مقاله پژوهشی
غلامعباس رضایی هفتادر؛ زینب قاسمی اصل
دوره 2، شماره 5 ، دی 1391، صفحه 38-13
چکیده
با توجه به تأثیرگذاری شگرف هزارویک‌شب بر عرصه‌های مختلف ادبی و فرهنگی ملل جهان، این پژوهش با هدف بررسی نقش هزارویک‌شب در شکوفایی نمایش نوین عربی، نزد پیشگامان این هنر صورت گرفت. بدین‌منظور پس از بررسی ریشهها و خاستگاههای نمایش و شکل‌های مختلف هنرهای دراماتیک در کشورهای عربی، به معرفی هزارویک‌شب و قابلیتهای نمایشی آن ...
بیشتر
با توجه به تأثیرگذاری شگرف هزارویک‌شب بر عرصه‌های مختلف ادبی و فرهنگی ملل جهان، این پژوهش با هدف بررسی نقش هزارویک‌شب در شکوفایی نمایش نوین عربی، نزد پیشگامان این هنر صورت گرفت. بدین‌منظور پس از بررسی ریشهها و خاستگاههای نمایش و شکل‌های مختلف هنرهای دراماتیک در کشورهای عربی، به معرفی هزارویک‌شب و قابلیتهای نمایشی آن پرداخته شد. همزمان با شکلگیری تئاتر نوین عربی و پایهریزی آن توسط نمایشنامهنویسان بزرگ عرب، موج تازهای از تأثیرگذاری هزارویک‌شب بر ادبیات عربی و اینبار در عرصهی هنر نمایش بهوجود آمد که بررسی و معرفی مهمترین نمایشنامههایی که براساس این کتاب نوشته شده‌اند، بخش بعدی این پژوهش را تشکیل میدهد. دستاورد این تحقیق اثبات قابلیتهای نمایشی هزارویک‌شب از طریق بررسی نمونهها و همچنین معرفی موج تأثیرپذیری نویسندگان عرب در دورهی شکوفایی نمایش از نیمهی قرن نوزدهم بهبعد، نزد آنان است و بدینصورت ثابت می‌کند که توجه پیشتازان عرصهی نمایش عربی و پایهگذاران آن، بیش از ادبیات اروپا به میراث تاریخی ادبیات عربی بهطور عام و هزارویک‌شب بهطور خاص بوده است.
مقاله پژوهشی
سیدمحمد میرحسینی؛ حشمت‌الله زارعی کفایت
دوره 2، شماره 5 ، دی 1391، صفحه 58-39
چکیده
اعشی یکی از اصحاب معلّقات و یکی از شاعران طبقهی اول عصر جاهلی است که در شعر وی به‌خاطر کثرت سفرهایش به مناطق مجاور میتوان گوشههایی از فرهنگ و تمدّن‌های مختلف همچون تمدّن فارسی، رومی، حبشی، نبطی، مصری، ترکی، کابلی و غیره را دید. از آنجا که او برای به‌دست‌آوردن مال و ثروت به همسایههای مجاور سفر کرد، شعر وی نمایانگر نشانه‌های ...
