مقاله پژوهشی
حجت رسولی؛ سعید فروغی نیا
دوره 1، شماره 1 ، دی 1390، صفحه 1-26
چکیده
ابوالقاسم شابی یکی از شاعران برجسته معاصر است که از وی به‌عنوان شاعری رومانتیسم یاد شده است و عموم ناقدان بر گرایش وی به مکتب رومانتیسم تأکید کرده‌اند؛ حال آنکه در اشعار وی رّدپایی از مکتب سمبولیسم نیز یافت می‌شود. اکنون این سؤال مطرح می‌شود که آیا شابی صرفاً شاعری است با گرایش‌های رومانتیسمی یا اینکه می‌توان او را پیرو مکتب سمبولیسم ...
بیشتر
ابوالقاسم شابی یکی از شاعران برجسته معاصر است که از وی به‌عنوان شاعری رومانتیسم یاد شده است و عموم ناقدان بر گرایش وی به مکتب رومانتیسم تأکید کرده‌اند؛ حال آنکه در اشعار وی رّدپایی از مکتب سمبولیسم نیز یافت می‌شود. اکنون این سؤال مطرح می‌شود که آیا شابی صرفاً شاعری است با گرایش‌های رومانتیسمی یا اینکه می‌توان او را پیرو مکتب سمبولیسم نیز دانست؟ در این پژوهش شعر شابی از منظر رمزگرایی بررسی و به ابداعات او در تصویرسازی و نمادپردازی اشاره شده است. بررسی و پژوهش در این زمینه برمبنای روش تحلیلی- توصیفی است. دیوان شاعر بهدقت مورد مطالعه قرار گرفته و برمبنای چارچوب نظری پژوهش، جنبههای رمزگرایانه شعر شابی مورد تحلیل قرار گرفته است. بنابراین، بعضی از شاخصهای مکتب سمبولیسم مثل حسآمیزی، توجه به موسیقی شعر و تجدید در وزن و قافیه، در اشعار این شاعر مشاهده می‌شود.
مقاله پژوهشی
محمد هادی مرادی؛ جواد عبدرویانی
دوره 1، شماره 1 ، دی 1390، صفحه 27-50
چکیده
مهدی اخوان ثالث کار خود را در آغاز دوره‌ی نوگرایی با سرودن شعر به سبک خراسانی آغاز کرد، اما خیلی زود راه نیما را پیدا کرد و به‌عنوان یکی از وفادارترین یاران وی باقی ماند. أمل دنقل، شاعر ملی‌گرای مصری، در سال 1940 (1319 ه.ش) در "قنا" به دنیا آمد. او که در عصر رؤیاهای تعصبگرایانه‌ی عربی مصر می‌زیست، به شاعر اعتراض مشهور است. دل‌بستگی اخوان ...
بیشتر
مهدی اخوان ثالث کار خود را در آغاز دوره‌ی نوگرایی با سرودن شعر به سبک خراسانی آغاز کرد، اما خیلی زود راه نیما را پیدا کرد و به‌عنوان یکی از وفادارترین یاران وی باقی ماند. أمل دنقل، شاعر ملی‌گرای مصری، در سال 1940 (1319 ه.ش) در "قنا" به دنیا آمد. او که در عصر رؤیاهای تعصبگرایانه‌ی عربی مصر می‌زیست، به شاعر اعتراض مشهور است. دل‌بستگی اخوان به میراث نیاکان خویش چنان است که در جای جای سرودههای او، از زبان و شکل گرفته تا اندیشه و مفهوم، شاهد آن میراث کهن هستیم. دنقل نیز به میراث نیاکان خود دل‌بستگی بسیاری داشته و بهمنظور تقویت حس ملیگرایی مخاطبانش از آن میراث، بسیار الهام گرفته است. او تاریخ و اسطوره و حوادث و شخصیت‌های آن را فرامیخواند تا غرور از دست رفتهی عرب را به آنها باز پس گرداند.
مقاله پژوهشی
ابوالفضل رضایی؛ فرشاد نوری
دوره 1، شماره 1 ، دی 1390، صفحه 51-74
چکیده
چکیده
بی‌گمان شعر هر شاعری آینه‌ای است که مقتضیات زمانه‌ی او را بازتاب می‌دهد و نمودار احساسات و واکنش او در برابر رخدادها و جریان‌های موجود در جامعه‌اش است و از جانب دیگر شعر بر حوادث و مسائل زمانه‌ی خود نیز تأثیرگذار است و مردم را از کاری منع و به عملی تشویق می‌کند، شعر فدوی طوقان شاعر سیاسی و متعهد فلسطینی مجسم‌کننده‌ی ...
