[5]. Yule, G.
)