بیشتر
اعشی یکی از اصحاب معلّقات و یکی از شاعران طبقهی اول عصر جاهلی است که در شعر وی به‌خاطر کثرت سفرهایش به مناطق مجاور میتوان گوشههایی از فرهنگ و تمدّن‌های مختلف همچون تمدّن فارسی، رومی، حبشی، نبطی، مصری، ترکی، کابلی و غیره را دید. از آنجا که او برای به‌دست‌آوردن مال و ثروت به همسایههای مجاور سفر کرد، شعر وی نمایانگر نشانه‌های فرهنگ و تمدّن مثل طلاق، ازدواج، جنگ، مجالس لهوولعب، وسایل عیش و نوش، آلات موسیقی و غیره است. علاوه‌برآن میتوان در شعر وی ادیان مختلف، باورها و عقاید دینی، مراسم مذهبی مردم را دید. تمدّن و مدنیت علاوه بر خیال بر زبان، موضوعات و موسیقی شعری اعشی نیز تأثیر گذاشته است. زبان شعری وی به‌علت گوش‌دادن به سازوآواز کنیزکان برخلاف دیگر شاعران جاهلی مثل طرفة بن عبد همواره ساده بوده و فارغ از بیچیدگی است. تأثیر فرهنگ و تمدّن در موضوعات شعری وی این‌گونه است که او در فن مدح مثل شاعران عباسی به مبالغه میپردازد و در هجو، مهجوّ را به ریشخند می‌گیرد و در تغزل، در وصف معشوقه تنوّع و تفنّن به‌خرج میدهد. این شاعر برای موسیقی شعر خود أوزان آهنگین انتخاب می‌کند به‌طوری که پرکاربردترین أوزان شعر وی بحر طویل و متقارب میباشد. وی با به‌کاربردن قوافی آهنگین در غالب حروف رویّ شایع مثل لام، دال و راء، تکرار حروف و کلمات، هماهنگی آنها، برخی آرایه‌های بدیعی نظیر تنسیق صفات، طباق، ردّ العجز علی الصدر، انواع جناس و ... موسیقی شعر خود را افزایش می دهد و مخاطب را به‌هیجان درمی‌آورد.
مقاله پژوهشی
مجید صالح بک؛ سمیه السادات طباطبایی
دوره 2، شماره 5 ، دی 1391، صفحه 82-59
چکیده
حیات بشر با اساطیر پیوند ناگسستنی دارد. این داستان های خیالی که گاه ریشه در واقعیت تاریخی دارند چنان با زندگی انسان درآمیخته اند که در برخی جوامع به عنوان حقیقت غیر قابل انکار پذیرفته شده اند در هم تنیده بودن اساطیر با زندگی بشر، چنان در ادبیات به عنوان جلوه ای از فرهنگ و تمدن انسان انعکاس یافته که امروزه اسطوره ها جایگاه کم نظیری در ...
بیشتر
حیات بشر با اساطیر پیوند ناگسستنی دارد. این داستان های خیالی که گاه ریشه در واقعیت تاریخی دارند چنان با زندگی انسان درآمیخته اند که در برخی جوامع به عنوان حقیقت غیر قابل انکار پذیرفته شده اند در هم تنیده بودن اساطیر با زندگی بشر، چنان در ادبیات به عنوان جلوه ای از فرهنگ و تمدن انسان انعکاس یافته که امروزه اسطوره ها جایگاه کم نظیری در ادبیات ملل جهان و از جمله ادبیات عربی پیدا کرده است. ابراهیم الکونی یکی از رمان نویسان معاصر و شناخته شده در جهان عرب است که از اسطوره و به ویژه اساطیر بومی-آفریقایی و باورهای محلی بهره ی فراوانی گرفته است. در این مقاله تلاش شده اسطوره ها و اعتقادات بومیان در منطقه ای از شمال آفریقا (لیبی) در یکی از برجستهترین آثار ابراهیم الکونی به نام "نزیف الحجر" بررسی شود و از این رهگذر کاربست اسطوره و کارکرد آن در نزد این نویسنده پرآوازه عرب معرفی گردد.
مقاله پژوهشی
حسن گودرزی لمراسکی؛ مصطفی کمالجو
دوره 2، شماره 5 ، دی 1391، صفحه 100-83
چکیده
پارناس که معادل آن در زبان عربی «الفن للفن» یا «البرناسیه» و در زبان فارسی «هنر برای هنر» میباشد یکی از مکتب‌های نقد ادبی و حد اعتدال میان رومانتیسم و سمبولیسم است که نه مانند رومانتیک شعر را فدای احساسات شخصی کرده و آن را وسیله‌ای برای بیان احساسات و ذوق درونی شاعر قرار میدهد و نه مانند سمبولیسم دارای ابهام و پیچیدگی ...
