ترجمه در زبان و ادبیات عربی
اعظم دریادل موحد؛ سید مهدی مسبوق؛ محمد طاهری
چکیده
عطار نیشابوری شاعر بلندآوازه و عارف بزرگ سدۀ ششم و هفتم هجری، مضامین والای عرفانی را در قالب نماد و رمز در آثار خود به تصویر کشیده‌است. یکی از این آثار، منظومه فاخر منطق‌الطیر است که با نماد و رمزهای دینی و عرفانی پیوندی عمیق دارد. از آنجا که تلمیح، نقش برجسته‌ای در تأثیرگذاری مضامین عرفانی دارد عطار این تلمیحات را به صورت رمز و نماد ...
بیشتر
عطار نیشابوری شاعر بلندآوازه و عارف بزرگ سدۀ ششم و هفتم هجری، مضامین والای عرفانی را در قالب نماد و رمز در آثار خود به تصویر کشیده‌است. یکی از این آثار، منظومه فاخر منطق‌الطیر است که با نماد و رمزهای دینی و عرفانی پیوندی عمیق دارد. از آنجا که تلمیح، نقش برجسته‌ای در تأثیرگذاری مضامین عرفانی دارد عطار این تلمیحات را به صورت رمز و نماد بیان میکند تا مواعظ و حکمت‌هایش در جان شنونده بنشیند. این شاهکار ادبی و عرفانی به زبانهای مختلف از جمله عربی ترجمه شده است. تاکنون سه ترجمه عربی از این منظومه توسط احمد ناجی القیسی، بدیع محمد جمعه و علی عباس زلیخه صورت گرفته که بی‌تردید معادلیابی و بازگردانی تلمیحات و رموز آن یکی از مهمترین چالشهای پیشروی مترجمان بوده‌است. لپیهالم برای برگردان تلمیحات و نمادها روش‌هایی را معرفی میکند که پژوهش حاضر کوشیده با روش توصیفی و با تکیه بر مدل لپیهالم کیفیت انتقال تلمیحات نمادین را در سه ترجمه یادشده مورد ارزیابی و سنجش قرار دهد. با توجه به گستردگی منطق‌الطیر 65 بیت آغازین آن با عنوان «سخنی با مرغان» به دلیل بسامد بالای تلمیحات نمادین به عنوان پیکره پژوهش انتخاب شد. برآیند پژوهش نشان داد که در بین مترجمان تنها ناجی القیسی معنای نهفته در تلمیحات نمادین را مورد توجه قرار داده و کوشیده معادل مناسبی برای آن برگزیند. بدیع جمعه بدون توجه به این تلمیحات رمزی، فقط به تلمیحات داستانی یا آیات قرآن در پانویس اشاره کرده و زلیخه نیز بی‌اعتنا به این تلمیحات آنها را تحتاللفظی بازگردانی کرده است
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
علی نجفی ایوکی
چکیده
یکی از شگردهای مهمی که سخنوران صاحب نام در فرایند انتقال مفاهیم مورد نظر از آن استفاده کرده‌اند تکنیک «عکس» یا «تبدیل» است. امام علی علیه السلام به عنوان یک سخنور بی‌بدیل، برای ترسیم اندیشه‌ها در خطبه‌های خود از شگرد یادشده بهره گرفته است و بارِ معناییِ زیادی را بر دوش آن قرار داده و تلاش کرده با توانش زبانی خویش، میانِ ...
بیشتر
یکی از شگردهای مهمی که سخنوران صاحب نام در فرایند انتقال مفاهیم مورد نظر از آن استفاده کرده‌اند تکنیک «عکس» یا «تبدیل» است. امام علی علیه السلام به عنوان یک سخنور بی‌بدیل، برای ترسیم اندیشه‌ها در خطبه‌های خود از شگرد یادشده بهره گرفته است و بارِ معناییِ زیادی را بر دوش آن قرار داده و تلاش کرده با توانش زبانی خویش، میانِ ساخت زبانی و مفهوم مورد نظر هماهنگی و همسویی ایجاد نماید و از رهگذر آن، ایدئولوژی خود را به مخاطب القا نماید. در پرتو اهمیت جایگاه و کارکرد شگرد عکس در نهج البلاغه، پژوهش حاضر میکوشد با انتخاب ترجمه محمد دشتی و عبد المجید معادیخواه به عنوان جامعه مطالعاتی، به روش توصیفی- تحلیلی، نحوه برگردانِ پاره‌گفت‌هایِ عکس‌محورِ خطبه‌های نهج البلاغه را از منظر رسایی یا نارسایی دلالت، بازآفرینی یا گذر از تناظر در ساخت، رعایت اقتصاد زبانی یا نادیده گرفتن آن مورد واکاوی قرار دهد تا از کیفیت فهم آن دو مترجم نسبت به دلالت شگرد یادشده، چگونگی بازتولید آن تکنیک بیانی در زبان مقصد، و میزان توجه به اقتصاد زبانی و کمینه‌گراییِ نخستین پرده بردارد. بررسی گویای این است که هر دو مترجم به وجود این تکنیک در متن مبدا شناخت داشته‌اند و کوشیده‌اند در فرایند برگردانِ متن، از رهگذر تکرار سازه‌های اصلی عکس، آن را در زبان فارسی بازآفرینی و بازسازی نماید و با آرایش جدید واژگان متناظر، آن راهبرد بیانی را در زبان مقصد پیاده‌سازی کنند. دیگر اینکه گاهی اوقات محدودیت معنایی و ساختاری مانع از بازآفرینی عکس در زبان مقصد شده است.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
محمد رحیمی؛ شکوفه شاهزیدی
چکیده
ترجمه ماشینی به عنوان یک فناوری مهم هر روز دارد روبه جلوتر حرکت میکند و سعی دارد تا امکان ارتباط بین فرهنگ‌ها و افراد را فراهم کند. در این زمینه، ترجمه گوگل از اهمیت و گستردگی ویژه‌ای در میان کاربران برخوردار است و هر روز بر کارکرد آن افزوده میشود. مقاله حاضر با این فرض که هوش مصنوعی در عرصه ترجمه ادبی چالشهای بزرگی دارد، تلاش ...
بیشتر
ترجمه ماشینی به عنوان یک فناوری مهم هر روز دارد روبه جلوتر حرکت میکند و سعی دارد تا امکان ارتباط بین فرهنگ‌ها و افراد را فراهم کند. در این زمینه، ترجمه گوگل از اهمیت و گستردگی ویژه‌ای در میان کاربران برخوردار است و هر روز بر کارکرد آن افزوده میشود. مقاله حاضر با این فرض که هوش مصنوعی در عرصه ترجمه ادبی چالشهای بزرگی دارد، تلاش میکند تا خطاهای ترجمه هوش مصنوعی از یک متن ادبی را به بررسی بنشیند. برای این منظور ترجمه عربی گوگل از شعر «مهتابِ» نیما یوشیج به عنوان یک متن مشهور و البته ساده انتخاب شده است. برای این منظور ضمن تحلیل خطای ترجمه ماشینی و دسته‌بندی آنها متناسب با سطوح زبان؛ راهکار‌هایی برای بهبود این نوع ترجمه با دخالت انسان، ارائه میشود. مهمترین یافتههای این پژوهش بیانگر این مطلب است که ترجمه گوگل از یک متن ادبی ـ در حال حاضر ـ و با تمام پیشرفتها و مزایا، ـ در سطوح خوانشی؛ واژگانی، دستوری و معنایی ـ زیباییشناختی، مشکل جدی دارد و نیازمند دخالت انسان در قالب راهکار‌هایی چون، تغییر رسم الخط، واضحسازی، سادهسازی، معاصرسازی و... است.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
مسعود فکری؛ هانیه درستکار
چکیده
نهج البلاغه نیز مانند هر متن دیگری سرشار از اصطلاحات است. رسیدن به بالاترین سطح همپایگی در ترجمة این اصطلاحات، ارائه معادلی با صورت و معنای مشابه را میطلبد. با این حال به دلیل آن که گاهی، معادل دقیقی در زبان مقصد وجود ندارد یا بافت موجود فقط خوانش ملموس را جایز میداند تا کاربرد زبان اصطلاحی، این امر محقق نمی‌گردد. در پژوهش حاضر برابری ...