بیشتر
چکیده
بی‌گمان شعر هر شاعری آینه‌ای است که مقتضیات زمانه‌ی او را بازتاب می‌دهد و نمودار احساسات و واکنش او در برابر رخدادها و جریان‌های موجود در جامعه‌اش است و از جانب دیگر شعر بر حوادث و مسائل زمانه‌ی خود نیز تأثیرگذار است و مردم را از کاری منع و به عملی تشویق می‌کند، شعر فدوی طوقان شاعر سیاسی و متعهد فلسطینی مجسم‌کننده‌ی دردها، امیدها و آرزوها، مبارزه و مقاومت مردمی است که در سرزمین خود مانند بیگانگان و متجاوزان با آنها رفتار می‌شود. فدوی در مقطعی رهایی از این مشکلات و دشواریها را ناممکن میداند و در گرداب یأس غوطه میخورد و بهدنبال آن در شعر امید، آواز مقاومت تا رهایی سرمیدهد و هرآنچه در خود میبیند، در راه وطن فدا می‌کند. در این مقاله سعی شده تابا مطالعهی دیوان شعری این شاعر بزرگ، اشعار وی را براساس سه مفهوم و درونمایه: یأس و ناامیدی، امید و اراده برای تغییر آینده، مبارزه و مقاومت طبقهبندی کرده و یک مسیریابی در شعر فدوی انجام گیرد؛ مسیری از یأس به امید و مبارزه که ردپای آن در شعر فدوی قابل ملاحظه و ردیابی است. با مطالعهی دیوان فدوی طوقان برای مسائل فوقالذکر نمونه‌های فراوانی یافت شده است. در انجام این تحقیق روش استقرای تام استفاده شده است.
مقاله پژوهشی
هادی نظری منظم
دوره 1، شماره 1 ، دی 1390، صفحه 75-94
چکیده
بی گمان، هیچ شاعر و نویسنده‌ای درطول تاریخ از تأثیر نویسندگان، شعرا و اندیشمندان دیگر برکنار نبوده و نخواهد بود. در سرتاسر قرن بیستم ، مفهوم فرانسوی ادبیات تطبیقی با در نظر گرفتن این پدیده انسانی مشترک(تأثیر و تأثر) به مطالعات گسترده و ارزشمندی پرداخته، کوشید تا در وهله‌ی نخست به روشنداشت سهم ادیبان و متفکران فرانسه در بارور ساختن ...
بیشتر
بی گمان، هیچ شاعر و نویسنده‌ای درطول تاریخ از تأثیر نویسندگان، شعرا و اندیشمندان دیگر برکنار نبوده و نخواهد بود. در سرتاسر قرن بیستم ، مفهوم فرانسوی ادبیات تطبیقی با در نظر گرفتن این پدیده انسانی مشترک(تأثیر و تأثر) به مطالعات گسترده و ارزشمندی پرداخته، کوشید تا در وهله‌ی نخست به روشنداشت سهم ادیبان و متفکران فرانسه در بارور ساختن فرهنگ و ادبیات غربی بپردازد.
مطالعه تاثیرپذیری و اثرگذاری یکی از عرصههای مهم پژوهش در ادبیات تطبیقی است. با در نظر گرفتن این اصل مهم - که اساس ادبیات تطبیقی در مفهوم کلاسیک آن است. می‌توان به جرأت گفت که کمتر شاعر و ادیب مسلمانی است که مضمونی از سخنان حضرت علی (ع) و یا گفتهای از ایشان را در نوشتهها یا سرودههای خود تضمین نکرده، و تحت تاثیر آن قرارنگرفته باشد. سعدی شیرازی از برجستهترین این ادیبان است. وی با الهام گرفتن از معانی ژرف قرآنی، احادیث نبوی، ادبیات عربی، و نیز مضامین بلند و عمیق علی (ع)، و البته با ذوق سرشار و نبوغ شگرف خود، ادبیاتی رفیع و جهانی آفریده است. نظر به گستردگی این تاثیر در آثار سعدی، در این مقاله کوشش شده است تا به بررسی تاثیر«کلمات قصار نهج‌البلاغه» بر گلستان سعدی بپردازیم.