بیشتر
پارناس که معادل آن در زبان عربی «الفن للفن» یا «البرناسیه» و در زبان فارسی «هنر برای هنر» میباشد یکی از مکتب‌های نقد ادبی و حد اعتدال میان رومانتیسم و سمبولیسم است که نه مانند رومانتیک شعر را فدای احساسات شخصی کرده و آن را وسیله‌ای برای بیان احساسات و ذوق درونی شاعر قرار میدهد و نه مانند سمبولیسم دارای ابهام و پیچیدگی است؛ بلکه معتقد است خود شعر هدف است نه وسیله‌ای برای رسیدن به هدف؛ به‌عبارت دیگر، شعر، خودبه‌خود و به‌خاطر خودش زیباست و باید به آن ارج نهاده و برایش ارزش قائل شویم. این جستار بر آن است تا این مکتب را در اندیشه‌ی یکی از شاعران برجستهی لبنانی، امین نخله، بررسی کرده و جنبه‌های گوناگون آن را تبیین نماید. در این تحقیق، هدف، بیان اهداف شعر از نگاه امین نخله است چراکه وی به‌عنوان یک شاعر پارناسی بر آن است که شعر فقط باید زیبا باشد و نباید در آن به دنبال هدف خاصی جز زیبایی باشیم. در این مقاله که برخی از قصاید او چون «البلبل» و «الشلاّل» و «الحبیب الأول» بررسی شده است به این نتیجه می‌رسیم که امین نخله شاعری ساختار‌گرا و کلاسیک است که به شکل و فرم اهمیت خاصی میدهد و به چگونگی گفتار توجه می‌کند نه چیستی آن همچنین شعر او، ادبیات برج عاجی است که در آن به مسائلی چون عشق و بلبل و مانند آن میپردازد.
مقاله پژوهشی
علی سلیمی؛ صلاح‌الدین موحدی
دوره 2، شماره 5 ، دی 1391، صفحه 126-101
چکیده
پس از اعلامیه‌ی بالفور که دولت انگلیس در آن، وعدهی تشکیل یک دولت یهودی در سرزمین فلسطین را داده بود، یهودیان به پیاده کردن نقشهی خود در این سرزمین پرداختند. از جمله اقدامات آنان در این زمینه، خرید زمین از اعراب و تشویق یهودیان جهان برای کوچ به سرزمین فلسطین بود. برخی از شاعران و متفکران عرب، این خطر را به‌خوبی احساس میکردند. ...
بیشتر
پس از اعلامیه‌ی بالفور که دولت انگلیس در آن، وعدهی تشکیل یک دولت یهودی در سرزمین فلسطین را داده بود، یهودیان به پیاده کردن نقشهی خود در این سرزمین پرداختند. از جمله اقدامات آنان در این زمینه، خرید زمین از اعراب و تشویق یهودیان جهان برای کوچ به سرزمین فلسطین بود. برخی از شاعران و متفکران عرب، این خطر را به‌خوبی احساس میکردند. ابراهیم طوقان، شاعر مبارز فلسطینی، از جمله شاعرانی است که سهم بهسزایی در شعر پایداری و بیداری مردم این سرزمین داشته است، از او قصاید زیادی در مقابله با یهودیان و اهداف صهیونیستی آنها برجای مانده است. وی در یکی از قصاید خود، به معارضه ی شعری با یک شاعر یهودی به نام رَئُوبین (Reuben or Reuben) پرداخته است. این شاعر یهودی، قصیدهای در دفاع از تجاوزات سربازان اسرائیلی در سرزمین فلسطین سروده است، طوقان با استفاده از تورات و قرآن کریم در بیان سابقهی تاریخی یهود، ادعاهای این شاعر یهودی را به نقد و چالش کشیده است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی در متن دو قصیده، معارضه‌ی شعری ابراهیم طوقان با شاعر یهودی را بررسی نموده است.
مقاله پژوهشی
سید محمود میرزایی الحسینی
دوره 2، شماره 5 ، دی 1391، صفحه 142-127
چکیده
«مَثَل» مقوله‌ای زبانی- ادبی به‌شمار میآید که از جایگاهی والا در فرهنگ ایرانی و عربی برخوردار است. مثل‌نگاران ایرانی و عرب سعی وافر داشتهاند که امثال را گردآوری و ثبت و ضبط نمایند. شیوهی مثلپژوهی و تدوین ضرب‌المثلها بیشتر مبتنی بر شیوهی «دسته‌بندی الفبایی» بوده است و هیچ‌گونه رابطه و پیوند منطقی و معنایی ...