بیشتر
نهج البلاغه نیز مانند هر متن دیگری سرشار از اصطلاحات است. رسیدن به بالاترین سطح همپایگی در ترجمة این اصطلاحات، ارائه معادلی با صورت و معنای مشابه را میطلبد. با این حال به دلیل آن که گاهی، معادل دقیقی در زبان مقصد وجود ندارد یا بافت موجود فقط خوانش ملموس را جایز میداند تا کاربرد زبان اصطلاحی، این امر محقق نمی‌گردد. در پژوهش حاضر برابری اصطلاحی از رهگذر نظریه تعادل نایدا در ترجمة محمد دشتی از خطبه‌های نهج البلاغه مورد بررسی قرار گرفته است. اثر حاضر با روش توصیفی – تحلیلی انجام گرفته است. برآیند پژوهش نشان داد مترجم هنگام ترجمة خطبه‌ها با این مشکل مواجه بوده که هر دو معنای تحت اللفظی و اصطلاحی در اصطلاحات به صورت همزمان مد نظر بوده است. نظر به بررسی‌های صورت گرفته، راهبردهای «ترجمه تحت اللفظی» و «دگرگویی» و « ترجمه با معنا و صورت مشابه» بیش از سایر راهبردها به کار رفته‌اند. مترجم در عین تلاش برای انتقال پیام و دستیابی به تعادل پویا، در مواردی، منتقل شدن پیام را امری مسلم انگاشته و صورت کلام را ترجمه و بدون معادلیابیِ صحیح وارد زبان مقصد کرده است. همین امر موجب شده مخاطب با انبوهی از اصطلاحات و تعابیر مواجه شود که با فرهنگ او بیگانه‌اند و در نتیجه به مقصود خواننده پی نبرد.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
حسین جوکار؛ علی افضلی؛ مسعود فکری؛ شهریار نیازی
چکیده
الگوهای متعددی به ارزیابی کیفیت و نقد ترجمه‌ها پرداخته‌اند که در بین آنها الگوی گارسس زوایای بیشتری از نقد ترجمه‌ها را در‌برمی‌گیرد. این الگو براساس اصل برابری میان متن مبدأ و مقصد استوار است و ترجمه را در‌چهار سطح معنایی-لغوی، نحوی-واژه‌ساختی، گفتمانی-کارکردی و سبکی-عملی مورد بررسی قرار‌می-دهد، که هر سطح دارای مؤلفههای ...
بیشتر
الگوهای متعددی به ارزیابی کیفیت و نقد ترجمه‌ها پرداخته‌اند که در بین آنها الگوی گارسس زوایای بیشتری از نقد ترجمه‌ها را در‌برمی‌گیرد. این الگو براساس اصل برابری میان متن مبدأ و مقصد استوار است و ترجمه را در‌چهار سطح معنایی-لغوی، نحوی-واژه‌ساختی، گفتمانی-کارکردی و سبکی-عملی مورد بررسی قرار‌می-دهد، که هر سطح دارای مؤلفههای مرتبط به‌خود است. پژوهش حاضر در‌نظر دارد با روش تحلیل‌محتوای آمیخته (کمی – کیفی)، و با هدف ارزیابی کیفیت ترجمه، ترجمة مرعشی‌پور از رمان «بین‌القصرین» را بر مبنای سطوح معنایی-لغوی و نحوی-واژه ساختیِ الگوی گارسس مورد بررسی و نقد قرار دهد. علاوه بر ارزشِ نفس ترجمۀ «بین‌القصرین» به عنوان یکی از ارزشمندترین آثار نجیب‌محفوظ، بازتاب مؤلفههای این دو سطح، با شاهد مثال‌های فراوان در ترجمۀ این رمان، سبب شده‌است تا در این جستار، ترجمۀ اشاره شده، با تکیه بر الگوی گارسس مورد بررسی و ارزیابی قرار‌گیرد، که ارزیاب این امکان را دارد تا مؤلفههای مختلف از این دو سطح را بر متن ترجمه تطبیق دهد. برای این منظور الگوی گارسس در سطوح معنایی-لغوی و نحوی-واژه ساختی توضیح داده شده و سپس کاربردِ مؤلفههای این سطوح بر مثال‌های مستخرج از ترجمه، ذکر‌شده است. دستاورد این جستار بیانگر آن است که ترجمۀ مرعشی‌پور از منظر مؤلفههای سطوح معنایی-لغوی و نحوی-واژه ساختیِ مدل گارسس، قابل نقد و ارزیابی است. و به دلیل داشتن ویژگی‌های مثبت که پرشمارتر از ویژگی‌های منفی است این ترجمه از کفایت و مقبولیت برخوردار است. همچنین مترجم از بسط نحوی، تغییر نحو یا دستورگردانی، تغییر دیدگاه یا دگربینی و حذف بیش از بقیۀ مؤلفه‌ها بهره برده است.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
فرشته افضلی؛ زهرا هژبری
چکیده
ترجمة فیلم با توجه به درون‌مایۀ هر سکانس، متفاوت است و یکی از این درون‌مایه‌ها، گفتار مؤدبانه است که شامل جمله‌های تعارفی، احترامی و به‌گونة کلی مؤدبانه مانند مورد لطف قرار‌دادن، عرض کردن و ... میشود. نظریة ادب را، ادب زبانشناختی نامیده‌اند که در حوزۀ علوم کاربردشناسی و تحلیل گفتگو قرار دارد؛ این نظریه را براون و لِوینسون ...
بیشتر
ترجمة فیلم با توجه به درون‌مایۀ هر سکانس، متفاوت است و یکی از این درون‌مایه‌ها، گفتار مؤدبانه است که شامل جمله‌های تعارفی، احترامی و به‌گونة کلی مؤدبانه مانند مورد لطف قرار‌دادن، عرض کردن و ... میشود. نظریة ادب را، ادب زبانشناختی نامیده‌اند که در حوزۀ علوم کاربردشناسی و تحلیل گفتگو قرار دارد؛ این نظریه را براون و لِوینسون در سال ۱۹۷۸، مطرح و در سال ۱۹۸۷، بازنگری و اصلاح کردند. در این پژوهش، تلاش میشود با تکیه بر نظریۀ ادب براون و لِوینسون، شماری از زوایای پنهان ترجمۀ گفتار مؤدبانه در فیلم فصل آخر (1387) و زیرنویس عربی آن بررسی شود تا بفهمیم که کاربرد هر یک از واژه‌ها و عبارت‌ها در زبان فارسی، بر کدام یک از راهبردهای ادب این دو نظریهپرداز سازگار است؛ این راهبردها عبارت است از: بیان مستقیم، غیرمستقیم، ادب مثبت و منفی. سبب گزینش فیلم فصل آخر، وجود حجم بالای گفتارهای مؤدبانة غیرمستقیم، تعارف‌های فرهنگی و خطاب‌های احترام‌آمیز در دیالوگ‌های آن است. به همین روی، با روش توصیفی-تحلیلی، واژه‌ها و عبارت‌های مربوط به موضوع ادب را در این فیلم گزینش کرده‌ایم، آنگاه زیرنویس عربی آن را استخراج، جدول‌بندی و پس از آن بر پایۀ نظریۀ نامبرده، تحلیل کرده‌ایم. نتایج، حاکی از آن است که گوینده در بخش‌های گوناگون فیلم میکوشد به‌صورت غیرمستقیم، مفهوم سخن خود را به مخاطب انتقال دهد و به‌گونه‌ای ضمنی و کنایی او را نسبت به درون‌مایة سخنش آگاه کند و مترجم تلاش کرده است ابزارهای غیرمستقیم را جهت ادب‌مند‌کردن ساختار زبانی دیالوگ‌های شخصیت‌های فیلم به کار ببرد..
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
سجاد اسماعیلی؛ محمدرضا کشاورز
چکیده
گیدئون توری به عنوان یکی از نظریه‌پردازان حوزه زبان شناسی و ترجمه، ضمن به چالش کشیدن رویکرد مبدأمحور ترجمه، الگویی مقصدمحور شامل هنجارهای سه گانه آغازین، مقدماتی و عملیاتی را ارائه کرد و گامی مهم در جهت استانداردسازی ترجمه برداشت. این پژوهش بر آن شد تا با استفاده از همین الگو و بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی و مراجعه به منابع کتابخانه‌ای ...
