نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فرشته افضلی ¹
• زهرا هژبری ²

¹ استادیار گروه مترجمی زبان عربی دانشکده علوم انسانی دانشگاه دامغان

² دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مترجمی زبان عربی دانشگاه دامغان ایران.

چکیده

ترجمة فیلم‌ با توجه به درون‌مایۀ هر سکانس، متفاوت است و یکی از این درون‌مایه‌ها، گفتار مؤدبانه است که شامل جمله‌های تعارفی، احترامی و به‌گونة کلی مؤدبانه مانند مورد لطف قرار‌دادن، عرض کردن و ... می‌شود. نظریة ادب را، ادب زبان‌شناختی نامیده‌اند که در حوزۀ علوم کاربردشناسی و تحلیل گفتگو قرار دارد؛ این نظریه را براون و لِوینسون در سال ۱۹۷۸، مطرح و در سال ۱۹۸۷، بازنگری و اصلاح کردند. در این پژوهش، تلاش می‌شود با تکیه‌ بر نظریۀ ادب براون و لِوینسون، شماری از زوایای پنهان ترجمۀ گفتار مؤدبانه در فیلم فصل آخر (1387) و زیرنویس عربی آن بررسی شود تا بفهمیم که کاربرد هر یک از واژه‌ها و عبارت‌ها در زبان فارسی، بر کدام یک از راهبردهای ادب این دو نظریه‌پرداز سازگار است؛ این راهبردها عبارت است از: بیان مستقیم، غیرمستقیم، ادب مثبت و منفی. سبب گزینش فیلم فصل آخر، وجود حجم بالای گفتارهای مؤدبانة غیرمستقیم، تعارف‌های فرهنگی و خطاب‌های احترام‌آمیز در دیالوگ‌های آن است. به همین روی، با روش توصیفی-تحلیلی، واژه‌ها و عبارت‌های مربوط به موضوع ادب را در این فیلم گزینش کرده‌ایم، آنگاه زیرنویس عربی آن را استخراج، جدول‌بندی و پس از آن بر پایۀ نظریۀ نامبرده، تحلیل کرده‌ایم. نتایج، حاکی از آن است که گوینده در بخش‌های گوناگون فیلم می‌کوشد به‌صورت غیرمستقیم، مفهوم سخن خود را به مخاطب انتقال دهد و به‌گونه‌ای ضمنی و کنایی او را نسبت به درون‌مایة سخنش آگاه کند و مترجم تلاش کرده است ابزارهای غیرمستقیم را جهت ادب‌مند‌کردن ساختار زبانی دیالوگ‌های شخصیت‌های فیلم به کار ببرد..

کلیدواژه‌ها

• نظریة ادب
• براون و لِوینسون
• راهبردهای ادب
• فصل آخر
• زیرنویس عربی

موضوعات

• ترجمه در زبان و ادبیات عربی

عنوان مقاله [English]

Polite speech in the movie The Last Chapter and its Arabic subtitles in the framework of Brown and Levinson's theory of politeness

نویسندگان [English]

• fereshteh afzali- ¹
• zahra hozhabri ²

¹ Assistant Professor, Department of Arabic Translation, Faculty of Humanities, Damghan National University, Iran

² Master's degree in Arabic translation from Damghan University, Iran.

چکیده [English]

Film translation varies depending on the content of each scene, and one of these contents is polite speech, which includes phrases of courtesy, respect, and overall politeness, such as expressions of humility, gratitude, and more. The politeness theory, known as linguistic politeness, falls within the realm of applied linguistics and discourse analysis. This theory was introduced by Brown and Levinson in 1978 and revised in 1987. In this research, we aim to explore certain hidden aspects of translating polite speech in the film The Last Season (2008) and its Arabic subtitles using Brown and Levinson's politeness theory. The goal is to understand how the use of words and phrases in Persian aligns with the strategies proposed by these theorists, namely direct and indirect speech, positive and negative politeness. The selection of The Last Season is due to its high frequency of indirect polite speech, cultural courtesies, and respectful forms of address in its dialogues. Using a descriptive-analytical method, we have selected words and phrases related to politeness in the film, extracted their Arabic subtitles, tabulated them, and analyzed them based on the mentioned theory. The results indicate that the speaker often attempts to convey the meaning of their speech indirectly to the listener, subtly and implicitly making them aware of the underlying message. The translator has also tried to employ indirect tools to make the linguistic structure of the film’s dialogues polite. However, in some parts of the subtitles, the speaker fails to present their request and does

کلیدواژه‌ها [English]

• Politeness theory
• Brown and Levinson
• politeness strategies
• The Last Season
• Arabic subtitling.