بیشتر
«مَثَل» مقوله‌ای زبانی- ادبی به‌شمار میآید که از جایگاهی والا در فرهنگ ایرانی و عربی برخوردار است. مثل‌نگاران ایرانی و عرب سعی وافر داشتهاند که امثال را گردآوری و ثبت و ضبط نمایند. شیوهی مثلپژوهی و تدوین ضرب‌المثلها بیشتر مبتنی بر شیوهی «دسته‌بندی الفبایی» بوده است و هیچ‌گونه رابطه و پیوند منطقی و معنایی میان امثال به‌چشم نمی‌خورد. نگارنده بر این باور است که دسته‌بندی امثال براساس «حوزههای معنایی» میتواند از یک‌سو مثل‌پژوهان و پژوهندگان را در مطالعات مردم‌شناسانه و کشف عناصر فرهنگی و تمدنی ملت‌ها کمک نماید و از سوی دیگر، دستیابی به مثل‌های مربوط به حوزههای مختلف را امکان‌پذیر مینماید. در این پژوهش، تلاش شده است ضربالمثلهای دلالت‌کننده بر «بیهودهکاری» در فارسی و عربی بررسی گردد. ابتدا تعاریف گوناگونی از «مثل» از منظر مثل‌پژوهان ایرانی و عرب ارائه شده است؛ آنگاه مجموعه امثال حوزه‌ی مذکور به‌شکل تطبیقی بررسی شده‌اند. این مقاله میتواند در حوزههای مثل‌شناسی و مثل‌نگاری و تطبیق امثال فارسی و عربی با تأکید بر اهمیت «طبقه‌بندی معنایی» امثال نه «دسته‌بندی الفبایی» آنها کاربرد داشته باشد. نگارنده رفتارهای بیهوده، نسنجیده، غیر منطقی، متهورانه و عاری از هرگونه دوراندیشی، سنجیدگی و ظرافت را به‌عنوان یک آسیب اجتماعی و فرهنگی تلقی کرده و سعی نموده است تا ابعاد گوناگون بیهودهکاری را در امثال فارسی و عربی تجزیه و تحلیل نماید.
مقاله پژوهشی
تورج زینی‌وند؛ کامران سلیمانی
دوره 2، شماره 5 ، دی 1391، صفحه 160-143
چکیده
احمد وائلی، شاعر و خطیب مشهور و معاصر شیعی عراق، پدیدهی بینامتنی قرآنی را فراوان در شعر دینی خود به کار برده است.در این اسلوب شعری، تأثیر پذیری لفظی و معنوی شاعر از قرآن،نمود چشمگیری دارد. روش وی در کاربرد آموزه های قرآنی به دو شیوه است؛وی در شیوهی نخست به مانند بسیاری از شاعران کلاسیک ادب عربی، برخی از الفاظ و مفاهیم قرآنی را ...
بیشتر
احمد وائلی، شاعر و خطیب مشهور و معاصر شیعی عراق، پدیدهی بینامتنی قرآنی را فراوان در شعر دینی خود به کار برده است.در این اسلوب شعری، تأثیر پذیری لفظی و معنوی شاعر از قرآن،نمود چشمگیری دارد. روش وی در کاربرد آموزه های قرآنی به دو شیوه است؛وی در شیوهی نخست به مانند بسیاری از شاعران کلاسیک ادب عربی، برخی از الفاظ و مفاهیم قرآنی را بدون تغییر و نوآفرینی به کار برده که این روش، بیشترین بسامد را در شعرش به خود اختصاص داده است. شیوهی دومی که شاعر از آن استفاده نموده است،روش بینامتنی (تناص) است. تأثیرپذیری وی در این بخش از قرآن کریم به گونه ای پنهان و غیر مستقیم و با مهارت و توانایی فنّی همراه است.