بیشتر
گیدئون توری به عنوان یکی از نظریه‌پردازان حوزه زبان شناسی و ترجمه، ضمن به چالش کشیدن رویکرد مبدأمحور ترجمه، الگویی مقصدمحور شامل هنجارهای سه گانه آغازین، مقدماتی و عملیاتی را ارائه کرد و گامی مهم در جهت استانداردسازی ترجمه برداشت. این پژوهش بر آن شد تا با استفاده از همین الگو و بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی و مراجعه به منابع کتابخانه‌ای به بررسی و نقد ترجمۀ فارسی یکی از رمان‌های نجیب محفوظ به نام زقاق‌المدق از محمدرضا مرعشی‌پور بپردازد. یافتههای حاصل از بررسی ترجمۀ فارسی این رمان نشان داد که از نظر هنجار آغازین، مترجم ترجمۀ فارسی رمان مورد اشاره را با بهرهمندی و مبنا قرار‌دادن هنجارهای زبانی مقصد به‌گونه‌ای ارائه می‌دهد که کارکرد و پذیرش متن ترجمه شده در بستر فرهنگی و زبانی مخاطب هدف، اهمیت بیشتری دارد. مترجم از لحاظ هنجار عملیاتی، علاوه بر التزام به بهره‌گیری از هنجارهای ساختاری شامل: افرایش یا حذف واژگان و عبارات و پانوشت از هنجارهای زبان‌شناسی شامل: معادلیابی و ویژگی سبکی نیز بهره گرفته است و در مجموع در انتقال سلیس و روان محتوا موفق ظاهر شده است.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
پیمان کریمی؛ محمود شهبازی؛ سید ابوالفضل سجادی؛ قاسم عزیزی مراد
چکیده
ساخت اطلاعی زبان یکی از مباحث بنیادین زبان‌شناسی نوین به‌شمار می‌آید که به تحلیل رابطه بین ساختار‌جملات و بافت‌های زبانی یا فرازبانی که این جملات در آنها بهکار می‌روند، میپردازد. در این حوزه، پژوهش‌ها به بررسی حالات ذهنی گوینده و شنونده، ساختار اطلاعاتی و جنبه‌های ارتباطی زبان می‌پردازند. مفاهیمی نظیر ساخت بی‌نشان ...
بیشتر
ساخت اطلاعی زبان یکی از مباحث بنیادین زبان‌شناسی نوین به‌شمار می‌آید که به تحلیل رابطه بین ساختار‌جملات و بافت‌های زبانی یا فرازبانی که این جملات در آنها بهکار می‌روند، میپردازد. در این حوزه، پژوهش‌ها به بررسی حالات ذهنی گوینده و شنونده، ساختار اطلاعاتی و جنبه‌های ارتباطی زبان می‌پردازند. مفاهیمی نظیر ساخت بی‌نشان ونشان‌دار از جمله موضوعات محوری این حوزه‌اند که هرکدام از این ساخت‌ها نقش ویژه‌ای در انتقال معنا ایفا می‌کنند؛ اهمیت این موضوع در متون دینی به‌ویژه قرآن کریم دوچندان میشود، چراکه قرآن کریم از ساختارهای زبانی پیچیده‌ای بهره می‌برد و هرگونه تغییر در ترتیب عناصر یا عدول از الگوهای معمول، حامل معانی پنهان و ظرایفی است که بازنمایی آنها در زبان مقصد مستلزم دانش عمیق زبانی و شناخت دقیق ساخت اطلاعی است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تحلیل نمونههای استخراج شده از ترجمۀ فولادوند از قرآن کریم صورت گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که اسلوب حال در قرآن کریم از ساختارهای گوناگون نشان‌دار و بی‌نشان برخوردار است که متناسب اهداف خاصی بهکار رفته‌اند. با این حال مترجم در بسیاری از موارد از انعکاس دقیق این ساختارها بازمانده و تفاوت‌های معنایی ساخت اطلاعی را بهطور دقیق منعکس نکرده است. بررسی ترجمه‌های موجود نشان داده است که استفاده از نظریههای زبان‌شناسی نوین، همچون نظریۀ ساخت اطلاعی لمبرکت میتواند ابزاری مؤثر در تحلیل و بازتولید دقیق‌تر مفاهیم قرآنی در زبان مقصد باشد و افق‌های جدیدی را پیش روی مطالعات ترجمۀ متون دینی بگشاید.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
عبدالباسط عرب یوسف آبادی؛ محبوبه نورا
چکیده
شبهترجمه به متونی اطلاق میشود که به صورت ترجمه ارائه شده، اما هیچ منبع متناظری به زبانهای دیگر برای آن وجود ندارد؛ در نتیجه فاقد هرگونه انتقال واقعی زبانی و رابطة ترجمانی است. این‌گونه آثار یکی از موضوعات جذاب برای پژوهشگران علاقهمند به ترجمه است. شناسایی انگیزهها و راهبردهای خلق شبهترجمه در نظام ادبی جامعة مقصد امری ...
بیشتر
شبهترجمه به متونی اطلاق میشود که به صورت ترجمه ارائه شده، اما هیچ منبع متناظری به زبانهای دیگر برای آن وجود ندارد؛ در نتیجه فاقد هرگونه انتقال واقعی زبانی و رابطة ترجمانی است. این‌گونه آثار یکی از موضوعات جذاب برای پژوهشگران علاقهمند به ترجمه است. شناسایی انگیزهها و راهبردهای خلق شبهترجمه در نظام ادبی جامعة مقصد امری بایسته و ضروری است. یکی از نمونههای شاخص شبهترجمه، رمان «آدم زنده» با ترجمة احمد محمود است. محمود در مقدمة رمان، نویسندة رمان را فردی عراقی به نام «ممدوح بن عاطل ابونزال» معرفی میکند، اما با تحلیل سطوح متنی، ژانری و گفتمانی رمان مشخص میشود که محمود نویسندة آن است. در پژوهش حاضر تلاش میشود با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی، زمینههای پیدایش شبهترجمه «آدم زنده» و همچنین مهمترین و شگردهای بهکار رفته در آن بر اساس الگوی مقصدمحورِ توری (1995) و همچنین الگوی تحلیل سهسطحی لیو (2019) بررسی شود. یافتههای پژوهش نشان داد احمد محمود با انگیزة طرح مضامین مترقیانه و نقد سیاسیون در اثر خود، شیوة جدیدی از شخصیت‌پردازی را بهکار برده و با تقلید از متن و پیرامتن متون ترجمة واقعی کوشیده اثرش را ترجمه جلوه دهد. این تدابیر موجب شده که محمود از تیغ تیز ممیزی و منتقدان ادبی تا حدودی در امان بماند.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
سبحان کاوسی
چکیده
ترجمۀ شعر به عنوان یکی از پیچیده‌ترین عرصه‌های ترجمۀ ادبی، انتقال لایه‌های معنایی و زیبایی‌های زبان مبدأ به زبان مقصد را همواره با خطر از دست دادن اصالت و عمق مفاهیم مواجه میکند؛ از این رو، نظریههای مختلفی در این زمینه به وجود آمده است. از مهمترین نظریههای ترجمۀ شعر، نظریۀ هنجارهای گیدئون توری است که به فرآیند ترجمه ...