مقاله پژوهشی
بیژن کرمی
دوره 1، شماره 1 ، دی 1390، صفحه 95-114
چکیده
محمد الماغوط، نویسنده، شاعر، نمایشنامه نویس، روزنامه نگار، هنرمند تئاتر و تلویزیون، یکی از مطرح‌ترین شخصیت‌های فرهنگی معاصر ادبیات عربی است که تأثیر قابل توجّه و شگرفی در دنیای ادب و فرهنگ معاصر عربی به جای نهاده است.
این شخصیت برخلاف دیگر نامداران ادبیات معاصر عربی هم چون نزار قبانی، بدر شاکر السیاب، البیاتی، ادونیس، محمود درویش ...
بیشتر
محمد الماغوط، نویسنده، شاعر، نمایشنامه نویس، روزنامه نگار، هنرمند تئاتر و تلویزیون، یکی از مطرح‌ترین شخصیت‌های فرهنگی معاصر ادبیات عربی است که تأثیر قابل توجّه و شگرفی در دنیای ادب و فرهنگ معاصر عربی به جای نهاده است.
این شخصیت برخلاف دیگر نامداران ادبیات معاصر عربی هم چون نزار قبانی، بدر شاکر السیاب، البیاتی، ادونیس، محمود درویش و … و با وجود هم عصر بودن با آنان و نوآور بودن در شعر سپید عرب و . . . متاسفانه در مجامع فرهنگی و دانشگاهی ایران چندان شناخته شده نیست. آنچه در این نوشته خواهد آمد، تلاشی است برای آشنایی با شعر و شخصیت و مراحل تطور فکری و هنری و آثار این شاعر هنرمند تأثیرگذار1.
مقاله پژوهشی
شکوه سادات حسینی
دوره 1، شماره 1 ، دی 1390، صفحه 115-130
چکیده
بررسی همسانی‌ها و تفاوت‌های ادبیات عربی و فارسی، هم‌چنین تأثیرپذیری این دو ادبیات از یکدیگر همواره دستمایه‌ی بسیاری از پژوهش‌های حوزه‌ی ادبیات تطبیقی بوده است.
از آنجا که در دهه‌های اخیر ارتباط این دو ادبیات کاهش چشمگیری یافته است، به نظر می‌رسد توجه به اشتراکات فرهنگی این دو، از یک سو، و نیز تأثیری که از غرب به عنوان خاستگاه ...
بیشتر
بررسی همسانی‌ها و تفاوت‌های ادبیات عربی و فارسی، هم‌چنین تأثیرپذیری این دو ادبیات از یکدیگر همواره دستمایه‌ی بسیاری از پژوهش‌های حوزه‌ی ادبیات تطبیقی بوده است.
از آنجا که در دهه‌های اخیر ارتباط این دو ادبیات کاهش چشمگیری یافته است، به نظر می‌رسد توجه به اشتراکات فرهنگی این دو، از یک سو، و نیز تأثیری که از غرب به عنوان خاستگاه نقد ادبی نوین گرفته‌اند، از سوی دیگر، زمینه را برای بررسی نمونه‌های نقد عملی در حوزه‌های مختلف فراهم آورد و خلأ ناشی از فقدان یا کمبود ارتباط مستقیم میان ادبیات عربی و فارسی را پُر کند.
در این بررسی‌ها هم‌چنین تفاوت دیدگاه ایرانی و عربی و نیز اختلاف نظر در برداشت از نظریات غربی و نِمود آن در آثار نویسندگان ایرانی و عرب، می‌تواند در نوع نگاه منتقدانه به این دو حوزه مؤثر باشد.
در پژوهش حاضر شماری از نقدهای عملیِ صورت گرفته در ایران و سوریه، به عنوان بخشی از حوزه‌ی گسترده‌ی ادبیات عربی، در ادبیات داستانی (به ویژه داستان کوتاه) به منظور آشنایی با شباهت‌ها و تفاوت‌های نگاه منتقدان ِ هر دو حوزه به نقد ادبیات داستانی بررسی شده است و میزان موفقیت هر کدام از منتقدان با توجه به نوع پرداختن به داستان کوتاه و روند آن در ایران و سوریه مورد ارزیابی قرار گرفته است.