مقاله پژوهشی
سیده‌اکرم رخشنده‌نیا
دوره 2، شماره 5 ، دی 1391، صفحه 180-161
چکیده
میراث دینی در همهیاشکال و نزد همهی ملت ها، یکی از مصادر مهم الهام شعری به شمار میآید و شاعران، در بسیاری از موضوعات و آثار ادبی خود از میراث دینی استمداد نموده‌اند که در این میان یکی از پرکاربردترین نمادهای دینی، پیامبران الهی میباشند.
شاعران در کاربرد نمادین شخصیت های پیامبران با پررنگ ساختن ویژگی‌های برجستهی حیات ...
بیشتر
میراث دینی در همهیاشکال و نزد همهی ملت ها، یکی از مصادر مهم الهام شعری به شمار میآید و شاعران، در بسیاری از موضوعات و آثار ادبی خود از میراث دینی استمداد نموده‌اند که در این میان یکی از پرکاربردترین نمادهای دینی، پیامبران الهی میباشند.
شاعران در کاربرد نمادین شخصیت های پیامبران با پررنگ ساختن ویژگی‌های برجستهی حیات آنان همچون رنج وعذاب مسیح(ع) و صبر ایوب(ع) ضمن اشاره به شخصیت های دینی از آنان در تبیین و تفسیر حیات معاصر خویش مدد میجویند.
با این حال گاه شاعران معاصر عرب در کنار نمادهای مقبول و معروف به هنجار شکنی در کاربرد نمادین شخصیت های دینی رو می آورند واز قالب های نامتعارف استفاده میکنند که در این میان بیشترین هنجارشکنی در داستان مسیح(ع)، وسپس در داستان ایوب(ع)، موسی(ع)،آدم(ع) و نوح(ع) قابل مشاهده است.
این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با مطالعهی دقیق و کامل دواوین بدرشاکر السیاب، نازک الملائکه، فدوی طوقان، محمود درویش، سمیح القاسم، أمل دنقل و نزار قبانی و با استفاده از همهی شاهد مثال های استخراجی برآن است که هنجارشکنی درکاربرد شخصیت های دینی پیامبران را تجزیه و تحلیل نماید.
مقاله پژوهشی
حسن مجیدی؛ مدینه قشلاقی
دوره 2، شماره 5 ، دی 1391، صفحه 204-181
چکیده
عصر کنونی که عصر سرعت و علم و تکنولوژی است ضرورت برقراری ارتباط با جوامع دیگر برای رشد در زمینه های علمی،فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و ... بیش از گذشته احساس می شود؛ یکی از این راههای ارتباطی« ترجمه» در انواعمختلف میباشد. ترجمهی مکتوب به عنوان نوعی از ترجمه به برگردان پیامی از زبان مبدأ به زبان مقصد به صورت نوشتاری، گفته می ...
بیشتر
عصر کنونی که عصر سرعت و علم و تکنولوژی است ضرورت برقراری ارتباط با جوامع دیگر برای رشد در زمینه های علمی،فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و ... بیش از گذشته احساس می شود؛ یکی از این راههای ارتباطی« ترجمه» در انواعمختلف میباشد. ترجمهی مکتوب به عنوان نوعی از ترجمه به برگردان پیامی از زبان مبدأ به زبان مقصد به صورت نوشتاری، گفته می شود. پر واضح است ترجمهی مکتوب در انتقال آثار کهن و معاصر دیگر ملل، به ادبیات ما نقش بسزایی داشته است، بنابراین آشنایی با اصول و قواعد آن به عنوان ابزاری برای فهم صحیح اندیشه‌ی نویسنده بسیار مهم می باشد.
با توجه به اینکه درمنابع مختلف به صورت پراکنده به اصول ترجمهی مکتوب پرداخته شده و شناخت صحیح این اصول و به کارگیری آن، عامل اصلی ارائهی ترجمهی مقبول می باشد در این مقاله سعی شده است به بررسی و تحلیل مجموعه ای از مهمترین اصول و قواعد ترجمهی مکتوب از جمله تسلط بر زبان مبدأ و مقصد، فهم موضوع ترجمه، مراعات امانت، تسلط بر اصطلاحات خاص و. . . پرداخته و آنها را تبیین نماید.