بیشتر
ترجمۀ شعر به عنوان یکی از پیچیده‌ترین عرصه‌های ترجمۀ ادبی، انتقال لایه‌های معنایی و زیبایی‌های زبان مبدأ به زبان مقصد را همواره با خطر از دست دادن اصالت و عمق مفاهیم مواجه میکند؛ از این رو، نظریههای مختلفی در این زمینه به وجود آمده است. از مهمترین نظریههای ترجمۀ شعر، نظریۀ هنجارهای گیدئون توری است که به فرآیند ترجمه یا خود عمل ترجمه پرداخته میشود. در زبان فارسی نیز اشعار بسیاری به زبانهای مختلف ترجمه شده است که از جملۀ آنها اشعار گلچین گیلانی به زبان عربی توسط محمد نورالدین عبدالمنعم است. از آنجایی که اشعار گلچین گیلانی دربرگیرندۀ درون‌مایه‌های احساسی و فرهنگی خاص است؛ بنابراین، در ترجمه نیازمند دقت و توجه ویژه‌ای است. ترجمۀ شعر «خانۀ ویران» اثر گلچین گیلانی، موضوع این پژوهش است که با هدف بررسی و ارزیابی دقیق ترجمۀ عربی مقولههای فرهنگی، مفاهیم استعاری و ساختار موسیقایی در شعر فارسی از نظر وفاداری به معانی اصلی، دقت در ترجمۀ تعبیرات فرهنگی و انسجام و لحن اجرایی و شناسایی نقاط قوت و ضعف در ترجمه و ارائه پیشنهادات برای بهبود کیفیت ترجمه‌های ادبی مشابه، صورت میپذیرد. تحلیل‌ها نشان می‌دهد که ترجمۀ عربی محمد نورالدین عبدالمنعم به طور کلی توانسته است معانی و احساسات اصلی شعر فارسی را منتقل کند، اما در برخی موارد نیاز به دقت بیشتری در تفسیر فرهنگی و انتخاب عبارات مناسب وجود دارد. استفاده از عبارات و توصیف‌های دقیق‌تر میتواند به بهبود وضوح و انتقال بهتر معانی اصلی کمک کند.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
سید حسن طباطبائی؛ حبیب کشاورز؛ علی ضیغمی
چکیده
یکی از مباحث مهم و مورد توجه نظریه‌پردازان علم ترجمه، ارتباط عمیق بین فرهنگ و زبان است. بسیاری از مترجمان و نظریه‌پردازان برای ترجمۀ متون این دو را لازم و ملزوم یکدیگر می‌دانند. نمی‌توان انکار کرد که زبان بخش بزرگی از فرهنگ را تشکیل می‌دهد و تأثیر فرهنگ و زبان بر یکدیگر تأثیری متقابل است. در نظریۀ ذخایر فرهنگی ایون زوهر، زبان به ...
بیشتر
یکی از مباحث مهم و مورد توجه نظریه‌پردازان علم ترجمه، ارتباط عمیق بین فرهنگ و زبان است. بسیاری از مترجمان و نظریه‌پردازان برای ترجمۀ متون این دو را لازم و ملزوم یکدیگر می‌دانند. نمی‌توان انکار کرد که زبان بخش بزرگی از فرهنگ را تشکیل می‌دهد و تأثیر فرهنگ و زبان بر یکدیگر تأثیری متقابل است. در نظریۀ ذخایر فرهنگی ایون زوهر، زبان به عنوان یک ذخیرۀ فرهنگی به شمار می‌رود که خود متشکل از ریزفرهنگ‌هاست. وی با تکیه بر این نظریه از یک سو به بررسی تعامل بین فرهنگ‌های مختلف میپردازد و از سوی دیگر، تعامل بین فرهنگ و زبان را بررسی میکند. در حیطۀ ادبیات، داستان‌ها و رمان‌ها را می‌توان منابع غنی فرهنگ یک زبان معرفی کرد. از این رو، این مقاله میکوشد با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی بر مبنای نظریۀ ایون زوهر راهکارهای بومی‌سازی عناصر فرهنگی را در ترجمۀ عربی یکی از رمان‌های جمال میرصادقی با عنوان درازنای شب به کوشش احمد یوسف شتا بررسی کند. نتیجه این پژوهش نشان می‌دهد مترجم به دلیل وام‌گیری زبانی، مبادلات فرهنگی، اشتراکات مسائل اجتماعی، وحدت ادیان و تشابه آداب و رسوم مذهبی در بومی‌سازی عناصر فرهنگی از روش‌هایی چون تجزیه و تحلیل فرهنگی -اختلاط فرهنگی– اصلاح فرهنگی و تطبیق فرهنگی بهره جسته است. از این رمان در مجموع 829 عنصر فرهنگی استخراج شد. نتایج بررسی ترجمآ این عناصر فرهنگی نشان می‌دهد که دو راهکار انتقال عینی (45 درصد) و فرهنگ‌زدایی (37 درصد) بیشترین بسامد را داشته‌اند. بسامد بالای این دو راهکار نشان‌دهنده عدم توجه نویسنده به بومی‌سازی عناصر فرهنگی و تلاش برای انتقال فرهنگ مبدأ به فرهنگ مقصد است.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
مسعود سلمانی حقیقی؛ عباس گنجعلی
چکیده
نقد و ارزیابی ترجمۀ متون به ویژه متون ادبی و ارائۀ برگردان مناسب از مفاهیم و عناصر مختلف موجود در زبان مقصد همواره مورد توجه بوده است. یکی از موضوعات حوزۀ ترجمه، موضوع ترجمه‌ناپذیری عناصر فرهنگی است. مالکوم هاروی یکی از کسانی است که در این حوزه صاحب نظر است. وی برای ترجمۀ عناصر فرهنگی، روش‌هایی نظیر معادل کارکردی، معادل زبانی، وام‌گیری ...
بیشتر
نقد و ارزیابی ترجمۀ متون به ویژه متون ادبی و ارائۀ برگردان مناسب از مفاهیم و عناصر مختلف موجود در زبان مقصد همواره مورد توجه بوده است. یکی از موضوعات حوزۀ ترجمه، موضوع ترجمه‌ناپذیری عناصر فرهنگی است. مالکوم هاروی یکی از کسانی است که در این حوزه صاحب نظر است. وی برای ترجمۀ عناصر فرهنگی، روش‌هایی نظیر معادل کارکردی، معادل زبانی، وام‌گیری و معادل توصیفی- توضیحی را پیشنهاد داده است. در این جستار و با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی، برگردان سید مهدی حسینینژاد از رمان یومیات مطلقة اثر هیفاء بیطار بر اساس راهکارهای ترجمۀ عناصر ترجمه ناپذیر فرهنگی مالکوم هاروی و میزان مطابقت ترجمۀ مترجم با رویکرد مزبور مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که مترجم علاوه بر حفظ و رعایت ظرافتها و اصول زبانی و فرهنگی و نیز پایبندی به سنتها و آداب و رسوم مربوط به ساختار زبان فارسی، تلاش و کوشش خود را در جهت عبور از ترجمه‌ناپذیری عناصر فرهنگی و زبانی و منطبق ساختن برگردان خود با مؤلفههای تعیین شده از سوی هاروی به کار گرفته است، هر چند که در برخی موارد میتوانست علمکرد بهتری نیز داشته باشد که در خلال نمونهها به آن اشاره شده است.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
رضا ناظمیان؛ سید احمد مرتضوی
چکیده
اهمیت مقاصد گوینده در ادبیات سیاسی، ساز وکارهای بهکار رفته از سوی نویسندگان را مهم میسازد. با توجه به ارتباط تنگاتنگ ابزارهای اقناعی با مجموعه‌ای از عوامل از قبیل شهرت نویسنده یا راوی و نقش وی در ایدهپردازی و تصویرسازی در ذهن مخاطب جهت نیل به اهداف معین، روش ترجمه حائز اهمیت است. ایتوس یک استراتژی زبانی است که به فهم متن ...
بیشتر
اهمیت مقاصد گوینده در ادبیات سیاسی، ساز وکارهای بهکار رفته از سوی نویسندگان را مهم میسازد. با توجه به ارتباط تنگاتنگ ابزارهای اقناعی با مجموعه‌ای از عوامل از قبیل شهرت نویسنده یا راوی و نقش وی در ایدهپردازی و تصویرسازی در ذهن مخاطب جهت نیل به اهداف معین، روش ترجمه حائز اهمیت است. ایتوس یک استراتژی زبانی است که به فهم متن و امکان ترجمۀ دقیق آن یاری میرساند. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی بر سه محور اصلی پدیدآورنده متن و گیرنده و تأثیر چند سویۀ ایتوس در تولید متن و بازتولید آن تأکید دارد. بر این اساس، مهم این است که در بازتولید متن، شیوه درستی اتخاذ شود و پیام اصلی متن، روان و شیوا منتقل شود، چراکه ایتوس بر موقعیت و جایگاه نویسنده، برگردان هویت فرهنگی او، راهبردهای مترجم و برآورده شدن انتظارات خوانندگان از پیام انتقال یافته تأکید زیادی دارد. در این زمینه به بررسی متنی از علاء الأسوانی، نویسندۀ معاصر مصری تحت عنوان نصیحتنا إلی الجزّار میپردازیم. نتیجه اینکه دقت در ظرایف و تیزبینیهای نویسنده در انتخاب کلمات و حتی حروف پیونددهنده عبارات و نیز معادلیابی واژگان و ساختارهای دستوری و متقاعدسازی عاطفی خواننده و استفاده از زبان روشن و مؤثر در فرآیند ترجمه کارگشاست.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
علی نجفی ایوکی؛ محدثه حدادی
چکیده
سریال مختارنامه شامل تعداد قابل توجهی از مؤلفههای زبان عامیانه همچون اصطلاحات، کنایه‌ها، همگون‌سازی، واژگان کوچه بازاری، دش‌واژه‌ها، دعا، نفرین و شکسته‌نویسی است که سهم بسیار زیادی در فرآیند انتقال مفاهیم مورد نظر به مخاطب داشته است. این سریال که توسط عباس عباسی طائی به زبان عربی برگردان شده و از شبکههای متعدد جهان اسلام ...