مقاله پژوهشی
رجاء ابوعلی؛ طاهره گودرزی
دوره 1، شماره 1 ، دی 1390، صفحه 131-154
چکیده
مظفرالنواب به عنوان یکی از شاعران برجسته و سرشناس عراقی در حوزه‌ی نقد سیاسی و اجتماعی و یکی از یکه تازان عرصه‌ی هجو، جایگاه ویژه‌ای در ادبیات معاصر عراق دارد. وی که تجربه‌ی روزگاری پرفراز و نشیب در دوران بی‌ثباتی سیاسی و سپس فشار و تبعید را تجربه کرده است، خشمگین از ناکامی سران عرب در حل معضلات اجتماعی و سیاسی به ویژه مسئله‌ی فلسطین ...
بیشتر
مظفرالنواب به عنوان یکی از شاعران برجسته و سرشناس عراقی در حوزه‌ی نقد سیاسی و اجتماعی و یکی از یکه تازان عرصه‌ی هجو، جایگاه ویژه‌ای در ادبیات معاصر عراق دارد. وی که تجربه‌ی روزگاری پرفراز و نشیب در دوران بی‌ثباتی سیاسی و سپس فشار و تبعید را تجربه کرده است، خشمگین از ناکامی سران عرب در حل معضلات اجتماعی و سیاسی به ویژه مسئله‌ی فلسطین و تمایلات سازشکارانهی آنها و نیز ناتوانی تودهی عرب در حل مشکلات پیش رویشان است با زبانی تند و هجایی عریان به نمایش کاستیهای اجتماعی و سیاسی و انتقاد از مسببان وضعیت وخیم مردم عرب میپردازد بیشک تواناییهای زبانی و تعبیرهای ساده به او کمک کرد تا بتواند طیف مخاطبان خود را گسترش بخشیده و پیام خویش را به آنان انتقال دهد.
مقاله پژوهشی
علی اصغر قهرمانی مقبل؛ سید حسین مرعشی
دوره 1، شماره 1 ، دی 1390، صفحه 155-172
چکیده
با روی کار آمدن شاه عباس صفوی و مهاجرت گسترده‌ی عالمان شیعه از لبنان (جبل عامل و بقاع) و بحرین به ایران نهضت ادبی زبان عربی در کشور احیا شد که پیشگامان آن همین مهاجران تازه وارد بودند. رکن دیگر این نهضت ایرانیانی بودند که زبان عربی را از این فقیهان فراگرفتند. از جمله‌ی این افراد میرداماد فیلسوف و فقیه معروف است. او علاوه بر آثار فلسفی، ...
بیشتر
با روی کار آمدن شاه عباس صفوی و مهاجرت گسترده‌ی عالمان شیعه از لبنان (جبل عامل و بقاع) و بحرین به ایران نهضت ادبی زبان عربی در کشور احیا شد که پیشگامان آن همین مهاجران تازه وارد بودند. رکن دیگر این نهضت ایرانیانی بودند که زبان عربی را از این فقیهان فراگرفتند. از جمله‌ی این افراد میرداماد فیلسوف و فقیه معروف است. او علاوه بر آثار فلسفی، اشعاری به فارسی و عربی از خود بر جای گذاشته است. وی با آنکه نوهی دختری محقّق کَرَکی، عالم لبنانی مقیم ایران، است، ولی در ساختارِ موسیقاییِ اشعارِ عربیِ خود به شدت متأثر از شعر فارسی بوده است، به گونهای که هم در انتخاب وزنها و هم در دیگر ویژگیهای وزنی از وزن شعر فارسی بهرهی فراوان برده است. این موضوع به موسیقی اشعار عربی او رنگ و بوی فارسی بخشیده است. میرداماد در اشعار عربی خود از یک سو از پرکاربردترین بحرهای عربی اعراض کرده و از سوی دیگر از وزنهای فارسی مانند وزنهای دوری استفاده کرده است. با توجّه به نمونه‌های موجود می‌توان نتیجه گرفت که میرداماد به هنگام سُرودن اشعار عربیاش تحت تأثیر اشعار فارسی مولوی و حافظ بوده است. برای بررسی این موارد از شیوهی نقد تطبیقی استفاده شده است.