بیشتر
سریال مختارنامه شامل تعداد قابل توجهی از مؤلفههای زبان عامیانه همچون اصطلاحات، کنایه‌ها، همگون‌سازی، واژگان کوچه بازاری، دش‌واژه‌ها، دعا، نفرین و شکسته‌نویسی است که سهم بسیار زیادی در فرآیند انتقال مفاهیم مورد نظر به مخاطب داشته است. این سریال که توسط عباس عباسی طائی به زبان عربی برگردان شده و از شبکههای متعدد جهان اسلام به نمایش درآمده است، مورد استقبال کم نظیر مخاطبان قرار گرفته است. پرسشی که در اینجا مطرح میشود این است که مترجم در فرآیند برگردان مؤلفههای یادشده چه عملکردی داشته و بیشتر از چه استراتژی و راهبردی برای ترجمه و معادلیابی آنها بهره برده است. نظر به حضور نسبتاً چشمگیر مؤلفههای یادشده در سریال مختارنامه و با عنایت به اینکه تاکنون پژوهندهای از این منظر به معادلهای عربی آن تعابیر ننگریسته، پژوهش پیشروی میکوشد ضمن شناسایی، استخراج و دسته‌بندی آنها با روش توصیفی- تحلیلی به ارزیابی معادلهای عربی آنها بپردازد و در صورت ضرورت، معادلهای پیشنهادی ارائه و نتیجۀ تحقیق را فرادید مخاطبان قرار دهد. نتیجه نشانگر این است که مترجم به علت عدم شناخت دقیقِ مؤلفههای عامیانۀ سریال مورد مطالعه در فرآیند برگردان مؤلفههای یادشده بیش از هر چیز از معادلیابی مفهومی استفاده کرده است. رهیافت استنتاجی دیگر اینکه حجم زیادی از معادلهای ارائه شده از مشکل نارسایی رنج میبرند.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
سیده زهرا موسوی؛ حسین میرزایی نیا؛ محمد رحیمی خویگانی
چکیده
ترجمه به عنوان یک ابزار رسانه‌ای عامل ارتباط بین ملت‌ها و یک پدیدۀ بینافرهنگی توسط دولت‌ها و سازمان‌ها برای تعیین خط‌مشی و روایت‌سازی از واقعیت‌های جهان مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. بدیهی است در این مأموریت، مترجمان عاملی اثرگذار هستند که تنها واژگان و عبارات را ترجمه نمی‌کنند، بلکه براساس باورهای خود و سیاست‌های تعیین ...
بیشتر
ترجمه به عنوان یک ابزار رسانه‌ای عامل ارتباط بین ملت‌ها و یک پدیدۀ بینافرهنگی توسط دولت‌ها و سازمان‌ها برای تعیین خط‌مشی و روایت‌سازی از واقعیت‌های جهان مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. بدیهی است در این مأموریت، مترجمان عاملی اثرگذار هستند که تنها واژگان و عبارات را ترجمه نمی‌کنند، بلکه براساس باورهای خود و سیاست‌های تعیین شده به ساخت روایت‌ها در زندگی روزمره مردم کمک می‌کنند. نظریۀ جامعه‌شناختی روایت که برای نخستین بار توسط مونا بیکر مطرح شد، مترجمان را به عنوان عوامل تأثیرگذار در روایت‌سازی از اتفاقات جهان پیرامون معرفی میکند. این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی تلاش دارد ترجمه‌های عربی سخنرانی شهید ابراهیم رئیسی در شش رسانه با ایدئولوژی‌های متفاوت را برمبنای ابزارهای نظرۀ روایت به ویژه ابزار «قاب‌بندی» مورد تجزیه وتحلیل قرار دهد. پژوهش حاضر نشان می‌دهد چگونه مترجمان با استفاده از تصرف گزینشی، پیرنگ‌سازی علّی، تغییر موقعیت نقش‌آفرینان و زمان و مکان‌مندی، یک سخنرانی را باز روایت می‌کنند؛ از این رو، پس از تحلیل داده‌ها مشخص شد که نقش «روایت» و «قاب‌بندی» در ترجمه و بازتولید تصویر متن مبدأ، بسیار حائز اهمیت است و رسانه‌ها برای قبولاندن باور خود در بازتاب یک سخنرانی، آن را با کمک ابزارهای متنی و پیرامتنی دستکاری و قاب‌بندی می‌کنند. از دیگر یافتههای پژوهش این است که ابزارهای قاب‌بندی با یکدیگر هم‌پوشی دارند. علاوه بر این، نمونه‌هایی از تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده نشان می‌دهد تصرف گزینشی- الگوی حذف بیشترین بسامد را در قاب‌بندی یک ترجمه از سخنرانی دارا است.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
قزل منصور؛ بهار صدیقی؛ احمدرضا حیدریان شهری
چکیده
آنتوان برمن مترجم، فیلسوف، مورخ و نظریهپرداز علم ترجمه، اهل فرانسه است. نظریۀ بررسی‌های واژگان خارجی برمن سعی بر نشان دادن «گرایش‌های ناموزونکننده» در عمل ترجمه دارد. امروزه نظریۀ آنتوان برمن که عمدتاً نظریهای متنمحور یا مؤلف‌محور است از مهمترین نظریههای آکادمیک برای بررسی ترجمه شناخته میشود. در این جستار ...
بیشتر
آنتوان برمن مترجم، فیلسوف، مورخ و نظریهپرداز علم ترجمه، اهل فرانسه است. نظریۀ بررسی‌های واژگان خارجی برمن سعی بر نشان دادن «گرایش‌های ناموزونکننده» در عمل ترجمه دارد. امروزه نظریۀ آنتوان برمن که عمدتاً نظریهای متنمحور یا مؤلف‌محور است از مهمترین نظریههای آکادمیک برای بررسی ترجمه شناخته میشود. در این جستار کوشش شد که نظریۀ آنتوان برمن را روی ترجمۀ رمان «وحدها شجرة الرمان» (آن تک درخت انار) اثر سنان أنطون نویسندۀ عراقی و با ترجمۀ ستار جلیل‌زاده را بررسی کنیم. تمرکز نگارنده بر هفت مورد از این شاخصه‌های نظریۀ آنتوان برمن است. این شاخصه‌ها شامل عقلانی‌سازی یا منطقی‌سازی، شفاف‌سازی، آراسته‌سازی، تضعیف کیفی متن، تضعیف کمی متن، تخریب اصطلاحات و عبارات و اطناب هستند. در این مقاله با روشی توصیفی- تحلیلی به بررسی گرایش‌های ناموزونکننده در ترجمۀ رمان «آن تک درخت انار» پرداخته شد. نتیجۀ کلی تحقیق این است که تضعیف کیفی متن، تضعیف کمی، تخریب اصطلاحات، شفاف‌سازی، منطقی‌سازی بیشترین گرایش‌های ناموزن‌کنندۀ در ترجمه هستند و اطناب و آراسته‌سازی کمترین بسامد گرایش‌های ناموزن‌کننده را دارند. علاوه بر این، تمایل مترجم به رفع ابهامات متن مبدأ (عربی) برای خواننده موجب شده که او گرایش‌های ناموزونکننده را به نفع زبان مقصد (فارسی) بهکار بگیرد تا خواننده بهتر بتواند با جهان معنایی رمان ارتباط معنایی و حسی بر قرار کند.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
اکرم مدنی؛ سعداللّه همایونی؛ مسعود فکری؛ جواد اصغری
چکیده
عمل ترجمه دارای گستره‌ای وسیع، پیچیده و چند بعدی است که طبق نظریۀ اسکوپوس از تعیین هدف ترجمه توسط سفارش‌دهنده، آغاز و بعد از سیر فرایند ترجمه به محصول ترجمه ختم می‌گردد. آثار قاسم امین نواندیش مصری که در دو کتاب خود «تحریرالمرأة» و «المرأة الجدیدة» به مسائل زنان و به طور ویژه حجاب در جامعۀ مصر پرداخته است تا با خوانشی ...
بیشتر
عمل ترجمه دارای گستره‌ای وسیع، پیچیده و چند بعدی است که طبق نظریۀ اسکوپوس از تعیین هدف ترجمه توسط سفارش‌دهنده، آغاز و بعد از سیر فرایند ترجمه به محصول ترجمه ختم می‌گردد. آثار قاسم امین نواندیش مصری که در دو کتاب خود «تحریرالمرأة» و «المرأة الجدیدة» به مسائل زنان و به طور ویژه حجاب در جامعۀ مصر پرداخته است تا با خوانشی جدید از فقه اسلامی و به چالش کشیدن صورت‌بندی رایج از حجاب، هنجارهای جدیدی را در جامعه بازتولید و نهادینه کند، در زمان پهلوی اول به دستور قدرت حاکم ترجمه شده است. جستار حاضر از یک سو با رویکرد گفتمان کاوی انتقادی تئون ون‌دایک به دنبال تحلیل روابط میان رخدادهای اجتماعی و گزاره‌های گفتمانی به عنوان پرکسیس، و از سوی دیگر درصدد تحلیل ترجمه‌های صورت گرفته از دو اثر مذکور، به عنوان کنش ترجمهای، بر پایه ملاحظات نظریۀ اسکوپوس است.نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که در سطح همنشینی، انواع نشانداری از قبیل جابجایی‌های سازه‌های زبان، حذف و اضافات معنادار، استفاده از مدالیتی‌های متفاوت نسبت به زبان متن اصلی و در سطح جانشینی نوعی سوداری در گزینش واژگان، اصطلاحات و ترکیب‌های زبانی با درجۀ متفاوت معنایی نسبت به متن اصلی وجود داشته است. به طوری که نشانداری و سوداری متون ترجمه شده با هدف بازتولید دانش موجه، باور درست و نیز ایجاد نگرش، ایدئولوژی، هنجار و ارزش در راستای اعمال قدرت حاکم و هژمونی ارادۀ وی، در زمینۀ توجیه کشف حجاب و تبدیل آن به قانون در جامعه صورت پذیرفته است.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
عنایت اله فاتحی نژاد
چکیده
دیوان غزلیات حافظ نخستین بار در میانه‌های سدۀ بیستم میلادی توسط ابراهیم امین الشواربی به عربی برگردانده شد و از آن پس کسانی چون محمد الفراتی، علی عباس زلیخه و صلاح الصاوی همه غزلیات یا منتخباتی از آن را به عربی ترجمه کردند. نگارنده در این مقاله برآن است تا دو ترجمۀ امین الشواربی و علی عباس زلیخه را مورد نقد و بررسی قرار دهد. از عمده‌ترین ...
بیشتر
دیوان غزلیات حافظ نخستین بار در میانه‌های سدۀ بیستم میلادی توسط ابراهیم امین الشواربی به عربی برگردانده شد و از آن پس کسانی چون محمد الفراتی، علی عباس زلیخه و صلاح الصاوی همه غزلیات یا منتخباتی از آن را به عربی ترجمه کردند. نگارنده در این مقاله برآن است تا دو ترجمۀ امین الشواربی و علی عباس زلیخه را مورد نقد و بررسی قرار دهد. از عمده‌ترین نقاط ضعف و کاستی‌های هر دو ترجمه نخست خوانش نادرست ابیات و تلقی و دریافت اشتباه پیام و سپس برابرگزینی‌های نامناسب و گاه غلط مترجمان است. عدم آشنایی کافی به روح زبان فارسی و به ویژه عدم درک درست تشبیهات و استعارات زیبا و دلنشین و گاه عبارات دارای ایهام و پیچیده و معلق حافظ در موارد بسیاری دو مترجم را در انتقال صحیح پیام ناکام گذاشته و منجر به تحریف متن شده است. همچنین شیوۀ بیان و انتقال مفاهیم به ویژه در ترجمۀ علی عباس زلیخه نه تنها توان همسنگی و همآوردی با زبان دلنشین، استوار و اعجازگونۀ حافظ را ندارد که گاه فرسنگ‌ها از آن به دور است؛ به‌گونه‌ای که در هر دو ترجمه، گاه نه تنها آن پیام، تأثیر، زیبایی و شیرینی و حلاوت معانی رمزی حافظ و آن تفکرات عمیق و اندیشه‌های والای وی که در زیباترین قالب‌ها عرضه شده است به زبان مقصد و گیرنده منتقل نمی‌شود که با ارائۀ مفاهیم و معانی سست و گاه سخیف، لسان‌الغیب که در یک کلام نماد ادبیات و فرهنگ ایرانی و روح زبان فارسی است در چشم عرب‌زبانان تا حد شاعری عادی و حتی گاه بیهوده‌گو فرو می‌لغزد.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
سید مهدی مسبوق؛ سولماز غفاری
چکیده
«الفرج بعد الشدة» از جمله آثار روایی است که بخش بزرگی از فرهنگ و ادب عامه کهن را نمایندگی میکند. این کتاب که در سدۀ هفتم توسط دهستانی به فارسی برگردانده شده، مشتمل بر حکایتهای عامۀ بسیاری است در قالب 14 باب که در آن بیش از 200 سرگذشت زندگی انسانهای گرفتار در قالب داستان با مضامینی اخلاقی به تصویر کشیده شده است که در مهلکههای ...
بیشتر
«الفرج بعد الشدة» از جمله آثار روایی است که بخش بزرگی از فرهنگ و ادب عامه کهن را نمایندگی میکند. این کتاب که در سدۀ هفتم توسط دهستانی به فارسی برگردانده شده، مشتمل بر حکایتهای عامۀ بسیاری است در قالب 14 باب که در آن بیش از 200 سرگذشت زندگی انسانهای گرفتار در قالب داستان با مضامینی اخلاقی به تصویر کشیده شده است که در مهلکههای زندگی هر یک با توکل به خدا رستگار شدهاند. یکی از الگوهای مناسب نقد ترجمه، الگوی کاتارینا رایس است که کمتر مورد توجه ترجمهشناسان قرار گرفته است. با توجه به جامعیت تکنیک‌های نقد ترجمه در الگوی کاتارینا رایس نسبت به سایر الگوهای ترجمه، پژوهش حاضر میتواند به عنوان نمونه و الگویی مناسب توسط علاقهمندان به حوزۀ نقد ترجمه در زبان و ادبیات عربی بهکار گرفته شود. پژوهش پیشرو کوشیده ضمن کاربست الگوی رایس در متن عربی، تحلیلی کلی از ترجمۀ فارسی کتاب الفرج بعد الشدة از دو منظر زبانشناختی و فرازبانی ارائه کند. با توجه به گستردگی حجم کتاب، باب اول آن به عنوان پیکرۀ پژوهش انتخاب و با روش توصیفی- تحلیلی بررسی شد. برآیند پژوهش نشان داد که دهستانی بر اساس الگوی رایس، ترجمهای اقتباسی ارائه داده است. در عوامل زبانشناختی، مترجم به واسطۀ تغییرات معنایی، کاربست ساختارهای دقیق دستوری متناسب با معیارهای زبان مقصد و عناصر سبکی شاخص به بسندگی و تعادل معنایی در متن مقصد دست یافته است. علاوه بر این، در بررسی عوامل فرازبانی با واکاوی موقعیت و موضوع ادای سخن، توجه به زمان و مکان و سنجش ابزارهای معنایی جهت انعکاس تداعیهای عاطفی، مشخص شد دهستانی ضمن اینکه محتوامحوری را نقش غالب زبان مقصد در نظر گرفته در ارائۀ تعادل معنایی تا حدی پیش رفته که ترجمۀ او در زبان مقصد از جایگاه و اثرگذاری بیشتری نسبت به زبان مبدأ برخوردار شده است.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
احمد پاشازانوس؛ عبدالعلی آل بویه لنگرودی؛ محمد زنگویی
چکیده
یکی از سبک‌های زیبای قرآنی برای بیان حقیقت، جلب توجه و آگاهی دادن به مخاطب، استفهام است. غالب استفهام‌های قرآن دربر دارندة اغراض و اهدافی غیر از استفهام حقیقی است. عالمان علم بلاغت، معانی ثانویة متعددی را از جمله انکار، استهزاء، تعجب، تقریر، نفی و... برای استفهام برشمرده‌اند. تاکنون تئوری‌های مختلف ترجمه به عنوان چهارچوب‌هایی ...
بیشتر
یکی از سبک‌های زیبای قرآنی برای بیان حقیقت، جلب توجه و آگاهی دادن به مخاطب، استفهام است. غالب استفهام‌های قرآن دربر دارندة اغراض و اهدافی غیر از استفهام حقیقی است. عالمان علم بلاغت، معانی ثانویة متعددی را از جمله انکار، استهزاء، تعجب، تقریر، نفی و... برای استفهام برشمرده‌اند. تاکنون تئوری‌های مختلف ترجمه به عنوان چهارچوب‌هایی مدون برای ارزیابی ترجمه‌های قرآن مورد استفاده قرار گرفته‌اند. از این میان، ژان پل وینه و ژان داربلنه در سال ۱۹۵۸ کتابی با عنوان «سبک‌شناسی تطبیقی فرانسه و انگلیسی» منتشر کردند که بعدها به منبع مهمی برای ترجمه‌پژوهان تبدیل شد. وینه و داربلنه در این اثر به معرفی تکنیک‌هایی پرداختند. در نوشتار حاضر، پس از تبیین این تکنیک‌ها و زیرشاخه‌های آنها با روش توصیفی تحلیلی و مقابله‌ای به کیفیت کاربست آنها در ترجمۀ معانی ثانویۀ استفهام چهار مترجم قرآن کریم (مکارم شیرازی، آیتی، انصاریان و الهی قمشه‌ای) که به دلیل تفاوت در رویکرد، نگرش فقهی و شیوۀ ترجمهای که دارند، دارای تفاوت‌ها، مزایا و معایبی نسب به همدیگر هستند، میپردازد و هدف از آن تبیین چگونگی و میزان کاربرد الگوی ترجمۀ وینه و داربلنه در ترجمه‌های مورد بررسی است. یافتههای پژوهش نشان می‌دهد مترجمان با توجه به قداست متن قرآن و ویژگی‌های زبانی خاص آن از ترجمۀ تحتاللفظی که یکی از مؤلفههای ترجمۀ مستقیم است، بیش از سایر مؤلفه‌ها بهره برده‌اند. علاوه بر این، تکنیک جابه‌جایی تغییر صورت -به عنوان یکی از مؤلفههای ترجمه غیرمستقیم- به سبب تفاوت ساختار دستوری دو زبان عربی و فارسی پس از ترجمۀ تحتاللفظی بیشترین بسامد را دارد؛ تکنیک غیرمستقیم همانندسازی نیز به سبب اشتراکات فرهنگی میان دو زبان و نیز ممنوعیت دخل و تصرف بیش از حد در قرآن نسبت به سایر مؤلفه‌ها بسامد کمتری دارد.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
شهریار نیازی؛ محمود بی جن خان؛ مازیار پاشایی
چکیده
نیاز بشر به اجرای فرآیند ترجمه با بازدهی هر چه بیشتر موجب تلاش وی برای دست یافتن به فناوری‌های پیشرفته ترجمه بوده است. بخش اعظم تلاش‌ها در این میدان صرف رسیدن به ترجمۀ ماشینی یا خودکار (بدون دخالت انسان) شده است که کیفیت ترجمۀ انسانی را ندارد، اما دارای مزیت‌های دیگری مانند سرعت و دسترسی بالا و هزینه پایین است. اوج این مزایا را می‌توان ...
بیشتر
نیاز بشر به اجرای فرآیند ترجمه با بازدهی هر چه بیشتر موجب تلاش وی برای دست یافتن به فناوری‌های پیشرفته ترجمه بوده است. بخش اعظم تلاش‌ها در این میدان صرف رسیدن به ترجمۀ ماشینی یا خودکار (بدون دخالت انسان) شده است که کیفیت ترجمۀ انسانی را ندارد، اما دارای مزیت‌های دیگری مانند سرعت و دسترسی بالا و هزینه پایین است. اوج این مزایا را می‌توان در ماشین‌های ترجمه برخط رایگان دید. بعضی از این ماشین‌ها (یعنی گوگل، بینگ، یاندکس، رورسو، مادرن‌ام‌تی و نیوترنس) از ترجمۀ عربی به فارسی و برعکس پشتیبانی می‌کنند. هدف این پژوهش مقایسۀ کیفیت خروجی این ماشین‌های ترجمه با همدیگر و یافتن بهترین گزینه برای ترجمۀ خودکار بین زبانهای عربی و فارسی است. برای رسیدن به این هدف، ابتدا دو پیکرۀ کوچک عربی و فارسی هر کدام شامل 60 جمله با انواع و موضوع‌های تصادفی از جملات موجود در دو کتاب فرهنگ بسامدی عربی و فارسی انتشارات راتلج انتخاب شد، سپس این جملات تک به تک در ماشین‌های ترجمۀ اشاره شده وارد شد و خروجی دریافت شده با روش ارزیابی انسانی بر اساس مدل تحلیل و طبقه‌بندی خطای DQF-MQM مورد بررسی قرار گرفت. ماشین‌های ترجمه به ترتیب از بیشترین به کمترین کیفیت خروجی از این قرار بودند: گوگل، بینگ، یاندکس، مادرن‌ام‌تی، رورسو، و نیوترنس. این نتیجه مطلق و همیشگی نیست، بلکه آماری و احتمالاتی است؛ ماشین‌های با رتبه پایین‌تر بعضی جملات را بهتر از ماشین‌های با رتبه بالاتر ترجمه می‌کنند.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
علی صیادانی؛ یزدان حیدرپور مرند
چکیده
خلاقیت در ترجمه با مفهوم تراسازگاری رویکردی تعبیری و مفهومی است که در آن به ترجمه با دید کاربردی نگاه میشود. از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان این حوزه، لانس هیوسن است. وی بر این باور است که در مورد مسائل ترجمه چالش‌هایی وجود دارد که در بازتولید معنا رنگ و بوی قوی‌تری به خود دارد. این چالش‌ها با نشانگرهای عملگرایانه بازشناخته میشود. ...
بیشتر
خلاقیت در ترجمه با مفهوم تراسازگاری رویکردی تعبیری و مفهومی است که در آن به ترجمه با دید کاربردی نگاه میشود. از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان این حوزه، لانس هیوسن است. وی بر این باور است که در مورد مسائل ترجمه چالش‌هایی وجود دارد که در بازتولید معنا رنگ و بوی قوی‌تری به خود دارد. این چالش‌ها با نشانگرهای عملگرایانه بازشناخته میشود. هیوسن این نشانگرها را با الگوهای ساختاری در قالب نمایه‌های همترازی و با عناصر همگزینی، افزونه‌های مصنوعی و دگرش «تغییر بیان» و الگوهای زبانی را در قالب نمایه‌های تصریح، تلویح و اطلاق «وصفی سازی» معرفی کرده و بازنمایی مفهومی هر یک از عناصر زبانی در ترجمه را به تحلیل و برابرسنجی دقیق هر یک از مؤلفه‌ها مرتبط دانسته است. پژوهشگران در جستار حاضر با استفاده از الگوی بازآفرینی ترجمهای هیوسن و با رویکرد توصیفی- تحلیلی به تطبیق هر یک از این نمایه‌ها در ترجمۀ نمایشنامۀ جسر إلی الأبد از غسان کنفانی (2013) در مجموعه‌ای با عنوان «نمایشنامه‌ها» از فاروق نجمالدین (1402) پرداخته‌اند. مترجم در ترجمۀ نمایشنامۀ جسر إلی الأبد با عنوان «پلی به سوی ابدیت» با مدنظر داشتن سبک نگارشی رمزی کنفانی سعی در بازنمایی امثال، اصطلاحات و استعارات زبانی داشته و از این منظر شخصیت‌پردازی‌ها در اثر ترجمهای حاضر نقش زیادی ایفا کرده است. در این استدلال با این نظر که زبان رمزی موجود در ترجمه به بازنمایی عناصر زبانی مزبور پرداخته است، تمثیل دقیقی از تعارض اجتماعی و سیاسی حاکم در فرهنگ و ایدئولوژی شخصیت‌ها در قالب بافت کلامی داشته است. از این رو، تطبیق نمایه‌های تراسازگاری هیوسن قابلیت سنجش در ساخت ارتباطی نمایشنامۀ مزیور را داشته است.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
مجید صالح بک؛ عبدالقادر پریز؛ پروین صانعی
چکیده
سوسور با نگاهی سیستماتیک و نظام‌مند، زبان را مجموعه‌ای از نشانه‌ها دانسته و در نظریۀ زبانی خود نشانه را کلیدواژه اساسی قرار می‌دهد. در ترجمه نیز نشانه‌ها بسیار حائز اهمیت‌اند و مترجم باید بتواند با شناخت دقیق کلمات متن، روابط میان آنها را شناسایی کرده و از این روابط در جهت ترجمهای دقیق‌تر یاری گیرد؛ این مسأله در ترجمۀ قرآن ...
بیشتر
سوسور با نگاهی سیستماتیک و نظام‌مند، زبان را مجموعه‌ای از نشانه‌ها دانسته و در نظریۀ زبانی خود نشانه را کلیدواژه اساسی قرار می‌دهد. در ترجمه نیز نشانه‌ها بسیار حائز اهمیت‌اند و مترجم باید بتواند با شناخت دقیق کلمات متن، روابط میان آنها را شناسایی کرده و از این روابط در جهت ترجمهای دقیق‌تر یاری گیرد؛ این مسأله در ترجمۀ قرآن کریم اهمیتی دوچندان می‌یابد. از جمله واژگان بهکار رفته در قرآن کریم که بررسی معنایی آن نیاز به توجه و دقت دارد واژۀ «صهر» است. پژوهش حاضر که به روش تحلیلی-توصیفی صورت گرفته تلاش دارد با رویکردی معناشناسانه- ساختارگرایانه به این سؤال پاسخ دهد که سطوح و لایه‌های معنایی مختلف واژۀ «صهر» در قرآن کریم چگونه شکل می‌گیرد و مفهوم «صهر» در کاربرى قرآن کریم بر محور جانشینی و همنشینی با کدام واژگان مترادف است؟ نتیجه حاصل شده بیان میکند که هم در اصل فارسی واژۀ «صهر» و هم در قوامیس عربی یکی از معانی اصلی آن، «نَسَب» بیان شده، اما از سوی دیگر همنشینی آن با همین کلمه سبب میشود که معنای دیگری به آن داده شود. از این رو، مترجمان در این باره رویکردهای مختلفی در پیش گرفته و برخی با در نظر گرفتن رابطه تضاد میان نسب و صهر این دو را به نسبی و سببی ترجمه کرده‌اند. برخی هم این دو را به ذکور و اناث ترجمه کرده‌اند. همچنین با وجود آنکه معنای داماد برای واژۀ صهر در منابع متعددی آمده، اما در 10 ترجمه مورد بررسی در مقالۀ حاضر تنها یکی از منابع؛ یعنی ترجمۀ فولادوند چنین معنایی را برای این واژه آورده است.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
یسرا شادمان؛ فاطمه اکبری زاده
چکیده
ژان رنه لادمیرال در حوزۀ نظریهپردازی ترجمه با رویکرد مقصد‌گرا معتقد است که محدود کردن ترجمه به رمزگردانی ساده نادرست بوده و مترجم باید به تولید معنا و یا آفرینش مجدد بپردازد. این نظریهپرداز راهکار‌هایی از جمله جابه‌جایی، ابهام‌زدایی، افزوده‌سازی و... ارائه داده است. مقالۀ حاضر به روش توصیفی- تحلیلی با تکیه بر رویکرد لادمیرال، ...
بیشتر
ژان رنه لادمیرال در حوزۀ نظریهپردازی ترجمه با رویکرد مقصد‌گرا معتقد است که محدود کردن ترجمه به رمزگردانی ساده نادرست بوده و مترجم باید به تولید معنا و یا آفرینش مجدد بپردازد. این نظریهپرداز راهکار‌هایی از جمله جابه‌جایی، ابهام‌زدایی، افزوده‌سازی و... ارائه داده است. مقالۀ حاضر به روش توصیفی- تحلیلی با تکیه بر رویکرد لادمیرال، به بازخوانی ترجمۀ رضا عامری از رمان «موسم الهجرة إلی الشمال» اثر طیب صالح -کاندید جانشینی «نجیب محفوظ»- میپردازد. جستار حاضر نمونه‌هایی از ترجمه را که طبق مؤلفههای لادمیرال موفق بوده‌اند، ارائه و توفیقشان را طبق مؤلفه‌ها تحلیل کرده است. سپس نمونه‌هایی دیگر را بیان کرده که طبق مؤلفه‌ها موفق نبوده‌‌اند. در پایان، دلایل قوت و ضعف ترجمۀ عامری بر اساس نظریۀ لادمیرال نشان داده شده است. نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد، مترجم در مباحث «ابهام‌زدایی»، «افزوده‌سازی» و «حذف» کاملاَ موافق با مؤلفههای لادمیرال عمل کرده و متنی خوانا و قابل فهم در فرهنگ مقصد ارائه داده است. این در حالی است که در پاره‌ای از موارد، مانند مباحث «جابه‌جایی» و«حق انتخاب مترجم»، مؤلفههای الگوی لادمیرال دیده نشده است. در نهایت طبق آمار گرفته شده از 24 نمونۀ متن طیب صالح، 3 مورد ترجمه، مخالف رویکرد مؤلفههای لادمیرال بوده است.
ترجمه در زبان و ادبیات عربی
حسام حاج مؤمن سیچانی
چکیده
این مطالعه با تأکید بر ضرورتی که نگاه کاربردی به ترجمه برای آموزش ترجمه دارد، میکوشد از محدودۀ انتزاعیِ مقابلههای دستوری میان زبانهای فارسی و عربی عبور کند و با رویکردی متنمحور به ترجمه از فارسی به عربی بررسی کند که ساختهای جملۀ اسنادی با فعلِ «است» عملاً با چه ساختهایی در زبان عربی معادلسازی میشوند تا ...
بیشتر
این مطالعه با تأکید بر ضرورتی که نگاه کاربردی به ترجمه برای آموزش ترجمه دارد، میکوشد از محدودۀ انتزاعیِ مقابلههای دستوری میان زبانهای فارسی و عربی عبور کند و با رویکردی متنمحور به ترجمه از فارسی به عربی بررسی کند که ساختهای جملۀ اسنادی با فعلِ «است» عملاً با چه ساختهایی در زبان عربی معادلسازی میشوند تا در نهایت با تحلیل روابط میان ساختهای این نوع جملۀ فارسی و ساختهای معادلشان در عربی، شیوههایی را که بهطور کاربردی برای این معادلسازی وجود دارد، الگوبندی کند. پشتوانۀ نظریِ مطالعه، نظریهای است که جی سی کتفورد از دیدگاه زبان‌شناسیِ کاربردی برای تحلیل ترجمه ارائه کرده و در ضمن آن با طرح دوگانۀ «تناظر صوری» و «تعادل متنی» روشی کاربردی برای تحلیل تعادل میان ساختهای دو زبان به دست داده است. مطالعه با روش تحلیلی-توصیفی با تمرکز بر کتاب «شعر امروز ایران» / «الشعر الحدیث فی إیران» (متن فارسی با ترجمۀ عربی) انجام شده و در نهایت به شش الگوی کاربردی در ترجمۀ ساختهای جملۀ اسنادی با فعلِ «است» به زبان عربی رسیده که عبارتاند از: 1- نمود دستوریِ اسناد در عربی متناظر با فعلِ «است» در فارسی، 2- نمود فعلیِ اسناد در عربی متناظر با فعلِ «است» در فارسی، 3- نمود فعلیِ اسناد در عربی متناظر با فعلِ «است» و عنصری دیگر از جملۀ فارسی، 4- گروه واژگانیِ عربی معادل با جملۀ اسنادی با فعلِ «است»، 5- اسلوبهای کلیشهای و تعبیرهای اصطلاحی در عربی معادل با جملۀ اسنادی با فعلِ «است» و 6- تغییر نحوۀ بیان در عربی در تعادل با جملۀ اسنادی با فعلِ «است».
